Tíminn Sunnudagsblað - 22.03.1964, Side 14

FRÆÐSLULÖGIN
OG DAGSKIPUNIN
Svo bar við, að fyrir augu mín kom
Sunnudagsblað Tímans með tveimur
hugleiðingum um skólamál. Fræðslu
málastjóri gerir þar grein fyrir álili
sínu á fræðslulögunum. Hann segir
löggjöfina mjög frjálslynda og veita
tmikið svigrúm um kennsluefni og
kennsluaðferðir. Hann segir ennfrem
ur:
',,Þótt það standi í lögum og náms-
skrám, að þetta og þetta skuli kennt
í ákveðnum skólum, þýðir það ekki,
að öllum skuli kennt allt, heldur að-
eins, að skólinn eigi að geta veitt
kennslu í þessum greinum.“
Þetta er mælt af víðsýni og rétt-
sýni.
En í miðju blaði bregður Böðvar
Guðlaugsson upp skyndimynd úr
skólanum í skemmtilegu skáldsögu-
formi. Skáldsaga hlýtur það að vera,
iþví að engum kennara getur dottið j
hug að heimta þekkingu á þáskildaga
tíð af þeim börnum, sem ekki kunna
„að margfalda 8 með 3 og deila með
4 í útkomuna“. En hvað um það: A
deilan, sem felst í myndinni, gæti
haldið gildi sínu fyrir það.
„Dagskipun framkvæmd" heitir
pistill Böðvars. Svo er að sjá sem
sagan gerist í heimavistarskóla, því
að dagstarfið hefst á því að borða
hafragraut og lýsi. Það er alveg eins
og í mínum skóla. Við höfum meira
að segja súrt slátur með og svo aufi
vitað mjólk. Mörgum þykir hún bezt.
en þeir sleppa ekki við grautinn og
lýsið fyrir það. Það er sama sagan og
með námsgreinarnar.
Böðvar hefur prentaða dagskipun
uppi á vegg, og hún er ægilegt vald í
skóla hans. Ekki veit ég, hver hefur
gert hana, ef það er ekkí hann sjálf-
ur. Eg hef stundaskrá. Hún er auð
mjúk og beygir sig fyrir mér. En hún
hljóðar upp á lestur, reikning og
skrift fyrir hádegi, alveg eins og dag*
skipun Böðvars. Þetta er óbreytt alla
skóladaga, nema þessi skrift verður
stafsetning og stílagerð hjá flestum
I börnum flesta daga. Þó ber það við,
að enginn stafur er skrifaður i
kennslustundinni. Þá eru lesnir upp
allir heimastílarnir frá síðasta hálf-
<um mánuði, rætt um efni þeirra og
frágang, orðaval og frásagnarhátt.
Aldrei dettur mér í hug að blanda
málfræði inn í lestrartímana. En ég
reyni að finna, hvort börnin skilja
orðin, sem þau lesa, og andann í sög-
um og kvæðum. Eg tek stundum tíma
til þess að vísa þeim til vegar inn
á sögusviðið að baki frásögninni og
lýsa lífskjörum og viðhorfum höfund
anna.
Eg er svo lánsamur, að ég hef
aldrei haft fleiri en fimmtán börn
í senn í skóla, oftast tíu til tólf. Þess
vegna geta þau venjulega reiknað á-
fram í bókum sínum, hvert fyrir sig,
eftir því sem skilningur þeirra og
dugnaður leyfir. Ég geng á milli og
leiðbeini eftir þörfum. Eg hef nóg
spjöld til atriðaprófa, sem segja,
hvort þetta barn hefur lært þessa
eða hina aðferðina. Stundum tek ég
nokkur börn til að leysa töfludæmi.
Eg bý þau venjulega til sjálfur. Stund
um er hugarreikningur. Eg sem dæm
in. Börnin, sem geta reiknað þau,
rétta upp hönd. Eg spyr eitt um svar
ið. Fyrstu dæmin eru þannig, að öll
börnin geta reiknað þau. Svo þyngj
ast dæmin. Eg forðast að láta nokk-
urt barn finna, að það geti ekki neitt.
Það, sem minnst getur, fær að vera
brosleitt yfir sínum sigri, alveg eins
og hin.
Eg segi þeim, að í reikningi sé
fyrst og fremst eitt, sem þau verði
að læra. Það er margföldunartaflan
litla. Hún er óumflýjanleg eins og
grauturinn og lýsið.
Eftir hádegið kennir Böðvar landa-
fræði, sögu og dýrafræði, allt á sama
degi, ofan á alla hina bókfræðina. Eg
læt engan skóladag líða svo, að ekki
sé tekin fyrir teikning eða leikfimi,
ef ekki er söngur eða handavinna, en
í þeim tveimur greinum hef ég
stundakennara. Ekki sjaldnar en
annan hvorn dag á sá handlagni að
geta fengið hrós fyrir sín verk um-
fram það, sem hann kann að fá í
skriftartímum. Röddin og hreyfingin
eiga líka sinn rétt. Söngmærin og
hástökkvarinn eiga að finna, að
íþróttir þeirra eru ekki síður metnar
en þekkingin á fílum og krókódílum
eða vatnsföllum í Ameríku.
Það er eins og Böðvar furði sig
á því, að börnum sé ætlað að læra
íslandssögu, án þess að skilja „hin
dýpri rök sögunnar." En ég veit
GUDMUNDUR INGI KRISTJÁNSSON
á KirKjubóli.
ekki um nokkurn mann, sem hefur
Öðlazt skilning á þeim rökum, án
þess að kunna fyrst fjöknargar frá-
sögur um atburði og menn á sögu
sviðinu. Og sá, sem kann vel söguna
um örlög Snorra Sturlusonar, hann
á opið hlið inn til þess skilnings
þegar hann öðlast þann þroska, sem
gerir honum færa þá leið Annars er
það svo með hin „dýpri rök sögunn-
ar“, að hina lærðustu menn greinir
víða mjög á um þau og skilja þau
ekki allir sama skilningi.
Satt er það, að stundum þykja mér
framfarir barnanna við nám sitt held
ur litlar, áhuginn of smár og lítið
loða í minni. Eg er lélegur verk-
stjóri, en það er það, sem kennari
þarf að vera, fremur en yfirheyrslu-
maður. En ég veit það, að þegar
unglingurinn kemur í framhaldsskóla,
er tvennt, sem mestu máli skiptir: Að
hann sé vel læs og lipur að fara með
tölur í reikningi. Það tel ég hið
þriðja, að nemandinn hafi ekki óbeit
á námi eða einstökum námsgreinum.
Það hefur glatt mig, þegar telpa
sagði við mig.
„Veiztu, tnér finnst biblíusögurnar
bara spennandi.“
Hún var að læra um Jósef, en sú
framhaldssaga hefur laðað margan
hug á vegi biblíunnar. Mér þykir
líka gott, þegar ég heyri eitt barnið
segja við annað:
„Mér þykir mest gaman í íslands-
sögutímum, því hann segir okkur svo
margar sögur.“
Elcki veit ég, hvað Ioðir í minni
af slíkum frásögnum, en það er
nokkurs um vert að mynda þá skoð-
un, að íslandssagan sé skemmtileg.
Eg þarf ekki að kvarta um, að börn
in geti ekki sagt <með eigin orðum
Framhald á 285. síSu.
278
T t M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ