Tíminn Sunnudagsblað - 17.03.1963, Blaðsíða 2

Tíminn Sunnudagsblað - 17.03.1963, Blaðsíða 2
PETER FREUCHEN Kaupskapnr norðan heimskautsbaugs Við Knútur Rasmussen s.ofnuðum verzlun í Thúle. Þá voru heimskauts- Eskimóarnir eiki komnir undir dönsk yfirráð, og fólk á þessum slóðum hafði nálega einungis verzlað við skozka hvalveiðimenn. Það kailaði þá- úpernatlít — þá, sem koma á vorin. Hjá þeim fékk það aldrei að velja sér þann varning, er það þurfti á að halda, heldur létu hvalveiðimennirn- ir það eitt af höndum, er þeir gátu án verið, og var það þó með semingi gert. En nokkrum árum áður en vjg komum hafði hinn mikli bandarski iandkönnuður, Róbert Peary, verið á þessum slóðum. Landsmenn voru þá aðeins um tvö hundruð, svo að hann gat hæglega látið þeim í té þá vöru, sem þá vanhagaði um. Og hann greiddi alla þá margháttuðu aðstoð, sem honum var veitt, með byssum, verkfærum og mörgu öðru. Við höfðum lítil fjárráð og litlar vörubirgðir. En Knútur sagði Eski- móunum, að vig myndum senda tófu- skinn til Danmerkur, ef við fengj- um þau, og fá þaðan í staðinn marga iþarflega muni næsta ár. Eskimóun- um varð ekki skotaskuld úr þvi að afla skinnanna, og voru að langmestu leyti blárefaskinn, er þeir komu með. Þag er alltaf ævintýri að byrja verzl- un meðal óþekkts ættflokks, og það lá við, að Eskimóarnir vorkenndu okkur, þegar við létum varning okk- ar af hendi við þá. Þeir gistu ævin- leg»i hjá mér, þegar þeir komu til Thúle, og verzlunarviðskiptin fóru fram meg þeim hætti, sem nú verð- iur lýst. Hver maður kom aðeins einu sinni eða tvisvar á ári í kaupstaðinn. Fyrri ferðina gerðu menn skömmu eftir að ís var traustur orðinn, svo fremi að þeir hefðu þá veitt svo margar tófur, að þeir gætu verið þekktir fyr ir að koma með skinn sín í kaupstað inn. Menn komu ævinlega með konu sína og börn, enda voru þetta ein- hverjir mestu tyllidagar ársins. Það var myrkur í fjóra daga sam- fleytt — frá því upp úr miðjum októ- bermánuði og fram undir febrúarlok. AlLt fólk í byggðarlaginu hópaðist að sleðá ferðafólksins, jafnskjótt og hann kom utan úr myrkrinu, og síðan var skipzt á kveðjum eftír viðhafnar- miklum kurteisisreglum. Komumenn létu ótvírætt í Ijós, hve glaðir þeir voru yfir þvi ag ver-a- komnir á þenn- an stað, og heimamenn tjáðu ekki síður fögnuð sinn yfir gestakomunni. Gestirnir héldu síðan að húsi mínu, og þegar hundunum hafði verið veitt aðhlynning og búið um farangur all- an, var þeim unninn beini. Soðið kjöt var reitt fram handa þeim, og síðan fengu þeir te með sykri. Þetta var mikil hátíð. Fólkið úr byggðarlaginu kom líka inn, hlustaðí á samræður, ræddi við kunningjana og sagði sög- ur. Við spjölluðum um tíðarfarið, sumarveiðarnar, hne^cslanlega at- burði í grenndinni og margt annað. En eitt var forðazt að nefna: Tófuna. Daginn eftir fór allt á sömu lund — fólk mataðist, dansaði og skrafaði. Þannig leig hver dagurinn af öðrum, unz mér fannst ég hafa sýnt þá gest- risni, sem skylt var. Þá spurðj ég manninn eins og af tilviljun, hvort hann hefði veitt eitthvað, af tófum þetta árið. „Ég? Tófur' svaraði hann. ,,Ekki grand! Maður er bágborinn við veið- arnar og þó ekki jafnaumur vig neitt og tófuna“ „Einmitt það“, sagði ég, „það var slæmt. Ég hefði viljað kaupa fáein tófuskinn til þess að senda til lands hvítu mannanna að sumri. Og það áttu helzt að vera úrvalsskinn. Og þó ag margir verki skinnin sín veh þá átti ég hvergi von á þeim betri en hjá þér“. ,,Ó, ó“, stundi maðurinn. „Þessi mikli hvíti maður fer villur vegar. Æ, æ, þú veizt ekki, hvað klaufalega mér ferst við tófuna. Og til hvers væri það líka, þó að ég veiddi eitt- hvað? Kæmist ég yfir fáein skinn — hvað heldurðu, að yrði úr þeim í höndunum á konugarminum mínum, jafnlöt og klaufsk og hún er? Hún kann ekki að verka skinn. Hún kann yfirleitt ekki til verka, garmurinn sá arna“. Konan hlustaði á samtalið, en lagði eki i orð í belg. „Jæja“, sagði ég. „Mér sýndist ég þó sjá, ag það væri talsvert á sleð- anum þínum. Það var látið hérna upp á kjötgálgann, og ég hélt, að þetta væru tófuskinn“. „Ja — það getur kannski átt sér stað, að ég hafi einhvers staðar verið með örfá skinn. En þau eru ekki til annars nýt en þurrka af sér á þeim. Þau eru grútóhrein og ekki þess virði, að þú þreytir augu þín með því að líta á þau“. Við urðum ásáttir um það, en eigi „Það er svo! Ég held nú samt, að ég vilji fá hjá þér fáein skinn. Eig- um við að skoða þau í fyrramálið?" Við urðum ásttir um það, en eigi að síður barmaði maðurinn sér í sí- fellu yfir því, ag morgundagurinn myndi verða sér til ævarandi skamm- ar. „Æ-æ, hvers vegna fór ég hingað með þessa lúsableðla? Hvaða fyrir- munun var það, að ég skyldi ekki velja mér sómasamlega konu eins og þið — eða þig . . .“ Og hann benti á hverja konuna af annarri í hópi þeirra, sem inni voru. „Nú veit ég að þetta verður í síðasta skipti, sem ég kem hingað, því að ég get ékki látið sjá mig framar eftir alla þá hæðnishlátra, sem á mér glymja í fyrramálið, þó að ég reyni kannski að bera mig að því að Iifa áfram. sem samt er tvísýnt". Nú rann upp næsti dagur, og þeg- ar við höfðum matazt, innti ég enn að því við gestinn að sýna mér varning sinn. Hann hafði uppi miklar úrtölur, en haltraði þó út með konu sína á hælum sér. Nú var hin mikla stund runnin upp. Þau roguðust inn með tvo stóra sekki, og í hvorum sekk voru á að gizka fimmtíu blárefá- skinn. Með kveinstöfum sínum og ólíkindalátum höfðu þau vakið slíka forvitni, að hver einasta hræða í byggðarlaginu beið þess með eftir- væntingu að sjá skinnin. En svipur- inn á hjónunum, þegar þau opnuðu sekki sína og hvolfdu úr þeim á gólf- ið, var því líkastur, að verið væri að leiða þau á höggstokkinn. En nú var röðin komin að mér. Ég starði berg- numinn á skinn eins og ég vissi ekki mitt rjúkandi ráð. „Æ-jæja“, sagði ég-loks'. „Það var þá eins og ég vissi, að þú kemur með beztu skinnin, sem hér fást í ár. Ég gat líka sagt mér það, að þau myndu koma frá þér. Og hér geta allir séð það. Þessi skinn mun ég harma árum saman, því að ég skil það undir eins, ag ég get aldrei eignazt þau“. Maðurinn leit upp, hnugginn í bragði: „Hvað segirðu? Eru þau þá svo slæm, að þú gerir þau aftur- reka?“ „Sei-sei, nei, síður en svo. Það er nú eitthvað annað. En þú verður að fara héðan með hvert einasta skinn, því að ég get ekki borgað þennan dýrindisvarning. Varan, sem ég fékk í sumar, er fjarskalega .slæm, raunar til einskis nýt. Og ég hef ekki einu 242 T I M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ

x

Tíminn Sunnudagsblað

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/301

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.