Tíminn Sunnudagsblað - 06.01.1963, Blaðsíða 12

Hér er verið að vinna að því að leggja leiðslur, sem flyija eiga jarðgas fil þeirra
staða, þar sem þess er þörf.
af þeim mikið gagn. Það leig heldur
ekki á löngu, þar til nýjar olíulindir
fundust í Venezuela, Iran og Irak. —
Olíubirgðirnar reyndust vera nægar
og eftirspurnin óx stöðugt. Framþró-
un bifreiðaiðnaðarins um allan heim
og sívaxandi þörf tækja til þess að
flytja fólk frá einum stað til annars,
gerði það að verkum, að brennslu-
olía varð ómissandi. — Jafnframt tók
olían og jarðgas að leysa steinkolin
af hólmi i æ ríkara mæli.
P.rezki flotaforinginn, Fisher lá-
varður, hafði séð þessa þróun fyrir,
og hann þreyttist aldrei á að benda
brezku stjórninni á, að breyta yrði
um og knýja herskip flotans með
olíu í stað kola. Fyrir þessa fram-
sýni hlaut hann uppnefnið „olíubrjál-
æðingurinn". Nú á tímum eru nær
öll skip knúin olíu.
Olíunotkun í Bandaríkjunum hefur
meira en hundraðfaldazt á tímabil-
inu frá 1900—1962. Á sama tíma
jókst tala bifreiða, sem aka eftir þjóð
vegum Bandaríkjanna, frá þúsund
upp í 90 milljónir. Þróunin varð ekki
eins ör í öðrum löndum heims, en
hún hneig þó algjörlega i sömu átt.
Bifreiðin, sem í fyrstu hafði aðeins
verið hugsuð sem skemmtitæki, varð
smátt og smátt ómissandi í öll-
um menningarlöndum heimsins.
Heimshlutar, sem áður voru
einangraðir og afskekktir, eru
nú opnir fyrir alls konar verzl-
un, og í raun og veru er engin eðli-
leg ástæða fyrir því, ag sumar þjóðir
lifa í allsnægtum meðan aðrar svelta.
í Bandaríkjunum hefur ríkisstjórn-
in reynt að vernda hinn innlenda
olíuiðnað með tollmúrum og með því
að takmarka innflutning frá ýmsum
löndum heims. Með þessu hugðist rík
isstjórnin gera landið sjálfu sér nógt,
þegar erfiðleikar steðjuðu að. Þetta
atriði hefur valdig miklum deilum
og endalausum orðaskiptum milli
þingmanna bandaríska þjóðþingsins.
Það hefur lika haft í för með sér, að
framleiðsla sumra ríkja Bandaríkj-
anna hefur verið skorin niður og olíu-
verðið hefur hækkað — Um allan
heim hafa komið fram síendurbættar
aðferðir í olíuiðnaðinum, sem hafa
orðið öllum olíulöndum til góðs og
aukið olíumagnið, sem fengizt liefur
úr jörðu. Nú fer mikill hluti olíuleit-
arinnar fram á hafsbotni. Truman,
forseti Bandaríkjanna, gaf. á sínum
tíma út reglur um eignarétt olíu á
bandarískum siglingaleiðum. En nú
er sennilegt, að bráðlega finnast nýj-
ar olíulindir á meira hafdýpi en hing-
að til hefur þekkzt, og það mun leiða
til þess, að milliríkjasamninga verð-
ur að gera um nýtingu olíulinda á al-
þjóðlegum siglingaleiðum.
Þessi mikla og öra þróun, skapar
bæð'i iðnaðar- og verzlunarvandamál,
sem nú er engin leið að sjá fyrir
endann á, þótt menn sé farið að gruna
upphaf þeirra. Þessi vandamál stafa
fyrst og fremst af því, að olíah finnst
aðeins á tiltölulega takmörkuðu
svæði, og margar stærstu olíulind-
irnar eru í löndum, sem eiga lítið
annarra auðæfa og eru sum hver fá-
menn. Sam dæmi um þetta má nefna:
Venezuela, Kuwait, Saudi-Arabíu, Abu
Dhabi, Irak, Iran, Qatar, Algier og
Libyu. Olíuframleiðslan veitir mikl-
um gjaldeyrisstraumi inn í þessi
lönd, og afleiðingar þess eru nú þeg-
av farnar að koma í Ijós: Löndin við
Persaflóann heimta skatta og gjöld
af olíufélögunum, sem svarar meira
en 1,5 milljörðum dollara á ári. Auk
þess greiða olíufélögin innlendu
vinnuafli laun og kaupa innlent hrá-
efni, sem þau þurfa til starfsemi sinn
ar, og verður þá sú fjárhæð gjald-
eyris, sem rennur í ríkiskassa þess-
ara landa rúmlega 2 milljarðar doll-
ara. Venezuela eitt fær árlega gjald-
greiðslu, sem svarar 700 milljónum
dollara.
f öilum þessum löndum eiga sér
miklar og örar framfarir stað: Þar
eru byggðir skólar, vegir og hús,
verzlunarviðskipti aukast stöðugt og
verðmæti fasteigna vex mjög ört.
Þegar olía fannst í þessum lönd-
um og farið var að vinna hana, urðu
sum þeirra, sem áður höfðu verið
meðal fátækari þjóða heiifis, stór-
rík, - og hafa afleiðingar þess, að
minnsta kosti þær jákvæðu, komið
fram í aukinni menntun almennings.
Fyrir tæpum mannsaldri voru ekki
margir meðal almennings í Mið-Asíu,
sem kunnu að lesa og skrifa, en tala
þeirra fer nú ört vaxandi. Það er
ekki hægt að segja til um með vissu,
hve miklar tekjur þessara þjóða eru
á hvern einstakling, en ef miðað er
við meðaltal, er óhætt að reikna með
því, að til dæmis Kuwait, séu tekj-
urnar um það bil 2000 dollarar á
hvern íbúa á ári, í Saudi-Arabíu um
1000, í Venezuela rúmlega 1500 og
í Qatar hvorki meira né minna en
3000 dollarar. Þessi lönd eiga fyrir
sér í framtíðinni að verða velferðar-
ríki, ef að líkum lætur og þessar
miklu tekjur verða notaðar til upp-
byggingar. — Það verður líka að
hafa í huga þessu sambandi, að
þetta er aðeins byrjunin á þróun,
sem á eftir að renna langt skeið um
ókomin ár. Þjóðfélög þessara landa
20
T I M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ