Tíminn Sunnudagsblað - 22.03.1964, Side 20

notað, og komin frá sömu aðilum,
upplýsingaþjónustu Canaris. En þótt
von Stauffenberg bæri þennan hættu-
grip með sér, sýndi hann ekki minnsta
vott um taugaóstyrk né vakti á sér
grun á nokkurn hátt og þurfti hann
þó iðulega að opna töskuna og ná
í skjöl í samtölum við félaga sína
ýmsa.
Um hádegisbilið hélt hann til
skrifstofu Keitels marskálks, æðsta
manns þýzka hersins, næst Hitler
sjálfum. Þar skýrði hann Keitel í
stuttu máli frá því, hvað hann hygð-
ist skýra Hitler frá á ráðstefnunni
Keitel var taugaóstyrkur. Hann sagði
að fundurinn yrði að vera stuttur.
Benito Mussolini væri væntanlegur
í heimsókn til Hitlers síðar um dag-
inn, og því yrði ráðstefnunni að vera
lokið snemma. Nokkru síðar fór
Keitel með von Stauffenberg og
nokkrum öðrum herforingjum til
fundarstaðarins.
Á leiðinni út mundi von Stauffen-
berg eftir að hann hafði gleymt yf-
irhöfn sinni í skrifstofu Keitels og
skrapp til að sækja hana. Keitel
þótti hann vera nokkuð lengi að því,
og sneri við sjálfur til að kalla á
hann. Von Stauffenberg kom þá bros-
andi út úr húsinu og baðst afsök-
unar á töfinni.
En þennan tíma hafði von Stauff-
enberg notað til að setja sprengjuna
af stað. Með öruggum handtökum
hafði hann opnað skjalatöskuna, grip-
ið töngina þremur fingrum og brotið
glerkúluna, sem sýran var í á sek-
úndubroti. Þegar hann gekk við hlið
Keitels að skálanum þar sem Hitler
beið, var búið að stilla sprengjuna
á sprengingu eftir tíu mínútur. Á
leiðinni rabbaði von Stauffenberg við
félaga sina eins og ekkert væri, og
einn þeirra bauðst til að bera tösk-
una fyrir hann. Von Stauffenberg
hló og þakkaði, en sagðist alveg vera
maður til að gera það sjálfur.
Fundarskálinn var ekki nema fá-
einna mínútna gang frá skrifstofu
Keitels. Þegar von Stauffenberg og
félagar hans komu þangað, var fund-
urinn þegar hafinn. Þennan dag var
óvenju heitt og mollulegt, og því voru
allir gluggar og dyr á skálanum opn-
ir upp á gátt, en það átti eftir að
hafa örlagaríkar afleiðingar. Hitler
og um það bil tuttugu herforingjar
stóðu umhverfis eikarborð, og her-
foringi einn var að gefa skýrslu um
ástandið á Austurvígstöðvunum.
Keitel greip fram í fyrir honum og
kynnti von Stauffenberg fyrir Hitler,
en síðan hélt herforinginn áfram með
skýrsluna.
Von Stauffenberg lagði skjalatösk-
una undir borðið, en í henni var sýr-
an stöðugt að éta sundur vírinn, sem
hélt sþréngipinnanum frá hvellhett-
unni. Síðan baðst hann afsökunar, en
hann ætti von á áriðandi símtali frá
Berlín. Fundarmenn voru með hug-
ann við skýrslu herforingjans og fáir
veittu því athygli, þegar von Stauffen-
berg gekk út.
Af tilviljun hafði taskan verið lögð
við fætur Brandts höfuðsmanns, sama
mannsins og ári fyrr hafði flutt
konjaksflöskurnar, sem áttu að gera
út af við Hitler. Nú varð hann allt
í einu var við töskuna og fannst
hún vera fyrir sér. Hann beygði sig
því niður og flutti töskuna út fyrir
borðfótinn, sem von Stauffenberg
hafði lagt hana upp að, þannig að
nú var borðfóturinn milli Hitlers og
sprengjunnar.
Herforinginn þagnaði og næst átti
von Stauffenberg að gefa skýrslu, og
Keitel svipaðist um eftir honum. En
von Stauffenberg var horfinn.
— Hvar er von Stauffenberg?
spurði hann. — Það er komið að
honum.
— Eg veit það ekki, svaraði sá,
sem næstur honum stóð. — Hann
fór víst í símann.
Keitel var ekki um þetta. Hann
vissi, hve Hitler gramdist, ef eitt-
hvað fór úr skorðum. Hann var að
því kominn að ganga út og svipast
um eftir von Stauffenberg. Klukkan
var 12.42. Og í því kvað við spreng-
ing.
Von Stauffenberg sat þá í bíl sín-
um og hörfði á sprenginguna. Gaura-
gangurinn var geysimikill. Þakið
hrundi inn á skálann, og einhvers
staðar heyrðust vein. Von Stauffen-
berg var viss um, að enginn, sem í
skálanum var, hefði lifað sprenging-
una af. Hann ók af stað út af svæð-
inu.
Til þess að komast burt, þurfti
hann að fara fram hjá nokkrum varð-
stöðvum, og spíengingin hafði ao
sjálfsögðu gert verðina tortryggnari
en ella. En á fyrstu stöðinni sýndi
von Stauffenberg nær því ótrúlega
sjálfstjórn og stillingu. Hann sagði
ekki orð við hermennina við hliðið
heldur gekk inn í varðstofuna og
bað um síma. Þar hringdi hann eitt-
hvað, mælti nokkur orð lágri röddu
í símanum og hengdi upp.
— Það er í lagi, sagði hann svo.
Eg má fara í gegn.
Vörðurinn hreyfði engum mótmæl-
um. Hliðið var opnað og von Stauff-
enberg fór út. Á næstu varðstöð
var þegar búið að efla vörðinn. Von
Stauffenberg sagði_ yfirmann sinn
bíða eftir sér á flugvellinum og hann
yrði að fá leyfi til að fara strax.
En varðstjórinn vildi ekki hleypa
honum út, nema hann fengi beina
skipun um það, og hringdi í herbúða-
stjórann sjálfan Herbúðastjórinn
var ekki við, en fulltrúi hans, sem
var þátttakandi í samsærinu, svaraði
og skipaði varðstjóranum að láta von
Stauffenberg fara út. Og á síðustu
eftirlitsstöðinni voru engir erfiðleik-
ar, því að þá var fulítrúinn búinn
að gefa skipun um að hindra ekki för
höfuðsmannsins. Hann hélt rakleitt
til flugvallarins, þar sem flugvélin
beið tilbúin til fugtaks. Og stefnan
var tekin til Berlínar.
En nú kom í Ijós einn meiri háttar
vankantur á samsærinu. Næstu þrjár
klukkustundirnar var von Stauffen-
berg í loftinu og fékk ekkert aðhafzt.
Og hann hafði heldur ekki nein skil-
yrði til að fá fréttir frá bækistöðv-
um Hitlers þann tfma, og því gat
hann ekki vitað, að tilviljun og heppni
höfðu lagzt á eitt og bjargað lífi for-
ingjans. Von Stauffenberg vissi í
rauninni ekki annað en það að
sprengjan hafði sprungið, og hann
gekk út frá því, að það hefði riðið
Hitler að fullu. En hann vissi ekki,
að sprengikraftur sprengjunnar hafði
nýtzt illa, vegna þess að dyr og
gluggar stóðu opnir, og hann vissi
ekki heldur, að Brandt höfuðsmaður
hafði fært sprengjuna, þannig að borð
ið kom á milli hennar og Hitlers. Von
Strauffenberg vissi ekki, að aðeins
fjórir biðu bana við sprenginguna,
þar á meðal Brandt höfuðsmaður.
Hitler meiddist nokkuð en hélt lífi,
eins og reyndar flestir, sem voru
inni í skálanum.
Jafnskjótt og von Stauffenberg
kom til Berlínar hélt hann til skrif-
stofna hermálaráðuneytisins, en þar
biðu hans allmargir menn, sem var
kunnugt um samsærið. Von Stauffen-
berg sagði þeim, að Hitler væri dauð-
ur. Þeir ákváðu að hefjast þegar
handa við næstá stig aðgerðanna, láta
háttsetta herforingja taka völdin í
sínar hendur, bæði í Þýzkalandi
sjálfu og hernumdu löndunum, lýsa
því yfir, að ný stjórn væri tekin við
og 'hefja þegar í stað umleitanir um
friðarsamninga.
En þetta tókst ekki að framkvæma.
Tilræðið hafði eins og áður var sagt,
ekki tekizt. Hitler var enn á lífi, og
það sem verra var, Fellgiebel hers-
höfðingi hafði einhverra hluta vegna
ekki rækt það hlutverk sitt að ein-
angra aðalstöðvarnar frá umheimin-
um, skera á allar símalínur og stöðva
allar mannaferðir þaðan. Fyrir bragð-
ið fréttist skjótt til Berlínar, að bana-
tilræði hefði verið gert við Hitler,
en hann hefði lifað það af. Og þess-
ar fregnir drápu tilraunina til valda-
töku í fæðingunni.
Ýmsir herforingjar, sem hefðu ver-
ið fúsir til að hefjast handa, ef Hitl-
er væri tryggilega dauður, urðu nú
hikandi. Og foringi sá, Otto Remer,
sem átti að taka stjórnarbyggingarn-
ar, beið með framkvæmdir, þar til
hann var búinn að hitta Joseph
Göbbels að máli, en hann var æðstur
þeirra nazistaforingja, sem þá voru
staddir í Berlín. Göbbels brá við og
hringdi til Austur-Prússlands. Hitler
284
- T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ