Tíminn Sunnudagsblað - 08.06.1969, Blaðsíða 8

þa@ ár og byrja bú-s'kap i Fossár-
dail, og þar fæddist fyrsta bairn
þei-nra, Sigfús. Næsta barn þei'rr-a
fædd-ist í Uirð-a-rteigi ári-ð eítir og
hét Svanihiildur. Voru þau þá í hús-
me-ninsku hjá foreldrum Sæbjarg-
ar, en þeirra leið lá svo á aðrar
slóði-r og kom-u þau ekkj fcil visfca-r
meira í Berufjö-rð. E-n ekk-i er h æ-gt
að ínnynda sér, a-ð Sæbjörg h-af-i
yfiirgefiö æskuisv'ejt sí-na vilj-ug, og
m-uin þarn-a anna® hafa gripið inm
í, og k-eimiur það alllvel h-e-iim við
sögu-rnar. Þess-i hjó-n eru sögð hafa
verið Máfátæk, sem v-anta þarf að
e-fa, en áttu þarna við sjálfan
h-reppstjóra-nn á S-kiála að etja, Ant
o-náus Jónsson (GiMm-u-A-nta). Mun
þarna h-a-fa ráð-ið, að sá 1-itli verð-
ur að vægj-a fyrir him-um stóra.
Áirið 1821 gdftist Siigurður, son-
ur Ainitoníusair á Skáil'a. Eklk-i m-uin
ha-nm h-aifa v-e-rið láti-nn fa-ra í 1-alk-
a-ri staði-nn ef-t-ilr m-eyj-unini, því að
hún var, sótt í n-æstu sveit, Þor-
valdss-taðli í Bre-iðdal, og hét K-riist-
borg Erlendsdóttiir. E-n nú vantaði
ja-rðnæði hand-a brúðilijónuiniuim,
og e-ftir sögnuinuim v-ar fcekið það
ráð, að f'Iæni-a þau bun-tu -firá Foss-
árdai, S-veim og Sæbjö-rgu, og voru
þau borim út með sí-niar 1-itíl-u eiig-
ur. S-agt e-r, að AntonáuiS á TittÍ-
i-n-gi haf-i hjá'lpað f-rænda sírn-um á
Skáiia við þeinmiam verkmað. Em hér
er gaimam að þjóðsögu-num, og eru
þær sjáMar sér sa-mkvæm-ar, því
að harnm var búimm að lliiggja 25 ár
í gröf simmi, þegar hé.r va-r komið,
svo að ha-nm átti hér e-ngan h-l-ut
að mál-i. Hitit er víst, — að Svei-nn
og Sæbj'ö-rg bj-u-ggu að-ei-ns eitt ár
í Fossárdal, en -liemtiu ti'l foreldra
hemmar árið ©ftár og þar dvöldust
þa-u á mie'ðan hún var að ei-ga an-n-
að ba-r-n sitt. Sagan se-gir, sð Sæ-
bjö-r-g -hafi v-erið á fe-rð suðu-r 1
Berufjö'rð n'okikru sednn-a, og værd
það eikkert ótrúlegt, þar sem alDt
ekyld-föílk h-enn-a-r átti þar heima,
hafi ko-mið, við á Sk'ái-a og lent í
harða o-rða-semnu v-ið G-uðnýju,
konu Ain-tonius'a-r. E-n um hvað var
deiHit, se-gir ekki sa-gá-n, enda þá
svolítið erfi-tt að fá sa-mihen-gi í
þett-a, þa-r sem hún se-gi-r, að þáð
hafii v-eirið önmur hj-ó-n, sem borim
voru út. E-n hjómiiin voiru eimgim önm-
ur em Sv-eimm og Sæbjörg, og m:á
þá vita, hvert deil-uef-nið var. E-n
ei-ttihvað miun hreppst-jóraifrúim
hafa farið halokia í þes-swm déáfl.-
uim við Sæbjörgu og hiemmi f-und-
izt ástæða tál að bæta um, og
þá g-ripið til þeis-s vopns, sem ofit-
aáí sveiið •sára-st umdan. Þ-að va-r
brandu-r tungun-na'r, og var kveð-
in n-íðvísan firæga t-il Sæbjargar:
Sækja f-er uim sveit-ir kiók,
svík-ur sé-r út m-at og fMlk,
klækj-agijörn við 'kjafta mök,
kri-ki-nm þenuir 1-a-nds um ví'k.
Þegar þessi vísa kom tiil eyrn-a
Sæbj-argar, var e-im-s og heilst væri
öla á éldinrn, og upphó-f>st hér o-rra
hiríð en-gu vægari en hjá Bemgþóru
og H-aiMigerði forðum, þót-t með
öðr-uim ihætti -v-æri, emd-a báðar bún-
ar að gegnuim ganga aðra með-
höndton, sem þær htotu í a-rf frá
formæðrum sín-u-m. Nú dugðj ekk-
ert mimm-a en veik'j-a u-pp d-raug, og
va-r M'fcað tl kummáttuimanmis, sem
n-ef-nd-ur var Árbj-artuir, en ég hef
ekkert nemmt að ve-r-a að leiba hanrn
uppi, og v-eit því ek'ken't hvo-rt
ha-nin hief-ur verið til. (Eininig er
nefindu-r H-e'rmanin í Firði Jónssom,
s-eríi þe'Wk-bu-r e-r úr þjóðsögu-nuim).
E-n auövitað var h'amrn eitt-hvað við-
niðinm Sandvík, því að þei-r voru
svo déskoti du-glliegir að vek-ja þar
upp slkiipskokik-amia, sem htotu
svo hörmu'l-eg ævi'lok að drukkna
ef stffö-nduðuim skútum, samambec
Sandviik-ur-Gillæsi.
Ern rnú seg-ir sagan, að hiamin hafi
verið v-aikiinin upp voigu-r, og að
Stóáfa-Brands h-afi fymst verið vart
á Eskifirði. Dóttir Toó-n-dains í Eski-
firði, Amm-a að mia-fmii, Sigfúsdóttir,
var að sm-afa kiimdumi og m-ætM þá
m-awni, fremtur son-áuim vexti. Húm
s-pyr, hver ha-wn sé. Hawm sva-raði
því ewgu, em spyr, h-vort ha-n-n
wái hátt-uim að Skála. Hún sva-rar:
,,Ef þú n-ærð hóttum þan-g-að,
kall'a ég þ-ig Br-am-d“.
O-g þa-r er þjóðs-aga-n búirn að
s-k-íra Sklála-Braffid.
Ern hve-r va-r nú þarm-a 1 tilbún-
img-i? Eitt aða-lei-wke-nmi Skál-a-
Bramds valr það, að hamm tó-k of-
am höfuðið. Hverwig ætli sta-ndi á
því, að hamm lagigur af stað frá
Eslkif-irði og e-r of-t höfuðlaus?
Ætli Berfirðin-gar ha-fi mo-kikuð vit-
að tl þess ma-n-ns, seun v-a-r afhöfð-
aðu-r ámið 1786 á Mjóeyrinmi og
hét Eirítour Þo-rláks-son? Eða ætli
þeir hafi nokkuð v-itað tifl mamms-
imts, semi sk-ar siig á háfl-s í Kofl-
fr-eyjuis!baðarkiiiiik‘ju árið 1835, og
hét Hjaflíti Guðtmuindisson og var
ii-élt »ð sti-rðna í gröf sinmi um
þetta flleyiti, wálkunnugiur Bertfirð-
-klfUBHlV
VIII.
Oíft-a-st hefur það ve-rið svo, sð
þar se-m váfllegir atburðir b-afa
gerzt, hefu-r sést eftir þá eittihvað,
se-m mnemm e-kik-i slkilja, o-g e-ru svo
möuig þess d-æmd, að mér dettur
ektói í hu-g að reyna að vefen-gja
það, emda e-ngi-n ástæða að æíflast
t-ifl þess, að maminsikiepniam sé svo
fuMltóomim, a-ð húm skilji eða sjái
allt, sem er í kr-iwgum hama.
Maðu-r er wefmdur Stefám Ó-la-fs-
som og v-ar 'kallaður „sterki“. Ja,
hv-að ætl é-g æ-tti nú að fara að
rnsk-a við ha-ns ró? Ekk-i var ha-nn
Berfiirði-ngur, og hv-að ætli hanm
komi þe-kn v-ið, myndi einhve-r
spyrja. É-g ætfla nú samt að líta yf-
ir hans ævi-feri, em fe-r fflj-ótt yfir
sög-u, því að haws h-ef-ur víða áðu-r
ve-ríð getið. Forelldra-r hams 'Voru
Ólafur IMlgir-knsson í Húsavík o-g
Guðrú-n Jónsd-óttir, og va-r hamm
liaunsonur Ófliafs á möllfli kvenna.
V-a-r sjald-naist defcrað mifcið við
þau börn, sem þanmi-g voru tifl kom
im, o-g hefur Stefám ek-ki yerið þar
weim undamiteflenimg. En þess-uni
m-ammi var elklki fisj-að sania-n, og
h-af'ði han-n það fram yfir marga
saniitíð'airme-nm sí-na, að hann
hræd-dist enga dirauga. Saigð-ur vax
h'ainm -efcfci -altor, þar se-m hamm var
séður, og mo'baði sér d-raugatrú Ber
firði-ngia o-g varð svo eim. þj-óðsagna
piersónam. Þegar hamm e-r ungur
maðu-r fllemtá hamm vimmumaður upp
á H-raifmfceflisdal. E-n ólám-ið el-ti
hamrn. Bónd-imm deyr, og hanm
flcvæmist efckij-ummi, seim hét An-na
Guðmu-ndsdóttir. Efciká leið l'angux
táim-i, þa-r tifl hamm f-élkfc það orð á
sig, að hanm h-e-fði drepið bónd-
amm. Hamm llemti svo í því að eiga
b'arn mieð umgri stú'ltóu, sem va-r
viinnukona h-já þe'kn hjómum, o-g
u-rðu úr þvfl máfliaferli, sem e-nduðu
m-eð því, aö bæði hjómim voan
dæ-md til hýðimgar, og va-rð þes-s
vaiM-andd, að þau flúðu suður á
firð'i. Stefám tók þá til þess ráðte,
að hamn f-lúði -m-ammfóflkdð, fór inm
í óbygigðiir — sá 'það af sfcymsemi
si-nmi að fóltóð v-a-r hættulegra ern
tröfll o-g d-rauiga-r. Hamm settdst afli
í Víðid'aö. inm af Ivómssveit 1834, e-n
fflosniaði þar upp eftdr fjöigu-rra á-ra
húseit-u, oig hjómiiin sfcildu satmvist-
um. St-eifám fótr á flafcik, en m-um
ofbast hafa veríð á bæjum í Be-riiH
firði, því að þar átti han-n orðið
fræ-ndifóflk, þeg-ar hér v-ar fcomöð,
og 1-agði h-anrn fylnir si'g iæfcmimgar,
salgði sög-uir, s-eim þóttu efclki •aUDaa*
sem ámeiðamliegaista'r, og fékfcst við
488
T I M 1 N N — SUNNUDA68BLAÖ