Tíminn Sunnudagsblað - 02.07.1967, Blaðsíða 10
Kastala-
hverfið
í Búda
Búdapest er fornfræg borg, þar
sem mi'klir atburðir hafa gerzt,
auðug að fornum minjum. Dóná
rennur í gegnum hana, og
á hægri bakka hennar er
sá borgarhlutinn, sem nefn-
ist Búda. Upphaflega var
þarna lítii borg á háum kletti. í
syðri hluta hinnar fornu klefcta-
borgar er þúsund ára gömul kon-
ungshöll, en í nyrðri hlutanum
eru margar gamlar kirkjur, hall-
ir aðaismanna, klaustur og ein-
kennileg, lí.til hús.
í umsátinni um Búdapest árið
1944 var kastalahverfið í Búda lagt
í rústir, svo að varla stóð þar
siteinn yfir steini, og af fimm þús-
und manns, sem þar áttu heima,
koanust innan við þúsund Hfs af.
Að stríðinu loknu hóíust Ungverj-
ar handa um að endurreisa þær
byggingar, sem þeim voru dýrmæt
astar, í hinni fornu mynd.
í miðri hinni gömlu borg er
Matthíasarkirkja, einhver feg-
ursta bygging, sem Ungverjar hafa
reist í gotneskum stil. Þaðan er
harla fagurt að horfa yfir urohverf
ið. Framan við kirkjuna er stórt
torg, en út frá því þröngar göti r,
sem vitna sjálfar um aldur sinn.
Þar er enn gengið á sömu stein-
unum og Abdúr Haman, síðasti
tyrlkneski pasjann í Búda, eudaði
lílf sitt á. Skammt frá þessum
blóði lauguðu steinum er haria
gamalt hús, sem við eru tengdar
Ijúfari minningar. Þar var endur
tfyrir löngu stofnað fyrsta kaffi-
húsið og sælgætisbúðin í
allri Norðurálfu og vakti
m&la reiði kráreigandans, er þar
var á næstu grösum — jafnvel
svo, að atf hlutust blóðugar skærur.
En katffihúseigandinn hélt velli,
og er þar enn haldið uppi veit-
ingum, en úr búi kráreigandans
hetfur ekki annað varðveifczt en
spjaldið yfir dyrum ölstotfunnar.
Þar er nú fornbókaverziun, er áð-
ur var kráin.
VíSa er íburSarmikið skraut, cg jafnvel Ijóskerin eru listasmið.
í Tancsicsstræti, sem gengu.r
norður í borgina, er gult tveggja
hæða hús og dýfligsa með þykkum
veggjum í húsagarðinum. í neðan-
jarðarhvelfingum hennar létu Tyrk
ir geyma ís á meðan þeir sátu á
valdastóli. Þegar Habsborgatar
komust til valda, létu þeir breyta
ísgeymslum Tyrkjanna í fangelsi á
nýjan leik, og þar var Lajos Kossút
hin mikla hetja Ungverja í freisis-
stríðinu 1848, í haldi hjá þeim.
Hér eru húsin hvert við annað.
Hið næsta* dýtflissu, sem Kossut
gisti, er bygging, þar sem ítalskur
greifi rak einu sinni hóruhús,
og skammt frá er hús, þar sem
bjuggu rabbínar einnar helztu sýna
gógunnar í Norðurálfu. Leifar
tveggja annarra sýnagóga frá mið-
öldum, sem nefna má í sömu andrá
og hina ungversku, fundust ný-
lega, er breytingar voru gerðar
á gömlum höllum í Prag og
Madríd.
Magðalenuturninn, sem skotinn
var í rúst í heimsstyrjöldinni síð-
ari, rís enn á ný við þriðja stærsta
torgið. Þar var komin hermanna-
kirkja, er hálfmáni Tyrkja var
dregin á stöng í kastalanum, og
562
T í M I N N — SUNNUDAG§BLAÐ