Tíminn Sunnudagsblað - 21.04.1968, Blaðsíða 13

feunna var, hvernig háttað hafði
verið mágaástinni.
En allt bar að sama brunni,
hvernig sem þessar og þvílíkar
Sögur voru sagðar: Þess vegna leit
aði hann svefnstaðar í útihúsum
eða á víðavangi, sögðu menn, að
hann vissi sjálfur, að hann var
ekki í húsum hæfur, og blygðaðist
sín fyrir þau ósköp, sem á hon-
um lágu. Um það gat öllum borið
saman, því að það féll bærilega
að öllum sögunum, sem um hann
voru sagðar. Það var aftur á móti
talinn vitnisburður um karl-
mennsku Jóhanns, að föt hans
héldi sér öllu skár að framan.
Hann fékk nokkuð varizt ásökun-
um, ef ókindurnar komu framan
að honum, sagði fólk, en hafði
ekki önnur úrræði en slíta sig
lausan, þegar þær hrifsuðu í hann
aftan frá.
Ekki þarf að eyða orðum að
staðlausum stöfum, sem ýmist
stangast á við kunnar staðreyndir
eða heilbrigða skynsemi nema
hvort tveggja sé. Nærtækari eru
aðrar skýringar á hátterni Jó-
hanns.
Þegar könnuð eru þau gogn,
sem enn eru til, og þau eru mörg,
kviknar sá grunur, sem stappar
nærri fullri vissu, að orsakir þess,
hvernig hann lék föt sín, hafi ver-
ið af allt öðrum toga en fólk vildi
vera láta, þótt álitamál sé eftir
sem áður, hvort telja beri lionum
atferli sitt sjálfrátt eða ósjálfrátt,
einkanlega í öndverðu. Það blasir
nokkurn veginn við, að þetta var
andsvar hans við eignaupptökunni
og þeirri rangsleitn; annarri, sem
hann áleit sig beittan. Hann reif
klæði sín og gekk nálega nakinn
landshorna á milli og vildi ekki
skjólbetri flíkur þiggja, sjálfum
sér til pyndingar og sveitaryfir-
völdum heimabyggðar sinnar til
storkunar og háðungar. Af sömu
ástæðu kaus þessi maður, sem lát-
ið hafði jörð og bú og að lokum
síðasta skýli sitt, skemmukofann á
Vigdísarstaðahlaði, að eiga náttból
sem rakki, þótt betra stæði honum
til boða eins og öðrum, sem á bæi
komu, þótt umrenningar væru.
Stra-ngtrúaður fékkst hann bvorki
til að hlýða húslestrum né tíða-
söng og vildi með því minna á,
að hann taldj sig útskúfaðan úr
kristnu samfélagi, líkt og óbrein-
an lim safnaðarins, sem ekki mátti
standa innan stafs. Það andsvar
var líka við hæfi: „Þeir bundu
guð, en djöfulinn láta þeir ganga
Iausan.“
Þessi viðbrögð Jóhanns voru
ekki óáþekk því, er fangar, sem
telja sig ofsótta að ósekju, svelta
sig í mótmælaskyni, og fólk, sem
borið hefur verið út á götuna,
býst um á gangstéttinni eða reisir
tjald við alfaraveg, fremur en
þiggja gistingu til bráðabirgða.
Engum blandast hugur um, hvað
fyrir þeim vakir, er svö gera. Og
þeim mun skiljanlegra ætti að
vera, hvað í raun og veru stjórn-
aði fáheyrðum tiltektum Jóhanns.
að enn munu finnast meðal okkar
þau dæmi, ef Við viljum sjá þau
eða vita um þau, að menn, sem
með réttu eða röngu telja sig hafa
verið beitta hróplegu ranglæti,
verða að bráð þráhyggju, sem
aldrei víkur frá þeim, jafnvel þeim
mun síður sem færri vilja leggja
á sig að hlusta á þá.
Sé nú til þess litið, hvað Jó
hann Bjarnason kann að hafa haft
til síns máls, þá er þess fyrsta að
geta, að hann var aldrei sviptur
fjárforræði með lögformlegum
hætti. Þess sjást hvergi merki, að
lögð hafi verið fram á dómþingi
gögn til stuðnings þvi, að nann
væri óhæfur til þess að ráða sjálf-
ur fémunum sínum. Þaðan af sið-
ur var nokkru sinni kveðinn upp
lagaúrskurður um slíka vanhæfni.
Hann missti ekki heldur fjárfor-
ræðj sökum þess, að sveit hans
þyrfti að loggja honum fé, því að
svo entust eigur hans, að árið 1887
taldi sýslumaður héraðsins sig enn
geta vísað á fjármuni, sem hann
sjálfur átti í vörzlum manna í
Kirkjuhvammshreppi, er Hans Nat
ansson á Þóreyjarnúpi kallaði rétt
fyrir dauða sinn eftir gjaldi fyrir
það, að hann hafði skotið skjóls-
húsi yfir fóhann í þrjár vikur fyrr
á árum. Það var aðeins þegjandi
samkomulag, væntanlega á rökum
reist, ef málið hefði gengið laga-
veg, að hald skyldi lagt á fjár-
munj hans
Þess hefur áður verið getið,
hvernig jörðin gekk undan honum
og með hvaða atvikum seldur var
fénaður hans og skemma. Þar
sýna skjöl, að Jóhann, sem sviptur
var umráðum sumra eigna sinna,
væntanlega í trausti þess, að geð-
bilun hans væri á því stigi. að eng-
um gæti blandazt hugur um á-
Myndin heitir SeiSur, höfundur Þórdís Tryggvadóttir. Samtíðarmenn
Jóhanns Bjarnasonar vildu helzt leita skýringar á öriögum hans utan
endimarka þess umhverfis, er skynjað varð daglega. Þeir vildu endi-
lega, að seiður einhver eða fjölkyngi gegndi þar meginhlutverki.
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
277