Tíminn Sunnudagsblað - 08.06.1969, Blaðsíða 11

Norsklr sérfræSingar skoða sýktan fisk úr Krákueyjarfirði.
au3. Veirkisimi'ðjum er efitiir sem ár5-
ur oifitaist vafain sá dfialSur, þair seim
ltíiku iþybja til, alð þæir séu gróða-
vænleigast'ar, ám tiililts til þeiss,
hverisu milkdl menigun'arihætta fylg-
ir staöa-rvalinu, og sem mimmstu er
bosta® tl varúríariácísitafana. Fyrir
framteiðsluautkin'iingu, gróðavou-
um og söfamenmislbu veriður flest
að vík'ja, edmmig Mf og belsa.
Þfeiss vegma eybst miengumiiin si-
flellt, jafmvel í þeiim löndum, þar
sem memm imgari egast er á málum
haldið. Þair er að ví®u e'bkí látð
slbediba að sköpuðu, ein varniirnax
bedmiast að miestu leyti að því að
boma í veg fyrir, að fóttfci sé seld
memiguð vaira. Svíar, sem eru þjóða
árvabrastiir í þessu efmi, hafa til
dætmds bammiað úðum jurta með
þeim eituretfmum, seim viðisjárverð-
ar eru, sett veiðibanm á ár, vötn
og fd'slkdmdð, þar sem mengumim er
taiiiin ikomiiin yfir hættumark, og
bomrið á miatvæilaeftMdtd, þar sem
kanma á eitunimagn í neyzluvöru,
irunlemdiríi og inmifliuttri. Em sjállfa
miemgumin hafa þeir ekki megnað
a*3 að stöðva. SífeHt eru fleiri ár
og fleiri vötm sett á bammlisba, og
mieð ád hveirju stæklba þau svæði
á Eyisltrasaltii, sem eru umidiir sömu
sök seld. í Noregi stefmir í sömu
átt, og eru þair þegar vatnakerfi
og firðilr, þar sem kviikasiilfurmagin
í fisbum og öðrurn Mfverum er
toomið yfir bættuim'ark.
Þiábt fyrir þvlík bömm ber það
sífellt við anmað veifið, að í sýmis-
hornum miafjvælia, sem rammsökuð
eru, finmst mum mieira edtuinmagn
em leyfieigt er. Þó er það tabmark-
að, hivað tímii vimmist til þess að
raninsaka, því að fuMmaðarböminum
eins sýniiiShorns getur tebið alt að
háMa vibu. Meiri bröigð eru þó að
eitrun í innfluttum matvælum em
þeim, sem framileidd eru í Sví-
þjóð, og gætiir þessa meðal amnars
um ávexti, grænmeti, m'armiilliaði
og salat, og er það viðsjárverðast,
er bemur finá suðrænum löndum.
Orsabirnar eru augljósar. Þar er
varúðarákvæðum í l'öguim og reglu
gerðuim iðuilega áfátt og eftMitið
þó enm bágbornara. Þar er glæfra-
menmska líba tíðara fyrirbrigði en
í himum norðlægari löndum, eins
og ráða má af þeirri íblöndun
imatarolíu, er vauð fjölda fóiks að
ævilönigu heil'sutjó'ni og emda bana
í Norður-Afribu fyrir fáum árum,
og föisum rauðvíins, er vinsöluihring
ar á ftatíu hafa drýgt siðustu miss-
eri. Lobs velidur veðurlag í hinum
suðlægan lömduim því, að eiturefmi
mötng eru þar motuð atf minina hófi
en norðar á hnettiinum, bæði til
þess að tryggja uppskeruima og
aulba geymslu'þol'ið. Það er þó bót
í rnáli, að eituirefmm í græmimeti
og ávöxtuim eru að jafintaði mest
í yzta lagiinu, þó að brögð @eti
verið að þvi, að þau þrengi séir
gegn ura börkin, tl dæmis á appel-
sínum.
En hættam stafar ebki af því
einu, sem úðað er á jurtir og upp-
stoeru eða eituirefnum, sem berast
í vatnsfölQ og sjó frá verksmiðj-
um ýnisum. í gegn um skolpræsi
borga og bæja flj'tur Mmmulaus
strauimur eiturefna. Meða'i anmars
á þvottaefni margs konar simm
þátt í því. Sum þeirra valda mjög
langvaramdi memgum, eimkum
þvottaefmi, sem ætlað er til notk-
umar, þar sem va'tn ar ka'fkríkt,
svo að sápa freyðir ebbi í því. En
mörg ömniuir efnd, sem motuð eru
við iðmað og framlieiðsíliu, eru ekki
síður básbaiísig. Þar má metfma, að
í Noreigi eru kvibasilfursambönd
notuð tid þess að kornia í veg fyr-
iir sveppmyndamir í blíaiutu trjá-
nnauki — aðfeið, sem Svíar hafa
þó nú baminað, þótt hún sé ódýr-
ari em ömnur aðferð hættuminni.
T í M 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
491