Tíminn Sunnudagsblað - 23.10.1966, Qupperneq 2

fr||M> """"mi —— *■■■■
A5alb}örg ABbertsdóttir:
FYRIR FIMMTÍU
TIL SEXTÍU ÁRUM
Það verður æðimargt, sem rifj-
ast upp, þegar roskið fólks eins
og ég fer að hugsa um iiðna tíð.
Sú breyting, sem hefur orðið á
högum fólks síðustu fimmtíu til
sextíu ár, er svo mikil, að varla
er von, að ungt fólk nú á tímum
hafi ánægju af að heyra um slíkar
fjarstæður. En samt er ekki frá-
leitt að gera sér til gamans að
bera saman fáein atriði í fortíð
og nútfð.
Kaupverð á öllum vörum fyrr
og nú er svo ólíkt, að tæpast er
sambærilegt, enda er kaupgjaldið
eftir því. Verzlunarmenn höfðu
þá sextíu og fimm tii áttatíu krón
ur á mánuði, en konur við sömu
störf fimmtíu krónur. Vinnukonur
er svó voru kallaðar, fengu átta
til tólf krónur á mánuði. Verka-
menn við uppskipun eða aðra
slíka vinnu höfðu þrjátíu til þrjá-
tíu og fimm aura á klukkustund,
og konur, sem voru við uppskip-
unarvinnu, báru kol og aðra þunga
vöru á bakinu, höfðu tuttugu aura
um tímann. Mánaðar húsaleiga fyr
ir þrjú herbergi og eldhús var
átján til tuttugu krónur, einbýlis-
herbergi þrjár til fimm krónur
með hita, ljósi og hreingerningu.
Eftir þessu var vöruverðið. Stofu
borð með mahoníplötu,' er keypt
var á tuttugu og átta krónur í
húsgagnaverzlun Jónatans Þor-
steinssonar, á ég enn. Hefur það
aldrei verið endurbætt, þótt mörgu
misjöfnu hafi mætt, en er samt
nokkurn veginn óskaddað. Sýnir
það, að borðið hefur verið ósvik-
ið. Stofuhúsgögn, lítill sófi og fjór
ir stólar með plusi á sætum, kost-
uðu hundrað og tíu krónur í sömu
verzlun.
Slík húsgögn voru mjög algeng
hjá miðstéttarfólki, sem kallað
var, en að sjálfsögðu var miklu
meiri íburður í húsgögnum heldra
fólks, svo sem embættismanna og
kaupmanna. Þar voru í stássstof
unni öll húsgögn klædd plussi með
hangandi skúfum og flúri og út-
skorin borðstofuhúsgögn. Annað
þótti ekki hæfa á heimilum heldri
manna, því að óneitanlega var í
þá daga mjög mikill stéttamunur,
semríú þekkist alls ekki.
Fátæklingar, daglaunafólk og
sjómannafjölskyldur, skipuðu
þriðju stéttina, en sú stétt var
fjölmenn hér í Reykjavík á þeim
árum. Ein slík fjölskylda bjó í
sama húsi og ég, hjón með fimm
börn í einu herbergi og eldhúsi.
Maðurinn var matsveinn á tog-
ara. Hvaða kaup hann hefur haft,
veit ég ekki með vissu, en sjálf-
sagt hefur það verið mjög lágt
og eingöngu borgað í vöruúttekt
hjá þeirri verzlun, er gerði tog-
arann út. En þau hlunnindi hafði
hann, að hann mátti eiga þann
fisk, er hann gat veitt á handfæri
í tómstundum sínum. Sá afli var
saltaður í tunnu og kallaðist tros.
Það kom svo maðurinn með að
lokinni vertíð, og var það aðal-
matarforði heimilisins. Aldrei
var keypt mjólk, en í þess stað
var svart kaffibland handa börn-
um og rúgbrauð með smjörlíki.
Kjöt var ekki keypt nema aðeins
um hátíðir og þá soðið í súpu.
Elztu börnin þrjú litu sæmilega
út, en yngsta barnið dó fárra daga
gamalt, og það næsta var heilsu-
veill drengur, sem lá oft rúm-
fastur. Var sagt, að hann væri með
bólgna kirtla, og veit ég ekki,
hvort hann hefur nokkurn tíma
komizt til fullrar heilsu. Alltaf
var þrifalegt í þessari litlu og ié-
legu íbúð, og aldrei kvartaði kon-
an — var meira að segja glað-
leg, í hvert skipti sem maður tók
hana tali. Mér er óhætt að full-
yrða, að hún hafi aldrei beðið um
styrk frá bænum. Það gerði fólk
ekki í þá daga nema í sárustu
neyð.
Ég bjó með fjölskyldu minni i
sama húsi og þetta fólk í fjögur
ár. Þá fluttumst við í annan bæj-
arhluta, og fylgdist ég ekkert með
því á tímabili. En eftir tvö til
þrjú ár hitti ég konuna uppi á
Óðinsgötu. Við tókum auðvilað
tal saman, og ég spurði hana um
líðan hennar og fjölskyldunnar.
Hún sagði, að maðurinn væri Já-
inn.— hefði dáig úr lungnabólgu.
Hafði hann löngum verið heilsu-
tæpur og veiklulegur. Hún hafði
fengið íbúð í kjallara við þessa
götu, og taldi hún það miklu betri
íbúð en þau hefðu haft áður. Mátti
ég til með að líta inn og skoða
íbúðina. Þetta voru tvö smáher-
bergi og eldhús, bjartari og loft-
betri en í hinni íbúðinni. Hún
sagði, að eldri börnin væru dá-
lítið farin að vinna fyrir sér á
sumrin — drengurinn færi í smá
sendiferðir og telpurnar litu eftir
litlum börnum. Nú var hún sjálf
nokkru lausari við heimilið — gat
farið í hús og þvegið stórþvotta
og yerið við hreingerningar vor
og haust. Alltaf var hún jafnglað-
leg og bjartsýn, og vona ég, að
hún hafi með sóma getað komið
börnum sínum til þroska. Ekki
fékk hún fremur en aðrir á þeim
árum meðgjöf frá neinni stofnun
með börnunum, heldur varð hún
að treysta á sína eigin getu. Sjálf-
sagt hafa mörg heimili hér itt
við svipuð skilyrði að búa á þess-
um árum, þótt ég hafi ekki þekkt
það eins vel, og mörg manneskjan
þurfti að bjarga sér og sínum með
frábærum dugnaði. Nú eru aðstæð-
ur orðnar allt aðrar. Ekki þaf 1
að kvarta um atvinnuleysi, eftir-
spurn etfir fólki til vinnu er meiri
en unnt sé að fullnægja henni.
Og auk þess eru tryggingarnar,
meðgjöf með hverju barni innan
sextán ára aldurs. Ef veikindi
koma upp, þá er veitt ókeypis
læknishjálp og sjúkrahúsvist. Ekki
má heldur gleyma ellilaunum aldr
aðs fólks, en þau koma víða í góð-
ar þarfir.
Síðastiðinn vetur skýrðu dag-
blöðin frá því, að á einum degi
— Þorláksmessu — hefði -erið
selt áfengi í Reykjavík fyrii nm
og hálfa milljón króna. Það nkir
áreiðanlega engin fátækt, þar sem
ekki fjölmennari borg en Reykja-
vík getur leyft sér slíkt. Eða ber
þetta vitni um það, að við íslend-
ingar getum aldrei lært að fara
með peninga? Það er enginn löst-
ur á neinum þótt hann kunni að
verja fé sínu vel. Unglingar nú
á dögum alast upp við allsnægtir
að kalla má. Þeim er veitt allt,
sem þeir girnast, og það er kom-
ið undir skapgerð hvers og eins,
hvort þakkað er eða sýnt í verki,
að allar þessar velgerðir séu nokk
urs metnar. Vel má vera, að for-
ráðamenn þeirra gæti þess ekki að
brýna nógu vel fyrir þeim, að þau
gæði, sem þeim veitast, eru mik
ils virði og eiga að verða þeim
til góðs í lífinu.
Nú er talað mikið um dýrtíð og
Framhald á 910. síðu.
890
T I M I N N — SUNNUDAUSBLAÐ