Tíminn Sunnudagsblað - 02.11.1969, Blaðsíða 13

Þetta er Þjóðmlnjasafnlð við
Hringbraut og þjóðminjavörðurinn,
Þór Magnússon. Á þessum stað get-
um víð fengið innsýn i liðnar aldlr,
þar sem rætur okkar liggja. Þangað
ættu sem flestir að leggja lelð
sína, svo að þeim lærist að glöggva
sig i lífi og háttum Horfinna kyn-
slóða og meta menningarerfðir
okkar. Án tengsla við liðinn tíma
erum við sem rótarslitlnn vísir, van.
megnug að leggja rétt mat á okkur
sjálf. En þar að auki mun það reyn-
ast mörgum skemmtiganga að reika
um sali Þjóðminjasafnsins i góðu
tóml og virða það fyrir sér, er þar
er til sýnis.
setjast i sæti þess ágæta manns,
sem skipaði þessa stöðu á undan
þér og naut óvenjulega almennr-
ar virðingar og vinsælda?
— Jú, að vísu. En þó stóð ég
að mörgu leyti vel að vígi: Starf-
ið var ágætlega mótað. Allt í föst-
um skorðum og hefðbundið. Auk
þess var ég búinn að vinna hér
um árabil og þekkti bæði starfs-
fólkið nér og aðstæður allar.
— Þar með hefur þú losnað við
marga þá byrjunarörðugleika, sem
orðið hafa mörgum manninum
þungir í skauti, þegar líkt hefur
staðið á?
— Já. Það hefði verið allt ann-
að að koma, öllu ókunnugur.
— En nú er líklega mál til kom
ið að snúa sér að fornfræðinni, jg
þá þeim þætti hennar, sem senni-
lega er einna almennastur áhugi
á, það er kumlum heiðinna
manna á íslandi. Ég hef einhvers
staðar lesið það, að það sé hrein-
asta undantekning að rekast á
fornmannskuml hér á landi, sem
ekki hefur verið rænt og ruplað
af grafarræningjum fyrri alda. Er
þetta í raun og veru svona?
— Já, þetta er alveg rétt. Að
vísu bendir ýmislegt til þess, að
menn hafi varla verið búnir eins
ríkulega í gröfina hér, eins og
víða í öðrum löndum, en hitt er
þó enginn efi, að þessi óhugnan-
lega iðja að ræna grafir dauðra
manna, hefur verið geysilega al-
geng hér, líklegjy langt fram eftir
öldum. 1
— Hvernig getið þið verið viss
ir um að umrófið sé endilega af
manna völdum?
— Jú, það er nú ekki svo mjöe
erfitt að sannfærast um það. Bein-
in liggja þá ekki í eðlilegri af-
stöðu hvert til annars, heldur eru
öli á tvístringi, og sömuleiðis hlut-
ir, ef einhverjir eru.
— Ræningjarnir hafa þá ekki
alltaf hirt allt fémætt?
— Þeim kann að hafa þótt sumt
of ómerkilegt til þess að hirða það,
nú og svo hefur þeim blátt áfram
getað sézt yfir ýmislegt innan um
moldina, því að trúlega hafa þeir
stundum þurft að hafa hraðar
hendur. Maður, sem brýtur haug
til þess eins að hrifsa þaðan vand
að og verðmætt sverð, er kannske
ek'ki að tast við að liggja á hnján-
um til þess að leita að glerperl-
um úr hálsfesti, og þannig mætti
lengi telja
— Þú sagðir áðan, að þessi ó-
hugnanljega iðja hefði trúlega hald
izt við langt fram eftir öldum.
Bendir það ekki til stórra hauga.
úr því að menn vissu um legstaði
manna öldum saman eftir dauða
J>ess, sein heygður var?
— Okkur virðist sem hér hafi
ekki verið orpnir háir haugar.
Hitt er 'vafalaust, að það hefur lif-
að lengi í munnmælum, mann
fram af manni, hvar, tiltekinn mað
ur hefur verið jarðsettur. Auk þess
eru svo kumlateigarnir, heimagraf
reitir þess tíma, þar sem margir
menn voru jarðaðir skipulega á
sama stað, um þá hafa kunnugir
menn áreiðanlega vitað, löngu eft-
ir að hætt var að nota þá.
Hitt er svo aftur jafnvíst, að stóru
hólarnir olíkar, sem sumir hverj-
ir bera „haugs“nafn (til dæmis
Gunnarshaugur), hafa aldrei ver-
ið legstaðir manna.
— Það er eitt, sem mig langar
til þess að spyrja um, áður en
r I M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ
877