Tíminn Sunnudagsblað - 23.06.1968, Blaðsíða 17

SIGURJÓN VALDIMARSSON:
/ HA FÍSNUM
ÁRIÐ 1918
l'æti, og sagði Björn mér sel’veiði-
siögu síma, en þá veiði heíur hann
’Stundað í fimimtíu ár.
„Allt teikur enda, sem okkur er
veitt.“ Eftir dvöl á Ha'llfreðarstöð-
um fór nugurinn að leita suður,
og störfin kölluðu að. Ég hef víða
lýst því, hve ég var frábitinn land-
búnaði. En silíikt þarf ekki að þýða
það, að óg sé andsnúinn þessum
atvinnuvegi — tiil þess þyrfti meiri
heimsku en ég tileinka mér. Aftur
á móti heid ég, að á honum þurfi
breytingar.
Það var orðið langt síðan
ég hafði komið á þetta svæði, sem
ég fór nú um, og hin mikla rækt-
un gat ekki farið fram hjá mér.
Ég hlaut líka að sjá, hve húsa
kosturinn hefur batnað. Mér sýnd-
ist heyfengur sæmilegu.r og nýt-
ing í bezta lagi. Um kal vil ég ekki
dæma, því að ég kannaði það
ekki. Túnin á eyðijörðunum, sem
ég kom á í Tungunni, stóðu í
bióma, og úthagi virtist vel sprott-
inn. Sem sagt: Þar sem guð var
einn um gcassprettuna, virtist allt
í lagi.
Það er eflaust af því, að ég hef
ekkert vit á landbúnaði, að ég
heid því fast fram, að kal og all-
ar hinar mörgu plágur í kvikfén-
aði, sem eru orðnar fieifi en plág-
nr có Vnnnr*
•** "OJ’ J- VMAWilUVj *v -U.W.-U4ÍJ J»v**u»
imennin.garsjúkdómur, sem ekki
verði undir risið nema til komi
nýj-ar rannsóknir, sem ekki bygg-
ist alilar á sprautum. Jörðin er
igóð, en það er ekki sama, hvað
við gefum henni.
Hlíð og Hjaltastaðarþinghá eiga
engjar, sem eru nálega ótæmandi
forðabúr, ef vel tekst framræsla,
sem nú e,r í athugun- vegna kals-
ins. Ég huggaði bændur með
því, að þeir tímar myndu koma,
að hvergi yrði grænt gras nema á
engjum og eyðijörðum, ef svo
héldi fram, sem verið hefur.
Eitt var mér gáta, og hún er
en,n óráðin, þótt ég bæri hana víða
upp. Það ex talað um flóttann úr
sveitunum, sem aliir mega líka sjá.
En í JökuÍRáirihÍíð eru nýbýli nærri
jafnmörg og gömlu jarðirnar, en
engin þeirra er í eyði. Úthlíðin er
fögur, og þar eru flest nýbýlin, e,n
þrátt fyrir fegurðina er þar iil-
viðrasamara en víðast þar, sem ég
þekki til.
Að endingu vi'l ég þakka ölium,
sem ég hitti í þessari ferö, alúð-
legar móttökur og aiiia fyri.r-
Framhald á 502. sfðu.
Fimmta dag janúarmánaðar
1968 var rétt hálf öld liðin frá
því hafís lagðist að ÖHu NorðúF-
landi og lokaði siglingum þangað
svo vikum skipti. Siðan hafa ekki
komið ísavetur, sem hægt er að
nefna því nafni, þó að einu sinni
á árinu 1965, torveldaði ís sigl-
ingar fyrir Norðurlandi og Vest-
fjörðum stuttan tíma. En sá ís
varð ekki svo landfastur, að hann
frysi saman.
Það kann því að vera nokkur
fróðleikur í því, að skýrt sé lítil
lega frá fsavetrinum 1918, einkum
fyrir ungu kynslóðina, sem ekki
þekkir hafís nema sem fortíðar-
sögu, svipað og til dæmis móðu-
harðindi cg galdrabrennur Ég skil
það vel, áð í hugum fófks. sem
yngra er en til dæmis þrítugt, sé
árið 1918 svo löngu liðið, að það
er nánast aftur í grárri forneskju.
Það er þó viðameira efni en svo
að rita sögu ísavetursins 1913, að
ég geri nokkra tilraun tii þess.
Það, sem hér verður sagt, verður
fyrst og fremst saga eins atburð-
ar í sambandi við komu liafíssins.
Þó verður auk þess brugðið upp
nokkrum skyndimyndum. Allt
verður þetta eins og mér — þá
tæplega seytján ára unglingi —
kom það fyrir sjónir.
líér vitaníega hefur saga þésJ3
ísavetrar ekki verið skrifuð, en
verið það einhvern tíma gert, gæti
þessi frásögn ef til vill varpað
ijósi yfir einhver atriði þeirrar
sögu.
Sennilega eru það ekki nema
1—2% af þjóðinni, sem man haf-
ísinn 1918 af eigin sjón, og því
fólki fer ört fækkandi. Það má því
ekki draga mörg ár enn að skrá
sögu þessa eftirminnilega árs. ef
rota á eftir frásögnum þeirra, sem
það muna. Verði það ekki gert,
þá verða frásagnirnar aldrei eins
traustar heimildir. Þvi hér sem
annars staðar gildir, að sjón er
sögu ríkari. En þó svona sé tek-
ið til orða, og það með réttu, verð-
ur sjaldan hjá því komizt, að mis-
sagnir komi fyrir. Ég hef til dæm-
is séð það á prenti í frásögn af
umræddum ísavetri, að Eyjafjörð
hafi fyllt af hafís fyrir jól. Þó
það væri bæði vandvirkur og glögg
ux maður, er samdi þennan frá-
sagnarkafla, hefur hann í þessu
efni ekki munað hið rétta, og þessi
villa þess vegna slæðzt í frásögn-
ina.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
497