Tíminn Sunnudagsblað - 05.05.1968, Blaðsíða 10

Hrafnseyri við Arnarfjörð hefur
mild móðir lagt máttug orð á
tun.gu þess manns, sem við lengi
munum telia „sóma íslands, sverð
þess og skiöld“.
Með þessari upptalniagu ei
nærri allt sagt, sem ég ved uni
Vestfirði. Hver haldið þið svo, að
sé þekkins mín á innsta kjarua
þessa landshluta, fólkinc, sem
þarna býr?
Nú eru nærri þrjátíu og scx_ ár
síðan fyrstu kynni mín urðu af
vestfirzku fólki. Ég var þá nem-
andi á héraðsskóla norður í landi,
og með mér sátu þar á skó'abekk
nokkrir piitar og stúlkur úr Ön-
undarfirði Kynni mín af þessu
fólki urðu í alla staði góð og því
betr sem ég kynntist þ\i lengur.
Þetta fólk bar með sér ótal sér-
kenni í.slenzks dreifbýlis frá íyrsta
fjórðungi þessarar aldar. Sumt af
þessum eir.kennum voru sameign
ok-kar allra, önnur voru séreign
hvers byggðarlags. Ein fastmótuð
ein-kenni vir-tist mér þetta fc/ik
beru' með sér: Það virtist alið upp
við meiri féla-gsþroska en fóik úr
öðrum bvggðarlögum, og þ?ð vnr
á ýmsan hátt gjafmildara á þessa
menningu en annað fólk; Nú veit
ég ekki, hvort þessi fámenni nem-
endahópur hefur verið táknrænn
fy-ri-r fólk úr öllum byggðariögum
Vestfjarða En mér hefur oft síð-
ar ,>rðið gjarnt til að líta á þenu
an hóp sem fulltrúa allra Vestfirð-
in-ga
Þega-r ég renni huga til baka og
rif'ja upp kynni mín af þessu
fól'ki, þá 1-eitar oft fram í hugann
eitt atvik, sem gerðist í kennslu-
stund í-skólanum okkar. Ek <; man
ég nú með vissu, hvert námsefn-
ið var, sem kennari okkar vrr að
Úr Ön-undarfirði — prestsetrið Holt,
322
reyna að troða í okkur, en ég man
það, að á einum vegg í kennsla-
stofunni okkar hékk stórt kor: af
Íslandi. Kennarinn lagði fyrir okk-
ur eimhveija spurningu og það
stóð í okkur að svara, og nú daít
kennaranum í hug að gera þetta
að eins konar byggðakeppní mi’.li
hópsins í kennslustofunni. Ke'nnar
inn var með reglustiku í hend-
inni, og r.ú fór hann upp að !s-
landskort'n-u og þræddi strand-
lengjuna austur, norður og ves'-
ur fyrir 1-and og nam staðar vi?
heimabyggð hvers nemanda, sem
þarna var in-ni, og spurði hvorí
nokkur þessara landshluta gætj
leyst þessa þraut. N
Ég hygg ég muni það réít, að
hann hafi byrjað byggðakeppnina
suðaustan megin á landinu. En
það fór eins og svo oft áður með
strákinn úr Horna-firði Ho-num
v-afðist tunga um tönn. S.’o drú
kennarinn reglustikuna með
hægð austur með landinu o? fyrir
Langanesið, og af því að hann var
Þingeyingur, þá staldraði hann of-
u-iHítið við ættbyggð sína ems og
hann vænti þaðan góðrar úrlausn-
ar. En í þetta sinn var eins og
þingeysk menning hefði lognazt
út af eða liðið burt úr deildinni.
Og Eyfirðingar, Skagfi-rðingar og
Húnvetningar, sem venjulega vora
mesti-r hávaðamenn í skólanum
ok-kar, voru nú hljóðir og hogvær-
ir menn og þögðu. Svo dró kenn-
ari-nn reglustikuna fyri-r Horn-
bjargsvitann, yfir ísafjarðardjúpið
og nam ekki staðar fyrr en yið
Önunda-rfjörð. Þá reis upp í sæti
sínu hlédrægasta stúlkan í deiid-
inni ok-kar. heima-sæta frá Þóru-
stöðum 1 Önundarfirði, og svaraði
spurningunni af svo góðri greind,
að hjörtu okka-r fylltus-t hiióðu
þakklætj til henna-r. Þá hló hann
til okkar ga-mld kennarinn okkar,
og sagði:
„Það fór eims og ég hugð', að
Önundarfjörður yrði hlutskarpast-
ur. Það er ekki í fyrsta sinm, sem
þeir þarna vesta-n af fjörð'im liafa
orðið sómi íslands".
Ein hugs-tæða-sta perlan úr forn-
sögum okka-r he-fur mér jafr.an
þótt sag-a þei-rra Auðar og Oisla
Súrssonar. Hugur minn hefur jafn
an fyllzt gleði við hverja hreysti-
raun, sem saga-n greindi frá, cg
hja-rta mitt titrað af sársauka,. er
sagan greindi^ frá illum öriögum
sögupersóna.
Eitt atvik úr Gíslasögu herur
mér orðið öðrum fremur minnis-
stætt, en það er frásögn um þao,
þegar Véstein-n er að koma vest-
an úr fjörðum á leið til Dýrafjarð-
a-r. Þeir Gísli og Vésteinn eru fósc-
bræðu-r og hafa bl-andað samsn
blóði og gengið undir jarðarmen.
Einn pening hafa þeir hlutað í
tvennt og geyma í fégirðlum sín-
um, hvor sinn hluta, og hafa svar-
ið þess dýran eið að farga ekki
þessum peninga-hluta nema ann-
ars hvors líf sé í veði. Á Sæbóli
býr kona, sem ber leynda ást til
Vésteins, og maður henna-r hefur
fyllzt afprýðisfullu hatri og vill
Vésiein feigan, Allt þetta veit
Gísli Súrsson, og hann skynj-ar, að
lífi Vésteins muni hætta búin að
heimboðinu í Haukadal og því vill
h-ann fá Vestein til að snúa aft-
ur og hætta við för sína til Dýra-
fja-rðar. Sendir Gísli nú húskarl-a
sína tvo, þá Hallvarð og Hávarð,
með orðsendingu til Vésteins að
ha-nri snúi aftur og hætti við för-
ina Gísii selur í hendi húskörl-
um sínum knýtisauka, og v-a-r þa-r
í pe-ningur hálf-ur til jarteina, e-f
h-ann tryði eigi sögu þeirra ella.
Og er sendimenn mæta Vésteini
á Gemlufallsheiði, bera þeir hon-
um orð Gísla og peninginm.
Vésteinn te-kur annan pening
úr fégirðli sínu-m og roðna-r mjög
á að sja, og þá segir hanm þe-ssi
eftirmin.nileigu orð:
„Satt segið þið, og m-undi ég
'lnafa a-ftu: horfið, ef þið hefðuð
hitt mig fyrr. E-n nú falla vö'tn
öll til Dýrafjarðar, og mun ég
þangað ríða, enda er ég þess fús.“
Um þetta atvik og orð Vésteins
og ást hans til átthaganna í Dýra-
firði hefur skáldið Stephan G. ort
eitt af sínum fegurstu kvæðum,
TllHINN - SUNNUDAGSBLAÐ