Tíminn Sunnudagsblað - 06.01.1963, Qupperneq 10

æfing kemur með me'jri áhuga. Ég
held ,að það sé ekki gott að æfa 7—8
tíma á dag, því að hljómístin á ekki
bara að vera vinna, hún á líka að
vera leikur.
— Þeir eru orðnir margir fiðlar-
arnir, sem þú hefur kennt.
— Já. Hér hefur þörfin aðallega
verið sú, að kenna og byggja upp sin-
fóníuhljómsveit, og mitt starf hefur
aðallega farið i það. — Ég er eigin-
lega þrískiptur; yfirkennari í tónlist-
askólanum, konserumeistari í sin-
fóníuhljómsveiinni og einleikari og
„kammermusikker". í stærra þjóðfé-
iagi hefði maður látið sér eitt af
þessu nægja.
— Áttu ekki marga fyrrverandi
nemendur í Sinfóníuhljómsveitinni?
— Þorrinn af strokleikurunum hef
ur verið hjá mér að minnsta kosti
einhvem tíma, og ég stofnaði skóla-
hljómsveitina 1944 og hef haft hana
síðan að einu ári undanskildu. Hún
er auðvitað alltaf háð efniviðnum í
skólanum, en er nokkurs konar for-
skóli, þar sem nemendurnir fá æfingu
í hljómsveitarleik og í því að leika
saman yfirleitt. Hún er mjög hentug
til þess að gefa duglegum nemendum
tækifæri til einleiks, og ég vona, að
henni vaxi fiskur um hrygg, þegar
vð byrjum í nýja skólanum bráðlega.
Það er gott að vinna með unga fólk
inu, og ég er líka svo ungur sjálf-
ur, reyni að minnsta kosti að
vera það. Það eru líka margir efni-
ieg-T nemendur í skólanum, og kennsl
an er mér alltaf ný. Eg verð að þreifa
mig áfram í hvert skipti, sem ég fæ
nýjan nemanda og hef ekki sömu að-
ferð við neinn, þótt grundvallarat-
riðin séu þau sömu.
— Hvernig fellur þér við tón-
listarstefnu yngri tónskáldanna?
— Eg vil ekki dómfella hana, og
ef ég fyndi einhvern kjarna í henni,
gripi ég utan um hann. En þótt ég
hafi verið tengdur tónlist í fjörutíu
ár, finnst mér ég eiga langt í iand
að skilja þennan nýja tíma tónlistar
innar, sem hefur verið að skapast
siðastliðin 15—20 ár. Béla Bartok
þótti nýtízkulegur, þegar hann dó
1945, en nú stendur hann nær hin-
um klassísku tónskáldum heldur en
tónskáldum nútímans og sömuleiðis
Alban Berg. Sú tónlistarstefna, sem
nú er að rísa upp, virðist slíta öll
tengsl við fortíðina, og öll sú undir-
staða, sem ég er búinn að pæla í að
eignast, kemur ekki að gagni í nú-
tímatónverki. Þó er ég allur af vilja
gerður til þess að komast inn í slíkt
verk, ef ég finn einhvem lífsneista
í þvi. Eg og mín kynslóð íengum
okkar tónlistargrundvöll og þekkingu
með því að leika hin sígildu verk
meistaranna. En sá grundvöllur er
einskis virði, þegar maður á að leika
nútímasónötu. Fiðlan nýtur sín alls
ekki í nútímatónverki: — Þegar farið
er að ískra og lemja á hana og klípa
í hana, er hún ekki lengur strokhljóð-
færi.
Við kennum okkar nemendum með
sama hætti og okkur var kennt, en
sú kennsla kemur ekki að tilætluð-
um notum, ef þessi nýja tónlistar-
stefna verður ofan á. Þar er hennar
ekki þörf. — Eg þekki mörg okkar
yngri tónskálda sem vandaða og dug
lega tónlistarmenn og efast ekki um,
að þeir hafi viljann og löngunina til
að skapa, en andinn í verkum þeirra
er mér framandi, og ég bíð enn eftir
Mozart hinna nýju tíma.
— Hvaða verk eru þér dýrmætust?
— Eg hef haldið mest upp á Beet-
hoven — og Brahmsfiðlukonsertana
og Bach-sónöturnar, en einhver göfug-
ustu og mestu tónverk, sem sköpuð
hafa verið, að mínu áliti, eiu síð-
ustu kvartettar Beethovens, sem hann
samdi heyrnarlaus og sárþjáður.
— Eru skilyrði sinfóníuhljómsveit-
arinnar ekki ólíkt betri nú en áður?
-— Jú, miklu betri; nú fyrst er að
skapast grundvöllur fyrir stétt tón-
listarmanna, sem geta fleytt fram líf-
inu með því að leika í sinfóníuhljóm-
sveitinni. En hetta á enn eftir að
batna með auknum skilningi fólks .
á tilverurétti sinfóníuhljómsveitar á
íslandi. Sinfóniuhljómsveitin er nefni
lega ekki bara fyrir Reykvíkinga, held
ur alla íslendÍDga. En það sem hef-
ur mest áhrif á okkur og gleður okk-
ur mest, er, að æskan sækir tónleika
æ meira og stækkar þann trygga hóp,
sem alltaf sækir tónleika. Háskóla-
bíó — sem er eiginlega „Dísarhöll"
hefur líka gert sitt. Og hljómburður-
inn í húsinu hefur batnað mikið við
„skýið“ — Við erum bara ekkl
nógu klárir á að nota það. —
Það hafa margir lagt hönd á
plóginn við að byggja upp sinfóníu-
hljómsveitina. Frá þvi að hún var
stofnuð 1950, hafa stjórnað henni 25
erlendir menn alls staðar að úr heim-
inum. Olav Kielland er sá, sem mest
áhrif hefur haft á uppbyggingu henn-
ar, en hann var hér fjóra mánuði á
ári um þriggja ára skeið. En 'Rohrlan
Wodiczko, sem nú er forstöðumaður
pólsku óperunnar, var fyrsti stjórn-
andi hljómsveitarinnar, sem fastráð-
inn var í eitt ár.
— Skynjarðu þig sem einstakling,
þegar þú leikur með hljómsveitinni
eða aðeins sem hluta af heildinni?
— Eg hef alltaf verið konsert-
meistari og skjmja mig ef til vill þess
vegna meira sem einstakling en ella.
Kúnstin er sú, að skynja sj’álfan sig
sem einstakling, en þó urn leið hluta
af hljómsveitinni. f hljómsveit á nefni
lega hið eina sanna demókratí að
ríkja; — einn fvrir alla. n<? alli- *vr-
ir einn. — Hitt er það, að þegar mað-
ur leikur mikið í hljómsveit, þarf
talsvert átak tii þess að standa upp og
leika einleik, og þeim mun fremur.
sem tækifæri til einleiks eru fá. Það
verk, sem ég hef oftast leikið, er
Beethoven-konsertinn, en hann hef
ég þó ekkj leikið nema fjórum sinn-
um. Brahms-konsertinn hef ég leikið
tvisvar. Til samanburðar má geta
þess, að Viktor Schöler, sem hingað
kom, hefur leikið Tschaikowsky-kon-
sertinn 245 sinnum. Það er í rauninnj
Framhald á bls. 22.
/