Tíminn Sunnudagsblað - 02.11.1969, Blaðsíða 21

þær inundir voru prentuð ísienzk
almanök ekki fáanleg að staðaldri.
En það, sem gaf hinum skrifuðu
almanökum Björns á Klúku alveg
sérstakt og óvenjulegt gildi, voru
spár hans um veðurfarið. Sagt er.
að almanök þessi hafi verið keypt
og seld víða um sveitir, og jafn-
vel hafi sumir bændur hagað
ásetningi búpenings í samræmi við
veðurspár þeirra. Ég minnist þess,
að á barnsaldri heyrði ég talað um
„Klúkuspádóma“ með tö’uverðr,
virðingu, en þá mun ejörr, hafa
verið fyrir allöngu hættur að
skrifa almanök og veðurspár, þar
eð hánn var þá háaldraðut orðinn
og sjónin biluð En sálarkröftum
sínum mun hann hafa haldið
óskertum til æviloka, og skorti þó
aðeirts fáa mánuði í fírætt. er hann
andaðist.
Enginn efi er á þvi, að Björn
hefur verið nærgætur um veður-
far, og spá er spaks géta. Að þvi
var vikið fyrr, að séra Björn hélt
dagbækur alla ævi og Bjöm sonur
hans eftir hann, eri 'séra' Hjálmar
hafði byrjað færslu þeirra; ög hafa
þær þvi náð yfir nokkuð á aðra
öld. Það lítið, sem ég hefi kynnzt
dagbókum, bæði nú og fyrritíma-
manna, eru veðurlýsingar þeirra
rauði þráður. Svo er einnig um
dagbækur Tröllatungufeðga. þótt
vitanlega sé um margt annað getið
jafnframt. í spám sínum hefur
Björn á Klúku því haft við að
styðjast, daglegan véðurfarsanrtál,
um metra en 100 ára skeið. Og
má nærri geta, að það hefur
verið greindum og athugul-
um manni sem honum mikil hjálp
við veðurspárnar, og stuðlað>þar
að réttum ályktunum.
Björn hóf búskap á Klúku vor-
ið 1846, eins og fyrr er sagt' óg
bjó þar æ síðan, unz hann-lét af
búskap sökum aldurs. Kona hans
var Helga Sakaríasdóttir frá Hey-
dalsá. Þau munu hafa eignazt
seytján börn alls, en tíu þeirra náð
fullorðinsaldri. Þau sem upp kom-
ust voru: Finnbogi, bóndi á Klúku
éftir föður sinn. Hann kvænt-
ist Valdísi Sæmundsdóttur, frænd-
konu sinni og voru þau bræðra
börn. Þeirra dóttir var Guðrún,
kona Þórðar bónda Þórðarsonar á
Klúku.
Valgerður, giftist ekki og átti
ekki börn, svo að mér sé kunnugt-
Ingibjörg, giftist Friðriki Magnús-
syni frá Skáldsstöðnm í Reykhóla-
sveit. Þau bjuggu um hríð á Gest<
stöðum í Miðdal, en voru
áður ýmist í húsmennsku eða við
búskap á ýmsum bæjum í Tungu-
sveit og Kollafirði. Börn þeirra
voru þrjú.
Guðrún Björnsdóttir, giftist ekki
en átti eina dóttur barna, að nafni
Guðbjörgu, með Eymundi Guð-
brandssyni í Bæ á Selströnd. Guð-
björg Eymundsdóttir átti Guðjón
ívarsson, ættaðan úr Árnessýslu,
og munu þau hafa eignazt fjögur
börn.
Ragnheiður Björnsdóttir átti Jó-
hann Jóhannsson á Valda-
steinsstöðum í Hrútafirði. Sonur
þeirra var Björn, fyrrum skóla
stjóri á Vopnafirði.
Björn Björnsson, bóndi á Hól
um í Reykhólasveit. Hann átti Ást-
ríði Brandsdóttur frá Kambi og
munu þau hafa eignazt að minnsta
kosti fimm börn. Björn náði há
um aldri eins og faðir hans og and-
aðist 95 ára gamall.
Jón Björnsson, var lengi vinnu
maður í Húsavík og átti Sigur-
laugu Guðmundsdóttur að konu.
" Þeirra’börn munu hafa verið fjög-
ur eða fimrn.
Sakarías Björnsson. Hann kvænt
ist Kristínu Brynjólfsdóttur frá
Heiðarbæ. Þau fóru til Vestur-
heims um 1885, ásamt börnum
sínum, en Helga dóttir þeirra varð
eftir í fóstri hjá Guðjóni alþingis-
manni Guðlaugssyni og Ingibjörgu
fyrfi konu - hans. Helga giftist
Torfa Gúðimmdssyni frá Geir-
■ Tnundarstöðuirt. -
Sæmundur Bjornsson. Hann var
búfráeðingur frá ólafsdal og stund-
aði eitthvað barnakennslu. Kvænt-
rst Ingibjörgú' Guðniundsdóttur
Ijósmóður, ert’ hún d'ó ‘eftif barns
burð snemriia árs 1899. Áður en
Sæmundúr giftist átti h'ann dóttur,
Ilíramínu, með Sigríði Bjarnadótt-
ur í Tröð í Álfíafirði véstra. Hann
mun um margt hafa líkzt föður-
bróður sínuin ög alniafna, Sæ-
iriundi á Gautshámri- Léttlyndur
" og glaðvær sem hann, hagorður og
• söngmaður mikill. Fór til Vestur-
heims um síðast liðin aldamót
Jóhann Öjörnsson, var yngstur
barna Björns á Klúku, f. 1870.
Sagður hafa farið í siglingar, og er
mér eigi annað um hann kunnugt.
XII. Þrúður Björnsdóttir (f
1811, d. 1887). Hún var yngst
barna séra Björns, og átti Halldór
Magnússon frá Hrófá, Jónssonar
Þau bjuggu fyrst á Hrófá, en reisfu
svo nýbýli í Vonarholti um 1845
og bjuggu þar í tíu ár, voru s'MV
ar í húsmennsku á Tindi og 1
Miðdalsgröf Þar, sém þau reistu
nýbýlið mun hafa verið fora sel-
staða frá Arnkötludal. í Vonárholti
var búið ti! ársins 1935, en síðan
ekki, þótt oft hafi verið nytjað að
einhverju leyti síðast liðin 34 ár.
Þau, Þrúður og Halldór, eignuðust
tvö börn, sem bæði dóu nýfædd.
í æsku minni heyrði ég um það
talað, að Þrúður hefði verið van-
stilt og veikluð á geðsmunum. og
var sá heilsubrestur rakinn til
dauða barna hennar, að einhverju
eða öllu iejdi. Hér hefur verið sagt
frá öllum börnum sr. Björns Hjálm
arssonar og nokkrum afkomend-
um þeirra, en það er þó aðeins
brot af Tröllatunguættinni allri,
því að engir núlifandi manna eru
nafngreindir og fjölmargra ann-
arra er ekki að neinu getið.
Væri ættin talin frá sr Hjáim
ari, sem aldrei hefur þó verið gert,
yrði hún enn fjölmennari, þar sero
hann átti sex börn auk sr. Björns
Þau komust að vísu ekki öll til
aldurs eða eignuðust afkomendur,
en eitt þeirra, Jón Hjálmarsson
bóndi í Skálholtsvik og yngri
bróðir sr. Björns, átti tiu börn og
varð mjög kynsæll. Margir afkom
endur hans staðfestust í Bitru og
Hrútafirði, en lítið sem ekki norð-
ur um sýsluna.
VIII-
Árið i.885 var Óspakseyrarsókn
lögð undir Tröllatunguprestakall.
og prestssetríð flutt að Felli í Kolla
firði. Tuttugu árum síðar eða -svo
voru kirkjurnar 4 Felli og i Trölla-
tungu lagðar niður, en ný kirkja
reist á Kollafjarðarnesi. sem þá
var gert að prestssetri
Þegar svo séra Jón Brandsson.
prófastur á Kollafjarðarnesi. lét af
embætti vorið 1951 var Kollafjarð-
arsókn lögð undir Staðarprestakall
í Steingrimsfirði. en Óspakseyrar-
sókn undir Prestsbakka i Hrúta
firði. Kollafjarðarnes er þvi ekki
prestssetur lengur og heldur ekki
hið fornfræga prestsetur, Staður
í Steingrímsfirði, því að með.töp
um frá 1952 var prestsetrið flútt
út í Hólmavíkurþorp, og nafni
prestakallsins þá um leið breytt í
Hólmavíkurprestakall.
Þegar Tröllatunga hætti að vera
prestsetur flutti þangað ungur
bóndi, Jón Jónsson, bónda Hall-
dórssonar á Laugabóli i fsafirði,
ásamt konu sinni Halldóru .Tóns-
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
885