Tíminn Sunnudagsblað - 23.10.1966, Blaðsíða 20

álíí sítt á málinu. Þeir gerðu svo þeg-
ar daginn eftir: Þeim sýndist Ijóst
vera, ef þetta hlaupkennda efni hafði
í rauninni komið út úr munni Dið-
riks, hlyti það að vera fyrir tilverkn-
að voaáfa manna með hjálp Satans.
Þsé? ísgðu því til, að sérstakri bæn
væii beint til hins æðsta um, að hann
opinberaði hina seku „Satans limi.“
Einnig skyldi hin veraldlegu yfirvöld
gera sitt til þess að upplýsa, hverjir
hefðu verið þarna að verki.
Þessi einkennilega yfirlýsing var
undirrituð af biskupi umdæmisins,
báðum prestum sóknarinnar og að-
stoðarprestum þeirra. Ekki er til
nein vitneskja um það, að léns-
maðurinn hafði leitað tii læknis bæj-
arins um úrskurð varðandi hið furðu-
lega hlaup, sem út úr Diðrik hafði
runnið, og hefði það þó mátt teljast
eðlilegt, að leitað væri fyrst til hans.
Hinar greiðasömu konur, sem komu
til lénsmannsins með sönnunargagn-
ið, höfðu ekki látið liggja að þ.ví,
hv.er hinn seki eða seka gæti verið,
en ekki leið á löngu, þar til ljóst var,
hvern Diðrik grunaði um galdrana.
Þegar orðrómur barst til eyrna
Marénar um, að Diðrik teldi hana
vera valda að sjúkdómi sín-
um, fór hún rakleiðis til hans
í fylgd tveggja manna og spurði
hann, hvort satt væri, að hann
bæri hana sökum vegna sjúkleika
hans. Diðrik svaraði því til, að hann
hefði ekki nefnt hana sjálfa í því
sambandi, heldur djöfulinn í liki
hennar.
Maður Marenar brást reiður við og
stefni Diðrik vegna þessara ummæla
fyrir bæjarþingið, og var ákveðið að
taka málið til meðferðar hinn 29.
júní sama ár. Þar kom Diðrik svo
með fjórar nágrannakonur sínar sem
vitni og þær unnu eið að framburði
sínum.
Maren, sem var í réttarsalnum, varð
svo æf, þegar hún heyrði framburð.
þeirra, að hún lýsti því yfir, að væri
hún karlmaður en ekki kvenmaður,
dræpi hún Diðrik með berum hönd-
unum fyrir bennan rógburð. Reiði
hennar var vel skiljanleg, en þessi
ummæli bættu ekki málstað hennar.
Bæjarfógetinn, Mads Lassen Lime,"
gerði henni að hreinsa sig af áburð-
inum með því að fá undirskrift fimm
tán dómbærra manna um sakleysi
sitt. En hún lét þessa dómsupp-
kvaðningu sem vind um eyru þjóta
og gerði ekkert til joess að afla sér
vitnisburðarins.
Ekkert gerðist í málinu fyrr en
tveimur árum seinna, þegar hinn nýi
lénsmaður fékk konunglegt bréf
hinn 28. desember árið 1639. í bréf-
inu var þess krafizt, að lénsmaðurinn
tæki málið í sinar hendur, þar sem
Maren hafði ekki orðið við kröfum
dómsins tveimur árum áður um að
hreinsa sig af sakargiftunum. Léns-
908
maðurinn var alvarlega áminnlur um,
að slíkt sem þetta mætti ekki eiga
sér stað „þar sen\ óverjandi er fyrir
guði, að svo óheyrileg verk séu unn-
in.“
Þessu hafði Diðrik áorkað, enda
var hann ekki ánægður með, að Mar-
en slyppi. Var það og nefnt í hinu
konunglega bréfi, að hann teldi _sig
hafa orðið fyrir miklum skaða bæði
í efnahagslegu og heilsufarslegu til-
liti af völdum Marenar."
Lénsmaðurinn lét nú stefna Mar-
en fyrir bæjarþingið hinn 25. febrú-
ar árið 1640. En Maren lét ekki sjá
sig. Héraðsdómarinn í Rípum gaf þá
út yfirlýsingu um, að fyrst Maren
hefði ekki hreinsað sig af fyrrnefnd-
um áburði, yrði að líta á hana sem
seka. Þá loks kom svar frá þeim hjón-
um, Maren og Lárusi.
Þau lögðu fram vitnisburð fimmtíu
þekktra borgara í bænum um heið-
arleika og góða framkomu Marenar.
Sóknarprestur hennar lýsti því yfir,
að hún hefði stundað kirkju mjög vel
bæði á sunnudögum sem á öðrum
messudögum kirkjunnar og hátíðum.
Auk þess hefði hún skriftað að
minnsta kosti tvisvar á ári og neytt
heilags sakramentis.
En Diðrik og stuðningsmenn hans
voru ekki af baki dottnir. Þeir söfn-
uðu vitnisburði gegn Maren. — Einn
góðborgari hafði eitt sinn, er hann
drakk öl í veitingastofu þeirra hjóna,
skyndilega fengið sting í siðuna, án
þess þó að hann þyrði að kenna ein-
hverjum ákveðnum um það. Klæð-
skeri nokkur hafði eitt sinn átt í
miklum útistöðum við Lárus og
minntist þess, að hann hefði ógnað
sér í því sambandi. Skömmu síðar
háfði hann orðið fársjúkur og misst
mikinn hluta viðskiptavina sinna.
Enn djarfari var kona næturvarðar
eins. Hún fullyrti að Maren hefði
einu sinni lagzt ofan á hana og þrýst
henni niður með kné sínu. En þegar
hún gerði krossmark fyrir sér, hafði
Mayen skyndilega horfið.
Ógift kona, Margrét Lárusdóttir,
sem ekki hafði 'sérlega gott orð á
sér, bar það, að hún hefði eitt sinn
veðsett Maren gullhring, sem hún
hafði fengið hjá hermanni. Þegar hún
hefði ætlað að leysa hringinn út,
hafði Maren gert ýmsar athugasemd-
ir, og þær höfðu lent í' harðvítugri
deilu. Skyndilega hafði hún fundið til
mikilla kvala hnjánum og var enn
þjáð. Hún kærði Maren fyrir að
hafa valdið þessum þjáningum með
göldrum.
Fleiri vitni leiddi Diðrik fram, sem
höfðu svipaðar sögur að segja um
viðskipti sín við þau hjón. Hermaður
einn hafði til dæmis lent í illdeil-
um við Lárus í veitingastofunni, og
þegar hann var á leið heim til sín
á miðnætti, hafði gylta komið á móti
honum. Er hann virti hana nánar
fyrir sér, sá hann að hún var óeðli-
lega stór. Hann stakk hana með
sverði sínu, og hljóp hún þá rýtafidí
burtu. En alls staðar, þar sem hun
hafði stigið til jarðar, glampaði á gÖt
una. Frá þessari stundu hafði hvorki
hann, barn hans né hestur verið heil
heilsu. Af þessum ástæðum hafði
hann staðnæmzt fyrir utan glugga
Marenar og hrópað í margra áheyrn,
að hún væri galdranorn. Síðan hafði
hann skotið úr byssu sinni inn um
glugga hennar.
21. apríl ákærðu þau Diðrik og
Margrét Lárusdóttir Maren opinber-
lega fyrir galdra.
Þar sem Maren hafði ekki hreins-
að sig af áburðinum með tilstilli
hinna fimmtán vitna, eins og áður
er getið, lét héraðsdómarinn nú til-
nefna fimmtán menn, sem skyldu
segja álit sitt um málið. Krafa-Diðriks
þess efnis, að Maren skyldi sett
í járn, var ekki tekin til greina, enda
gengu góðir menn í ábyrgð fyrir
hana.
í réttarhöldunum hinn 5. maí 1640
létu eiðvættin fimmtán í ljós álit sitt,
sem var mjög mikið áfall fyrir Mar-
en: Þeir lýstu yfir því, að þeir álitu
hana hafa viðhaft galdra og væri hún
því samnefnd galdranorn.
Lárus Spliid áfrýjaði áliti þeirra
fimmtánmenninganna til bæjarráðsins
þar sem málið var tekið fyrir þrem-
ur dögum síðar. Dómur þess hljóð-
aði á þá lund, að ásakanir Diðriks
og Margrétar Lárusdóttur væru ósann
aðar og breytti álit hinna fimmtán
engu þar um.
En Maren gat ekki fagnað lengi.
— Fimmtánmenningarnir áfrýjuðu til
kóngsins fyrir tilstuðlan lénsmanns-
in's, og málið var síðan tekið fyrir
í ríkisráðinu hinn 9. október. Áður
hafði Maren verið tekin höndum og
varpað í fangelsi í Bláturni í Kaup-
mannahöfn. Dómi bæjarráðsins í Ríp
um var hrundið og hún dæmd sek um
„að hafa notað galdra til þess að
valda öðrum tjóni.“
Maren var nú tekin til yfirheyrslu
og pínd, þar til hún játaði — eftir
óskaplegar pyndingar — að hún væri
sek. Þá var hún orðin svo miður sín,
að hún gat ekki talað í samhengi.
Hún sagði að hún hefði lært galdra
hjá gamalli konu Önnu Gjellerup, er
var móðir Gjellerups prests í Ripum.
Til hennar hefði hún komið að stað-
aldri ásamtfimm öðrum konum.Gamla
konan átti hund, sem hún kallaði
Andrés, og þessi hundur, sem var
djöfullinn, hafði snert klæði hennar,
og þannig hafði hún ánetjazt djöfl
inum. Hundurinn hafði komið
til hennar fyrir mánuði og hvatt
hana til þess að viðurkenna ekki
sekt sína. En nú játaði hún að
hafa valdið ógæfu Diðriks og ann-
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ