Tíminn Sunnudagsblað - 11.05.1969, Page 8

’ur út af íkiinkju'miii í Bœ í Borga'i'-
fitrÖi'1.
Svo ti'l hver eiinaisti bisíkup átti
í s'tárdeiluim, ýimdst við ábóta sína
og kenmd'menin eða höfðdinigja eim-
hverja. Alkunniar e'ru deitor Stef-
áns Skál'h oitsbisikups við Torfa í
KMa og Bjöinn í Ögri, er fylgdu
flok'kadirætibir sMkiir, a® ókkd gaif
eftir yfirredðuim höföingja á Stuii-
umgaöld. Hiö sama er að segja um
dedlur Ólafs Hóiabiiskups Rögn-
vaidssonar við Hira-fn iögmann
Biraimds'son, sem raun'ar átti í ænn-
um út'istöðuim við miarga aí höfð-
iimgjuim laindsims, og sviptingar
Gottskáiks Nikuilássoinair og Jóns
iögmanns Sigtmundssonar. Og að-
eins rná víkja að deitam Jóns Hóla-
biiskups Vil'h'jálimS'Sonar og Jón'S
Maríuskáld'S Pálssona'r, því að það
varpa-r ljósi yfir það, hve'rniig
k'inkrjuihöfði-n'g'jair skipuðu máluim
sinuim sneimma á fimmtán'du öl'd.
í einni kæ'ru biskups segir sem
sé, að Jón Páilsson hiaiKB komiið með
þrjátdu menm með alvæpmi, búna
pömisuirum, jánníhöttum, fomstálum,
armbrystuim O'g svehðum á presta-
sitefnu seim „einn stríðsmaður!‘.
Ekfci voru landismienin einir um
hdtuma. Eiftir að Þjóðveirjair og Eng-
lieindingair tóku að venja hdngað
komur sínar tél kaupsfcapair og
fiiskv'edða, giekk ekki á öðru en bair-
dögu'm þeinra á miMd, og stundum
börðust landsmenn vdð þessa gesti,
einlkiuim Eniglendiniga, og þó sjáilf-
saigt filediri ú'tlendiiniga. Mestur bar-
dagi, þar sem ísHieinddinigar voru ann
ars veígar, hefuir vaifaílaiiist verið á
Höfðaströnd, þegar ailt að áttatdu
Eniglendi'ngar voru „slegndr af
Skagf irð’iin@um ‘ ‘ vdð Mannskaðahól
„fyrir þeinra óráðvendnds gliettinig-
ar, tiiitök á peindngum, djairftæki
bil kvenna og aðra áleitnd".
En ekfci voiru það ævinilega ís-
LendingaT, sem báru hærri hlut í
vopnaviðskiptuim með úí'lendinga^
Alkunna er, hvensu fór í Rifi. Árið
1477 eða þar um bil ,drápu Mfca
útlenddir óaldarmenn Odd lögimann
Ásmiumdsson, og snemma á sex-
tándu öld dráþu Englendi'nga'r
Svein Þonleiif'SSO'n, umboðsimainn
Danastjórna'r, og eilefu memm hans.
Meá'riiháttar svd.pt'inigar Englend-
imga og Þjóðverja U'rðu í Grinda-
vífc í krinig um 1530. En>gilendiniguir
einn, sem kailiaðuir h-efur verið Jó-
hann breiðii, gerði sésr vinki ó Jám-
gierðairstöðuim sfcammit frá búðum
og skoraði ó Hamiboirgara að sækí®
si'g heitm. Nokkiru síðar ikom'H Haiii>
bo-rgarair um nótt, ásamt Bessa-
staðafógeta, .tóku virkið Engiléndlng
um að Óröru'in og drápu JÓhiann
breiða og mienn hants aft. Voru
hiræin í kuml lögð skammt frá
virkiinu.
Enigiin nýlunda var, að kirkju-
höfðingjar og veirzlegir embættis-
mienm færu með nánum. Það gerði
Guðmunduir rífci Arason á Reyk-
hóluim, sýistamaöur Stirandamanna,
og hél'Zt það uppi, unz hann lenti í
diedilum við mága sína, Björin ríka
og Einar hdirðstjóra Þorleifsson.
Sigmumduir prestuir Steinþórsson
og Eima'r, sonur Björn's rfka,
frömdu Mifclabæjarrán, og fleiri
viðlí'ka abburði'r ui'ðu.
Pleiira var 'fcraumfeirig'ið í f ari ís-
lemddmiga. HvassaMHsmál eru venrju
lega virt kaþólsku kírfcjunni t41
ágirndar. En ekki er lotou fyirir
það skotið, að þa-r hafi hator lút-
erSfcra maminia á þáfadó'mnum ledtt
þá á vildigötuir. Bjarni Ólason á
Hvassafelllli var borinn því að hafa
iagt það í viana siinn að sæniga nneð
Randíði, dóttuir sinnd unigiri. Hafi
ekki beinlínis fcomið tdl Ijúgvitni,
gætu Mfciuir bent tdl þe-ss, að þau
hafi veriö sönn að sök. Laust fyrir
miðja sexitáindu öld áitti höfðingja
sonu-r í Haga ó Barða'Strönd, Gísli
Eyjálfisson mókols, hörn mefi
tveim systrum símuim og átti þó
vísa fyriirgireiðsliu hjá siðhótar-
mönnum í Skólholiti. Genigi systr-
ainna fél'l efcfcii mei'ra en svo við
þetta, að önmur þeinira vairð seimma
biiskupsfrú, kona GíSIa Skálholts-
biisfcups Jón<ssonar.
II
Við sfcutam nú remma betur aug-
um yfir seiniusta hundrað og tatt-
uigu árin, sem vopnabuirður virð-
ist hafa ve-rið tíðfcaðuir til muna á
landi hór. Við berurn þair niður,
er þi'iðjuniguir er af fdmmtándu öld,
hræ Einiglienddinga koimdn í dysjar
á Höfðaiströnd og Jón Gerirefcsson
heifur veirið nofcfcuir áir bisfcup í
SfcáHh'Oltii. Einn fyligdismannia hanjs,
Magnús kœmieistairi, hefur beðið
göifluigrar konu, Margrétair, systur
hims ihíirðst'jóranis, junigk'æ'ranis ív-
ars Vigfússonair hóflttn®. Með þvd
að h'irðstjóirinn gia'ntiBt ekki mág-
semdatr við fcæTneistarann, en fcæ-
mei'Stairinin éfyrirlátssamuir, hélt
hann með filofck suðm’ að Kdirkju-
bélii að Miðneisd og lagði eOd í hús-
ip. Lét jungkœrinn þar Mf sitt, en
Margrét fcomist úr ellddnum um éns
hásm, og «c sagt, að hennd hafi
tefcizt að rjúfa vegginn með skær-
uim símulm. Af þeœu Mddi aftu5>,
að þeir Þorvarðuir Loftsson á MöðrU
vödluim og Teitur lögmaður Gumm-
laugsison fóru að Jéni Wsfcupi Ger-
rekssyni og drekfctu homum í pofca
í Brúará, svo sem frægt er.
Næst varð það stórtíðioda, að
nokkiru eftir miðja öldina drápu
Eniglendingair friá Lynn Björn rífca
Þorleiifsson í Riíi og köstaðu liki
hiams á sæ og virðast auk þess
hafa fiarið herfarir um nágrenn*
ið, brenint bæi og farið með rán-
um. Af þessu spumnu'St mikiir at-
burði-r, ekkd einungis hór á landd,
héltíuir varð af þessu fimrn ára
stríð mdli Dama og Emgilendinga.
Þegar sem næst þrír tugir troru
til aldarlo'ka, bar það við um nótt,
er löigiréttuimaðuirinn Magnúis Jéns-
soin á Krossi í Landeyjum svaf í
örmuim konú siinimar, er ruumar var
sonard'óttdir Lofts rífca og bróður-
dióttir Ólafair rífcu, að miágur bans,
Þorvarður Eirítosson í Dal unddr
EyjafjöMum, koni með liðsafla,
silei't bénda úr örimum komu sinn-
ar og drap. En efck'i fékfc hus-
freyja fconnið fram hefridum við
bréður sinin fyiriir þeissa þokfcalegu
næburheim'SÓfcn, því að hann varð
úti á Mýrdalssandi sanna ór.
Rétturn áratug síðair kom bénd-
imm á Birijánislæfc, Bjarni Þórarins-
son góðiímanin, tengdaisomuir Guð-
mundar rífca á Reykhótam, að
sveimúm jumgkæraramis, Eámars
Bjö'rmssonair, sonuir Björns Þor-
leif'ssoinar og Ólafar rífcu, sofamdi
í Sfcor oig réðst að þeim með
vopm hönd. En þeir vöknuðu
þessa heiimis en ekfci annans, og
fór svo, að þeir drápu Ðjarna.
Tveiim árum síðar var haldáð í
Víðidalistumgu brúðkaup Jóns Sig-
mumdsson'ar, sem seimma varð lög-
m-aðUir og fa-æguir aff deilum sinum
vd!ð Gott'Sfcólfc biiskup. Korðar voru
mönmium tilibækir, þótt í brúð-
kaupsveialu væri, og edmm veizta-
gesta, Smiður Jénisson að_ mafnd, vá
bréðuir brúðguimans, Ásgilím, í
kiirkjugairðd staðardns. Þeir Jón og
Ásgrímur voiru symir Sigmumdar
þess presbs, er fraimdi Mikla-bæj-
arrán.
1496 var stórættaðujr sýslumað-
urimm á Skarði á Skarðsströnd eimm
sínis Mðs á Öndverðareyri. Svo ber-
skjaldaður hefði hann ekki átt að
vera, þótt afarmenni værd. Að hoi>
urn fcoan á'bóta'Soniur frá HeOigafeW,
Edirífcur HaMór&som á Álftamesd,
392
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ