Tíminn Sunnudagsblað - 22.03.1964, Qupperneq 13

I
íesa húslestur að kvöldlagi, því
að hann var mjög trúrækinn, og
lestrar féllu aldrei niður. Ég skal
til dæmis segja þér, hvaða sálmar
voru suqgnir: Hugvekjusálmar
voru sungnir frá veturnóttum til
jðía, þá fæðingarsálmar frá jól-
um til sjöviknaföstu, þrjátíu sálm-
ar, síðan passíusálmar til páska,
og þá tóku við upprisusálmar til
hvítasunnu, fimmtíu að tölu . . .
En þetta var nú innskot — já, fað-
ir minn var að lesa húslesturinn.
Baðstofuglugginn var rúðulaus, og
upp í hann hafði verið troðið
einhverjum tuskum. Allt í einu
heyrum við þrusk, druslunni er
kippt úr glugganum, og það stirn
ir á gráan hramm i gluggakist
unni. Faðir minn sprettur upp,
þrífur hákarlalensu undan sperr-
unni og leggur henni út um glugg
ann. Og án þess að mæla orð
af vörum tekur hann lestrarbók-
ina á ný og lýkur lestrinum.
Þetta kvöld var gestur hjá okk-
ur, og gengu þeir, faðir minn og
hann, út að loknum lestri. Snjór
var á jörðu, og sáu þeir förin
eftir dýrið og blóð í slóðinni. Fað
ir minn hafði byssuna meðferðis.
Þeir röktu blóðferilinn fram nes
ið og ofan að sjó. Þar sáu þeir
dýrið liggjandi á jaka rétt við
landið. Gesturinn eggjaði föður
minn á að skjóta á það, en faðir
minn var tregur til þess — sagði,
að því myndi blæða út innan
skamms. Þó fór svo, að hann
skaut, en árangurinn varð sá, að
bangsi fékk kraft til þess að velta
sér út af jakanum, og sökk þar
í hafið sú blessuð björg.
Árið 1891 fluttist faðir minn af
Glettinganesi til Kjólsvíkur, og
þar bjó hann til dauðadags, 1899.
Þar bjuggu áður Guðni Stefáns
son og Guðný Högnadóttir. Börn
þeirra voru Gyðríður, Þorbjörg
og Guðrún og tveir synir, Bald-
vin og Guðmundur. Þetta fólk fór
til Vesturheíms. Eigandi Kjólsvík-
ur var þá Jón Sveinsson, vinnu-
maður hjá Þorsteini bónda í Höfn.
Ég hef heyrt, að hann hafi látið
Þorstein fá jörðina gegn því, að
hann sæi um sig til dauðadags
og léti sér í té einn rjólbita á
ári. Ekki mun þetta hafa verið
fjáröflun af hendi Þorsteins, því
að hann var manna fyrstur til
þess að hlaupa undir bagga með
fátæku fólki, einkum á vorin,
þegar bjargráð voru minnst. —
Síðar gaf hann Þorsteini, bróður
mínum, jörðina.
— Hver var nú bústofninn hjá
föður þínum?
GEtRMUNDUR
— Við höfðum eina kú og tíu til
tólf ær. Það var fært frá ánum,
og það hjálpaði mikið. Einnig
var töluvert kríuvarp á tangan-
um á nesinu. Haustslátrunin var
tvær kindur, og því var knappur
kjötskammtur. Af fiski var
skammtað eitt stykki á rnann og
lýsi út á. Þeir, sem skutu seli,
gáfu föður mínum oft sel.
Á þessum tíma verzlaði á Seyð-
isfirði, að mig minnir, Stefán,
sem kallaður var grúði. Ilann tók
upp þá nýjung að fara norður með
víkum á vorin og deila út kart-
öflum, einum poka á heimili.
Þetta kallaði hann sumargjöf, og
var hún vel þegin, þó að pokinn
kostaði fjórar krónur. Það var
mikil gleði, þegar við sáum til
skútunnar — hún var rauð í sjó
og byrðingurinn fannhvítur og
gljáandi, framsiglan há, en lág
aftursigla. — Hálf kartafla kom
í hlut hvers, þegar skammtað var.
Faðir minn smíðaði báta, sem
báru fimm lesta þunga og tvo
menn.
Ég skýt þvi hér inn, að ég
gleymdi að spyrja Geirmund um
langspilið, því að faðir hans átti
og spilaði á langspil — strengirn-
ir voru úr hrosshári. Hvort Magn-
ús smíðaði það eða erfði það eft-
ir föður sinn og endurbætti, man
ég ekki fyrir víst. í þess stað
spurði ég:
— Hvers minnist þú nú helzt
úr Kjólsvík, Geirmundur?
— Kannski er mér það minnis-
stæðast, hve Kjólsvík var mikill
vættastaður. Huldar vættir ým-
issa ætta bjuggu í hömrum og
hólum og steinum, og allt þetta
varð að umgangast með varúð.
Höfuðstaður álfanna var í Kjóln-
um — kletti, sem víkin dregur
nafn af. Það var siður að vaka
alla nýársnótt. Eina slíka nótt
sátum við Jón, bróðir minn, úti
við einn gluggann 1 baðstofunni
— það voru þrír einnar rúðu
gluggar á henni. Þóttist Jón þá
heyra eitthvert þrusk og talar til
mín. Litum við þá út um glugg-
ann og sáum til ferðafólks með
hvita pinkla í höndum. Þetta var
klukkan fjögur um nóttina. Fólk
þetta fór hægt yfir, og sýndist
okkur það horfa upp í gluggann
um leið og það fór hjá. Þegar
við sögðum Brandþrúði frá þessu,
sagði hún: „Já, þetta hefur verið
huldufólk úr Kjólnum".
— Brandþrúði? segi ég — það
væri gaman að heyra eitthvað um
hana.
— Brandþrúður var föðursystir
mín og var hjá föður mínum alla
ævi, sagði Geirmundur.
Ég hafði oft heyrt hennar
Brandþruður getið. Hún hafðj ver-
ið sérkennileg og blest í máli, en
óefað fluggáfuð. En látum Geir-
mund segja frá:
— Hún var karlmannsigildi til
allra verka, bæði á sjó og landi,
og allar kaupstaðarferðir fór hún
fyrir föður minn. í síðasta róðr-
inum, sem hún fór, dró hún
hundrað og ellefu fiska og tvær
lúður. Önnur var hálf þriðja al-
in fyrir sporð, sem kallað var —
hin var þrjár álnir með hausi og
sporði. — Brandþrúður las allt,
sem hún náði í, stálminnug og
mesti fræðasjór. Ekki eyddi hún
þó tíma frá vinnu til lestrar, held-
ur lét bókina liggja í keltu sinni
og las jafnframt því, sem hún
spann eða prjónaði. Það voru
býsnin öll, sem hún kunni af sög-
um og sögnum, ævintýrum og
ljóðum og heila rímnaflokka. í
myrkrinu á kvöldin opnuðust okk
ur þessir ævintýraheimar. Þá
settumst við systkinin við hné
hennar, og sögurnar streymdu af
vörum hennar.
Nú var kominn háttatími, enda
birta þorrin til skrifta. Ég þakk-
aði Geirmundi fyrir að hafa veitt
mér sýn inn i liðinn tíma til
fólks, sem háði svo harða bar-
áttu, að yngstu kynslóð okkar
finnst sem sér séu sagðar sögur
í stíl Vellygna-Bjarna, þegar slikt
ber á góma. Samt átti þetta fólk
trú á lífið og landið í ríkara inæli
en við nú, ef miðað er við allar
aðstæður.
Ég taiaði um að hitta Geir-
mund að morgni, sem ég og gerði.
En þá var enginn tími til annars
en þiggja góðgerðir og kveðja.
Og nú er Geirmundur Magnússon
ekki til viðtals lengur: Hann dó
árið Í959.

DtttDDDBDDDDDDDDttittiaiSall
r 1 M 1 N N — SUNNUDAGSBLAI)
277
iDHHHttlMDlt