Tíminn Sunnudagsblað - 06.07.1969, Qupperneq 5

alð var úr Hróarskeldufirði með
hto mlikilli fyrrrhöf'ti. Samt hefur
V'Ctri'ð unnið mi'Mu meira .slarf og
jafmivet en:n vandasamara en sum-
awð 1962. Það hief-uir veirið uríinið
í fcyrrþey í Brede í útjaðri Kaup-
maninahafnar. Þamgað var aMlt
tfíLuibfc, er fanrnst í firðinuim, mörig
jþúsiunid brébúítar, stórir og sináir,
og anmað, seon í ieitiirnaæ Ooom.
Hiiutverk starfslliðsiinis i Brede
yar að ganga svo tfiriá viðinum úr
sk'iipunum, að 'hann skemmdisit
ekki eða eyddist, og slkevda það
saman, er samian átti, með þeim
hætti, kð rétt mynd fengist af skip-
unum. Varðvei2ia giamaillia muna
úr tré er ævimlega nokkurt vanda-
mál. Venjutega sakar ekki, iþótt
gripur rýrmi örlítið við meðhöndl-
umina og skreppi saman unn örfáa
huindraðshliuita aif uppnuinalegri
tfyri't’ferð. En hér varð að girða
íyrir það. Ef takast átti að koma
Skípunum saman, urðu öl nagla-
göt og samskeyti að standast ful-
fcomiega á. og hver spækja varð að
halda upprunategri fyrirferð sinnd.
Við 'meðhöriidiuníiina, sem er af-
a't’seinileg. var notað svonefnt gly-
kol. Hún tökst oftast svo vel, að
engar breytingar urðu á lienigd eða
fyrirferið viðarims . En stundum
bom það þó fyrir, að rönig eða
súðarbrot sikrapp saman. Varð þá
að teita nýrra bragða ttill þess að
tfá vLðinin til þess að tafca á sig
eðili'lega iengd. Með náktvæmnii og
þolimimæði tókst þetta, og voru
þessi brot síðan á ný látin sæta
igOýkol-meðhöndilun, sem er for-
senda varanilegrar varðvedzilu. En
auk ailils þessa varð að vinda eða
sveigja Ta.ngflest það, sem fundizít
liafði. svo að það tæfci á sig þá
lögun. er það liafði liaft í önd-
verðu. Undir grjót/farginn hafði
- viðurinn sem sé aftagazt, kilir
eíkælzt og svignað og byriðínigiua-
fiatat út. svo að nokfcuð sé nefnt.
Og ekki var þetta heldur wedibt
áhliaupaverk
Þessu stiarfi er að visu ekki lok-
ið enn. Eigi að síður er búið að
opna sýntngarskála í Hróars'keldu,
og þar geta nú alir séð fyrsfca
skipið, sem sett var saman.
Þegar talað er um förn skip frá
víkinigaöld, hvarffl'ar huigur íslend-
inga t'iT Noregs og hinoa frægu
skipa, sem Norðroenn hafa fundið
«*g endurskapað. Svo vil þó tid, að
fyrsta skipið, sem Dönum hefur
teMzt að skeyta saman af brota-
ibnoibum þeim, er grafin voru upp
Skipaskálinn nýl f Hróarskeldu, sem opnaður var almenningl í síðasta mánuði.
úr H'róarskellduifiidði, er þó ná-
komwara okkur en önnur fornaldar
skip, er fundizt hafa. Þarna er
sem S'é komið í leiltirnar skip af
þeirri 'gerð, seim Mkliegast er ta'lið,
að no'tað hafi verið til tenigsligl'i'niga
unn norðianvert AtUainit'sh'aif til ís-
liand'S, Grænilands, S'toottands og
fteiri tanda.
Skiipiin eru fdimim. AHdursákvarð-
anir með geislaimælimgum baía stiað
fest, að þau eru fmá siíðari hluta
táundu aldar, líkflega sem allna
næöt aMamótuouim 1000. Tvö
'þeirra eru herskip, tvö fcaupf ör og
loks er minna skip, ef til viffi ferja
einhvers konar eða fdskisfcip. Minma
SbníðsiS'k'iipið ©r. átján metra laragt
oig há'ifur þriðji metri á breidd. Á
því hefur verið sigla og segl, en
auk þess göt á borðstokknum fyr-
ir tutbu'gu og fjórar árar, tóK á
bvorri síðu. Efstu umiförin þrjú
haifa verið úr aski. Þetöa . teiðir
h'U'ganin að því, að ákip víkimga, seim
herjuðu á Englaind á níundu og
tíu'iidu öld, voru einmitt kennd við
ask í miáli Eniglsaxa, og víkinigarn-
ir sjátór nefndir a'sknrenm. Það er
nökknrn veginin eá'nsýnt, að á svona
dkipuan eða þessu Ikum, þótt
stærðammuniuir kunmi þar að hafa
verið á, hafa danskir vítoinigar
hatdiið út á höfin og siglt á þeim
bæðii í vesturvag og iinin á Eysbra-
sal. Sama gerð sikipa ta'ðkaðist
méðal Vinda eimis og teáfar skipa,
sem fumdizt hafa á suðurströnd
Eysbrasalts, meðal annans í Riigen,
saoma.
Þegar leið á víkingaöld var far-
ið að smíða stærri skip en áður.
Það voru iangskipin, og edtt skip-
anina úr Hróarskelduf'irði má vafa-
lauist telljast til þeirra. Það er
tuibbugu og átta metra lamgt, en
breidd verður ekki átovörðuð ná-
kvæmlliega söfeuim þess, hve það er
skaddað. Á stórum langskip-
um voru laigðar út sextíu árar,
kannsiki fl'eiri, og á þessu skipi
hafa tttttugu til tuttugu og ábba ár-
ar verið á livort borð. Biiið á milli
ræðaranna hefur verið sjötíu senti-
metrar. Það er álit damskira forn-
teiilfiafræðioga, að það hafi einimitt
verið á skipum af þessami gerð, semt
Sveiran tjúguskegg herjaði á Eng-
iiand unt árið 1000. Fyrir þeim
áhla/upum lutu Englar í lægra
haldi og urðu að játast yfirráðum
hans árið 1013.
Iíve firamarleiga normænir menn
stóðu í skipasanáðium má ráða af
því, að vmnubrögð þeirra settu
öldum saman svip sinn á enskar
skipasmíðar í emisfcum söfnum eru
til dæntis reiknimgar smiða, sem
smiíðuðu lönig róðrar- og seglskip
að fyrirmælum Eniglatoonungs í
krinig um árið 1300. Þessh reikn-
inigar eru á labnesku máTi, en með
því að latneHkt beilti vantaði á
miaojgt, sem fyrir kom við smíði
súðbyrtra Skipa, urðu skipasmlið-
innLr að grípa til noi'rænna nafna.
Þar er talað í enskri afbökun um
borð, undirhlut'i. brand, röng, beiti-
ás og rakka. Öldum eftir að úti var
tími ví'kingannia, loddu norrænu
lreitin við skips'hlutana, svo ein-
dregið sóru skipasma'ðarnar sig í
ætb'ina.
Þá er að gera stubta grein iýrir
kaupförunum tveioi, sem fumdust
í Hróarskeldu'firði. Hið minna er
úr eik, háifur fjórtándi metri á
lemgd og rúmlega tveggja metra
.........................
EftirMking vtit’mgaskips, gerS ! Danm.
I f H I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
581