Tíminn Sunnudagsblað - 02.11.1969, Blaðsíða 18

var stúdent og assistent á fsafirði,
og bjargaði sér þannig frarn með
vinnu sinni á sumrum en róðrum
um vorvertíð, að hann loks var
dimitteraður af séra Páli Hjálmars-
syni á Stað á Reykjanesi, fyrrum
rektori Hólaskóla.“
Saamundur Björnsson var tvi
kvrontur og átti mörg börn með
báSam konum sínum, en auk þess
gat hann börn með fjórum öðrum
konum, eitt við hverri, og e- það
á sinn hátt nokkur mannlýsing.
Þótt mönnum beri saman um, að
Sæmundur hafi verið laglega hag-
orður og ef til vill alloft kastað
fram tækifærisvísum i kapp við
tengdason sinn Þorlák, sem var
vinnumaður á næsta bæ og kunn-
ur hagyrðingur, þá er mér ókunn-
ugt um þá framleiðslu nema eina
vísu, sem Sæmundur mælti af
munni fram, þegar erlent verzlun
arskip sigldi í fyrsta skipti inn á
Stéingrímsfjörð, um 1850—1860.
Er hún á þessa leið:
„Margt á ævi manns til ber,
mega það lýðir sanna.
Steingríms inn á fjörðinn fer
ferjan útlandanna."
Sjálfsagt hefur verið líkt á kom-
ið með þeim tengdafeðgum, að þeir
hafa lítið sem ekkert skrifað nið-
ur af skáldskap sínum, enda margt
af því dægurflugur, hefur þvi ekki
varðveitzt nema lítið eitt, er sam-
tíðarmenn lærðu og geymdu í
minni. Það, sem þeir ekki kenndu
afkomendum sínum eða skrásettu
hefur svo með öllu glatazt. Eftir
farandi sögn lýsir vel kjarnyrtum
tilsvörum Sæmundar og jafnframt
veikleika hans gagnvart brennivínl.
Einhverju sinni á fyrstu búskap-
arárum Sæmundar á Gaurshamri,
fór hann að sumarlagi kaupstaðar-
ferð norður í Kúvíkur, sem þá mun
hafa verið eini verzlunarstaðurinn
við vestanverðan Húnaflóa Margir
voru f kaupstað og ös mikil í
krambúð og vöruskemmum. Þar
var þá Jón Salomonsson verzlunar-
stjóri. Sæmundur kom snemma
dags og lagði ríka áherzlu á að fá
afgreiðslu þegax i stað, þar eð
hann ætti þurra töðu heima sem
hirða þyrfti fyrir kvoldið, en sól-
far var og þurrkur góður Þó að
mikið væri að gera í verzluninni
hafði Sæmundui sitt mál fram og
fékk afgreiðslu strax, þótt einhverj
ir aðrir stæðu þvi nær. 411miklu
síðar uim daginn varð Jón verzlun
arstjóri þess var, að Sæmundur var
alls ekki farinn heimleiðis, heldur
gekk um meðal fólks á „plássinu"
kófdrukkinn. Gengur Jón þá til
hans og segir:
„Nú, svo þér eruð hér ennþá
Sæmundur minn.“
„0, já, já,“ segir Sæmundur.
„S'kítur á sér engan skildagi og
skreppur úr helvízkum rassi þeg-
ar honum sýnist.“
Eftir að Sæmundur fór frá for-
eldrum sínum i Tröllatungu, mun
hann hafa verið í húsmennsxu á
Kirkjubóli í Tungusveit og siðar
bóndi þar og í Arnkötludal, en
flutti um fertugsaldur norður yfir
fjörðinn að Gautshamri, og bjó þar
til æviloka í rúm 20 ár. Fyrri kona
hans var Kristín Jónsdóttir,
sem var níu árum yngri en bóndi
hennar og andaðist aðeins þrítug
að aldrL Börn þeirra voru finun,
en tvær dætur dóu á barnsaldri.
Þau sem ti! aldurs komust voru:
Benedikt, síðar bóndi á Finnboga-
stöðum í Árneshreppi, en meðal
barna hans var Sæmiundur, er
drukknaði í Steingrímsfirði haust-
ið 1912, og Steinunn, kona Þorlóks
H. Guðmundssonar, sem fyrr er get
ið. Þau áttu einn son að nafni Guð-
mund. Þorlákur varð bráðkvaddur
norður á Homi vorið 1869, aðeins
36 ára gamall. Hann mun oftast
hafa verið í vinnumennsku, og ef
til vill húsmennsku stundum, lik-
lega lengst af hjá þeim Hafnar-
hólmshjónum, Jörundi Gísla
syni og Guðbjörgu Jónsdóttur.
Hann var hagorður í betra lagi og
hraðkvæður mjög, en þótti gálaus
i orðum og níðskældinn, er svo bar
undir. Kom það ekki hvað sízt nið-
ur á húsbændum hans, er voru
mestu sómahjón. Sem sýnishora
þeirra yrkinga nægir áð nefna
þennan vlsupart: *
„Heima áég í hundsrassi,
hjá Guðbjörgu og JörundL“
Jörundur var sonur Gísla hins
ríka, Sigurðssonar i Bæ á Selströnd.
Jörundi var mein að því, hve afar
fljótfærinn hann var og þá um leið
nokkuð bögumæltur. Þegar Gísli
faðir hans lézt, mun honum hafa
hrotið af munni eitt og annað sem
firungar gátu hengt hatt sinn á-
tilefni af þvi orti Þorlákui lang-
an sálm, og er þetta upphaf að:
„Valtur mjög er veraldarauður,
virðar segja, faðir minn dauður
liggi og sé lagður í foldu,
líkast til er ausinn þar nioldu.“
Þriðja barn Sæmundar og fyrri
konu hans var Kristín, sem giftist
Jóni Magnússyni bónda á Bassastöð-
una, bróður Magnúsar hreppstjóra,
Magnússonar á Hrófbergi. Þau
slitu samvistuim, en áttu áður son
og dóttur. Sonurinn var Magnús
Júlíus bóndi í Vatnshorni í Þiðriks-
valladal og síðar í Feigsdal vestur.
Dóttirin var Ragnheiður Kristín,
kona Gríms Stefánssonar í Húsavík,
sem einnig var af Tröllatunguætt,
eins og fyrr er greint.
Með seinni konu sinni, Guðrúnn
Bjarnadóttur frá Þórustöðum í
Bitru, átti Sæmundur þrjú börn,
sem upp komust, eins og með fyrri
konunni, en einhver munu hafa öá-
ið ung. Elzt þeirra, er til alduts
komust var Valdís, sem giffist
frænda sínum Finnboga Björns-
syni á Klúku í Miðdal. Yngri voru
tveir synir, Björn og Lýður, er fóru
til Vesturheims og nefndu sig Lín-
dal.
Utan 'hjónabands átti Sæmundur
fjögur börn, eins og fyrr er sagt.
Með Elínu systur fyrri konu sinnar
átti hann son, Bjama að nafni.
Hann flutti norður á Gjögur í 4r-
neshreppi og kvæntist þar, en^ áttl
ekki börn með konu sinni. Áðnr
en hann 'kvæntist átti hann eina
dóttur, er Guðrún hét, með Karó-
línu Jónsdóttur. Guðrún giftist
Níelsi Jónssyni, bónda á Grænhól
á Gjögri, og munu þau hafa verið
systkinabörn.
Með Ingibjörgu Sigmundsdóttur
frá Húsavík í Steingrimsfirði, á+ti
Sæmundur son að nafni Ingimund.
Ingimundur bjó í Veiðileysu og
í Byrgisvík í Ámeshreppi og var
tvíkvæntur. Hann drukknaði í
Húnaflóa haustið 1882, ásamt Þor-
steini á Kjörvogi og þeim öðrum,
er þar báru beinin. Ingimundur
átti fimm börn með báðum konum
sínum, hefur hann orðið kynsæll
mjög og á mikinn fjölda afkom-
enda, sem of langt mál yrði hér
upp að telja. Þess eins má geta,
að Sigríður dóttir hans giftist Guð-
mundi bónda í Byrgisvík og munu
þau hafa eignazt tólf börn. önnur
dóttir Ingimundar var Ólöf, kona
Ingimundar Jónssonar á Svanshóli
í Bjarnarfirði. Þeirra börn munu
hafa verið sex eða sjö auk fóstur-
barna.
Með Guðrúnu Jónsdóttur, sem
var systir fyrri konu Sæmundar
882
TÍMINN — StTNNUDAGSBLAÐ