Tíminn Sunnudagsblað - 06.12.1970, Blaðsíða 13

Magnús í Pfaff. Ljósmynd: TÍMINN — G.E.
jjat'ur, — já og kannstei peninga-
laus i þokkabót — nei, annars, ég
held að það hafi mestan part ver-
tó bölvuð 1-efci. Ætli maður hefði
e'kki komlzt einhvern veginn í
gegnum það, fjárhagsins vegna, ef
mann hefði langað nógu mikið til
þess? Bezt gæti ég trúað því.
— Það er með þetta, eins og
margt annað, Magnús, að þar hef-
ur orðið næsta skringileg kúvend-
ing hjá okkur, íslendingum. Áður
komust menm ekki i skóla, þótt
þeir hefðu bæði hæfileika og löng-
un til þess, nú fara næstum allir
í skóla, hvort sem þeir eiga þang-
að nokkurt erindi eða ekkert. En
varst þú ekki í sveit, eins og al-
gengt var og er með kaupstaða-
börn?
— Jú. Ég var þrjú sumur í sveit
hjá Jónasi Halldórssyni, hrepp-
stjóra í Hrauntúni í Þingvallasveit.
— Var ekki gaman að vera þar?
— Það var meira en gaman. Það
var blátt áfram dásamlegt. Bæjar-
húsin voru í gömlum stíl, baðstofa
úr torfi og grjóti, — og þar var
hlóðaeldhús. Enginn skyldi þó
halda, að þessum húsakynnum hafi
fylgt einhver frumstæður óþrifnað-
ur. Nei, ekki nú alveg. Snyrti-
mennska var þar slík, að ég hef
óvíða kynnzt henni á hærra stigi.
Þar sást bókstaflega aldrei at á
nokkrum hlut, úti né inni. Jónas
bóndi hlóð sjálfur túngarð sinn.
Var hann einhlaðinn úr hraungrýti
og svo vel gerður, að hann stend-
ur enn, þótt hann sé allt að því
mannhæðarhár.
Halldór, faðir Jónasar, hafði
fyrstur manna byggt þetta býli,
þarna í miðju hrauninu. Þá var
túnrækt ekki komin á það stig,
sem síðar varð, en Halldór kunni
ræktunaraðferð, sem í s.jálfu sér
er engu ómerkari en vinnubrögð
Njáls sáluga, að aka skami á hóla.
Hann dró að hrís til eldsneytis
eins og algengt var á þeim tíma,
en áður en limið færi á bál, breiddi
hann það á völlinn. Hann hafði
tekið eftir því, gamli maðurinnr að
þar sem hríslur lágu á graslendi,
dafnaði gróðurinn bezt, vegna þess
skjóls, sem limið veitti. Og hann
lét ekki við það sitja að veita því
athygli, hvernig þetta gerðist, þar
sem það varð óviljandi úti í hinni
vMItu náttúru, heldur tók aðferð-
ina í þjónustu sína oig bar jafnan
ttim á tún sitt á vorin. Árangurinn
lét heldur ekki á sér standa. Mér
heíur alltaf fundizt þetta hliðstætt
því, sem um Njál er sagt, að hann
hafi látið aka skarni á hólana í
kringum bæ sinn. Annar bjó í
frumstæðu bændaþjóðfélagi vík-
ingaaldar, með verkmenningu járn
aldar, hinn byggði sér bæ og
græddi upp tún, þar sem hvorki
hafði verið bær né tún fyrr. Á
milli þeirra liggja tíu aldir, en þó
er ekki ýkjamikill munur á bú-
skaparaðstöðu þeirra og verkleg-
um möguleikum. Og báðum er það
sameiginlegt að veita því athygli,
sem fyrir augum ber, og færa sér
það í nyt.
Sumrin, ®em ég var í Hrauntúni,
var Halldór, sonur Jónasar, sá er
síðar tók við búi þar eftir föður
sinn, vinnumaður þar heima hjá
foreldrum sínum. Með okkur tókst
góð vinátta, og honum á ég mjög
margt gott að gjalda. Hann varð
síðar frægur fonnbóksali í Reykja-
vík. Við höfðum alltaf mikið sam-
band, og það svo mjög, að ég tel
hann hafa að verulegu leyti geng-
ið mér í föðurstað. Það má nærri
kveða svo að orði, að mér hafi
enzt vináttusambandið við hann
fram að þessum degi, því það eru
aðeins tvö ár síðan hann lézt. Hann
varð, eins og kunnugt er. háaldr-
aður maður, dó níutíu og eins árs
hér í Reykjavík.
— Þér hefur þannig orðið harla
notadrjúg og endingargóð sumar-
dvölin í Þingvallasveitinni?
— Ja, það var nú meira en það.
Sá tími var mér bláfct áfram ómet-
anlegt uppeldisatriði, þótt ekki sé
litið á neitt nema þann tíma, sem
sjálf dvölin Stóð yfir. Þar fékk ég
að vita, hvað hlóðaeldhús var og
hvað baðstofa var, og þar var mér
kennt að ganga snyrtilega um, svo
úti sem inni. Síðast en ekki sízt
má nefna það, að Jónas hreppstjóri
hvatti mig óspart til þess að fá
mér bækur að lesa úr safni hans,
en bækur átti hann bæði margar
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
973