Tíminn Sunnudagsblað - 22.03.1964, Side 6

I-Iallgrlrai og þeim bræðrum í té
upp í arfinn.
Jón Kolbeinsson bar sig samt vel,
enda mun hann hafa þótzt þess full-
viss, að hann næði peningunum, þótt
dráttur kynni að verða á því. Og
-honum varð að þeirri trú sinni. Sum
arið 1832, þegar hálft sjötta ár var
liðið frá dauða Björns Hagnússonar,
kom fyrsta peningasendingin, sex
hundruð spesíur. Það er hægt að gera
sér í hugarlund áfergju Jóns Kol-
beinssonar og félaga hans í Stykkis-
hólmi, þegar þeir opnuðu peningo,-
pokann eftir þessa löngu bið og gló-
andi gullið valt út úr bögglunum. Og
ekki var minna vert um hitt, að nú
mun einnig hafa fengizt örugg vissa
fyrir því, að það, setn eftir stóð.
myndi einnig koma hin næstu misseri,
að svo miklu leyti, sem því hafði ekki
verið ráðstafað á tryggan hátt i
Kaupmannahöfn.
Þegar hér var komið, hafði Jóni
Kolbeinssyni ekki tekizt að ná um
boði þeirra Magnúsar Magnússonar.
Ragnhildar í Rifi og Þóru á Skarði.
En það hefur honum að sjálfsögðu
verið mjög í mun, því að ynni hann
þau, var með öllu girt fyrir það,
að aðrir menn gætu frýnzt í þetta
mál. En það var ekki við það kom-
andi, að þau gengju til samninga við
‘taann. Skúli Magnússon lét ekki draga
burst úr nefi sér, þar setn Þóra var,
vinnukona hans, og mun honum haía
þótt nóg að gert, þó að Jón seildist
ekki líka inn á heimili hans sjálfs-
Og ekki létu þau Magnús og Ragn-
hildur heldur ánetjast. Af einhverj-
um orsökum, sem nú er ekki unnt að
grynna í, sleppti þó Bjarni amtmaö-
ur hendinni af þeim, hvort heldur
það hefur verið af því, að til ágrein-
ings hefur komið við þau eða hann
kosið að eiga sem minnstan hlut að
þessu máli, þegar á herti. Ragnhild-
ur fékk sér nýjan umboðsmann, Hans
A. Clausen, kaupmann í Stykkishólmi,
en Magnús virðist hafa trúað sjálfum
sér bezt fyrir sínu máli, úr því sem
komið var.
X!.
Það fór svo, að fleiri klæjaði i
fingurgómana en kaupmennina í
Stykkishólmi, er spurðist um Höfða-
borgargullið, sem komið var til lands
ins. Það átti ekki sízt við um Skarð-
verja, Skúla sýslumann, sem þóttist
eiga arf að heimta fyrir hönd Þóru
vinnukonu sinnar, og Kristján, son
hans, sýslumann í Snæfellsnessýslu.
Var þeim harla nauðugt, að Jón Kol-
beinsson sæti á fénu og hefði í hendi
sér hvernig því væri skipt.
Nú stóð svo á, að Þóru hafði ekfi
auðnazt að feta hinn þrönga veg
'Bkírlífisins, þótt aldrei hefði hún ver-
ið manni gefin. Hún hafði átt fjög-
ur börn með kvæntum manni, Jósúu
Jónssyni í Bæ, áður en sýslumaður
tók hana á heimili sitt, og valdið með
því hjónaskilnaði. Kallaði nú Skúli
sýslumaður, að Þóra væri ekki fjár
síns ráðandi að íslenzkum lögum og
skipaði Þorvald Sívertsen í Hrapps-
ey fjárhaldsmann hennar. Síðan tók
hann að krefjast þess, að arfaskipti
færu fram. En Jón var þungur fyrir.
Hann veifaði samningum þeim, sem
veittu honum rétt til þess að „með-
höndla og stýra“ arfinum, skírskct-
aði í öðru lagi til þess, að sumir erf-
ingjanna væru sér skuldugir, og ve-
fengdi þar á ofan, að Þóra væri ólög-
ráða. Taldi hann, að það hefði verið
afsannað með töku þingvitna, enda
hefði hún sjálf áritað umboð það, er
J. F. Magnus fékk, og sú undirskrift
verið metin gild í sjálfri Kaupmannn
höfn.
Skúli var samt ekki af baki dottinn.
Hann skrifaði Bjarna amtmanni j
nafni Þóru og lagði allfast að hon-
um að láta Kristján sýslumann ann-
ast skipti. En undirtektir amtmanns
voru daufar. Hann kvaðst ekki láta
þetta mál til sín taka, nema til kæmi
skipun æðri stjórnvalda. Leið svo
fram á árið 1833, að Kristján Skúla-
son fór hins sama á flot. Kvað suma
erfingjana hafa snúið sér til sin og
heimtað skipti, enda von á miklu fé
til viðbótar þetta sumar, og mæltist
eindregið til þess, að sér yrðu falin
þau, svo að allir aðilar næðu rétti
sinum. En Bjarni sat við sinn keip.
í svarbréfi sínu sagði hann, að
þetta arfamál hefði lítið komið til
sinna kasta, sem embættismanns, og
amtið gæti ekki nein afskipti haft af
því.
Jón Kolbeinsson var hinn gunnreif
asti. Hann virtist hafa þá þræði í
hendi sér, að hann gæti farið sínu
fram, þrátt fyrir mögl Skarðverja, og
látið það dragast enn langa hríð, að
gera grein fyrir meðferð sinni á arf-
inum. Og enn hækkaði á honum brún
in. Vænar peningafúlgur bárust til
yiðbótar, og haustið 1833 hafði J.F.
Magnus lokið innköliuninni. Hann
notaði aðfangadag jóla til þess að
ganga frá lokareikningnum og gera
fullnaðarskil.
En það lá ekkert á að koma öllu
fénu til íslands. Sumt af því var lagt
á vexti erlendis, en annað fengið i
hendur Benedikt rúðumeistara. er nú
var veitt umboð til þess að fara með
þann hluta arfsins, er enn var vtra.
Og nu var lika að því komið, aö
Jón næði síðasta- Hlíðarbróðurnum.
Magnúsi, á sitt band. Honum tókst að
koma ár sinni svo fyrir borð, r.ð
Magnús, sem farinn var að búa norð-
ur í Hrútafirði, gerði hka samning
við hann. Að sönnu var Magnús var-
kár og dýrseldari á arfinn en bræður
hans. Jón varð að vinna það til um-
boðsins að heita Magnúsi tiltekiiwfi
fjárhæð að lokinni innheimtu, og
mun hún hafa verið sem næst því, er
hann ætlaði þá, að arfshluti hans yrði
í raun og veru að frádregnum kostn-
aði. En hitt mun honum hafa þótt
mikils vert að fara með umboð sem
flestra systkinanna. Þeim mun sterk-
ari var aðstaða hans, ef í harðar deil-
ur slægi.
XII.
Sumarið 1834 gerðist atvik, sem
breytti aðstöðu Jóns Kolbeinssonar.
Einn Hlíðarbræðra, Jón Magnússon,
hafði flutzt búferlum að Syðra-Lága-
felli í Hnappadalssýslu. Hann andað-
ist þar í lok júlímánaðar þetta sum-
ar og lét eftir sig konu og hálfvaxin
börn. Þar voru loks komnir til sögu
þeir erfingjar Björns frá Hlíð, sem
ómótmælanlega voru ólögráða.
Á þessu árabili fylgdi Hnappadals-
sýsla Mýrasýslu. Eiríkur sýslumaður
Sverrisson á Hamri beið ekki boð-
anna, þegar hann spurði lát Jóns á
Syðri-Lágafelli: Hann sendi hraðboða
á fund Jóns Kolbeinssonar og kraið-
ist af honum allra þeirra reikninga
,og skilríkja, er hann hafði undir hönd
um, varðandi Höfðaborgararfinn. Hér
var eftir nokkrum skiptalaunum að
slægjast og viðbúið, að fleiri vildu
komast í krásina.
Þar var Eiríkur sýslumaður sann-
spár. Það var ekki síður uppi fótur
og fit á Narfeyri, er andlát Jóns Magn
ússonar spurðist þangað. Kristján
sýslumaður Skúlason mundaði penn-
ann og hripaði Jóni Kolbeinssyni all-
harðort kröfubréf. Kvað hann föður
sinn, Skúla á Skarði, hafa krafizt
þess af sér, að hann tæki bú Björns
Magnússonar til skipta og hlutáðist
til um, að arfshluti sá, sem Þóru
bæri, yrði afhentur fjárhaldsmanni
hennar, Þorvaldi í Hrappsey. Sagðist
hann ekki vilja láta dragast að snúa
sér til Jóns, sem innheimt hefði arf-
inn, og óska þess, að hann gerði án
undandráttar fulla grein fyrir þessum
fjármunum, svo að skiptin gætu kom-
izt á, „þar eð ég leiði mér ekki í
grun, að hvar ómyndugir erfingjar
í búinu eru, muni prívat óviðkomandi
menn blanda sér inn i embættis-
manna fúnksjónir".
Bréf sýslumannanna hafa varla
verið Jóni Kolbeinssyni kærkomin, og
sízt af öllu hafa sneiðar þær, sem
Kristján skar honum, hýrgað hann.
En bréf Eiríks Sverrissonar hafði
borizt fyrr og einsýnt, að skiptin
myndu koma í hans hlut. Og það hef-
ur Jón óefað fremur kosið, ef um
tvo kosti var að velja. Haim svaraði
Kristjáni um hæl með mikilli yfir-
borðskurteisi, sem þó megnaði ekki
að leyna meinfýsninni, sem lá á milli
línanna:
„Yðar heiðraða bréf af 18. ágúst
næstliðins meðtók ég hann 20. sama
270
TfMINK - SUNNUDAGSBLAÖ