Tíminn Sunnudagsblað - 06.12.1970, Blaðsíða 16

SJÚKLINGUR - MAÐUR
EDA SKÖDDUD VÉL?
Fjórir rosknir menn lágu í sömu
stofu í íslenzku sjúkrahúsi. Sjálft
sjúkrahúsið var nýieg bygging og
vel úr garði gerð, og enginn dreg-
ur í efa, að læknarnir, sem þar
störfuðu, hafi verið hinir færustu
menn. Hálfgerður urgur var þó í
fjórmenningunum og meðal ann-
ars furðuðu þeir sig á og höfðu
í fiimtingum, að þeir væru allir
látnir hafa sömu „meðölin11. „Við
erum víst allir með sama sjúkdóm-
inn“, sagði einn þeirra.
„Meðölin11 munu raunar hafa ver
ið vítamíntöflur. En þessir öldruðu
imenn, sem þó voru ekki elliær
gamalmenni, gerðu sér ekki grein
fyrir því. Hvernig mátti það vera?
Um þessar raundir er staða
sjúklingsins í hinu víðfeðma kerfi
heilsugæzlu og heilbrigðisþjón-
ustu talsvert til umræðu á Norður-
löndum, og þar hefur komið fram
talsvert harkaleg gagnrýni á það,
hve persónulegri nærgætni og
mannlegri tillitssemi sé oft áfátt í
sjúkrahúsum og heilzugæzlustöðv-
um. Einkum eru ungir læknar og
'læknanemar, sem gengið hafa
fram fyrir skjöldu.
Það kemur tiT dæmis beriega á
daginn, þegar nýir sjúkTingar eru
spurðir um ferif sinn, að þeir vita
iðulega ekki, hvað að þeim hefur
amað, þótt þeir hafi áður iegið í
sjúkrahúsi og jafnvei verið skorn-
ir upp, segja hinir dönsku gagn-
rýnendur. Svörin eru oft á þessa
ieið: Okkur var aldrei sagt það,
við fengum lítið um það að vita.
Þeir telja sig jafnvel ekki hafa
komizt í talfæri við lækninn. sem
hefði getað sagt þeim það. „Sjúk-
dómurinn var bara númer í sjúkra-
skrá“, er haft eftir einum, „og
maður sjáTfur hlutur, sem fór úr
einni rannsókn í aðra eins og tau-
poki, sem sendur er í þvottahús".
Háskólakennari einn skýrir frá
því, að átján manns hafi á
•fimm klukkutímum komið í mis-
munandi eriodagerðum inn i
tveggja manna stofu, þar sem hann
lá, og hjúkrunarkona, sem Tá tva%"
Vikur í sjúknhúsi í Kaupmanna-
hön virðist hafa séð spítalalífið I
öðru Ijósi en áður, því áð eftir
henni er haft: „Læknar og hjúkr-
unarkonur á stofugangi komu að
fótagaflinum á rúmi mínu og taut-
uðu þar eitthvað, og mér fannst
ég vera kýr á gripasýningu á Bella-
höj“.
Meginþáttur hinnar dönsku
gagnrýni er sá, að andrúmsloftið
1 sjúkrahúsunum sé þrúgandi,
mannlegri virðingu oft misboðið,
sjúklingum miðlað ónógri vit-
neskju, sambandi á milli lækna,
hjúkrunarfólks og sjúklinga mjög
ábótavant. Flestir sjúkrahúsTækn-
ar, sem hafa Tátið til sín heyra,
telja siíka gagnrýni þó ýkta, en
neita því fæstir með öllu, að nokk-
uð sé til í henni.
Við könnun. sem gerð var í
sjúkrahúsi Friðriksborgaramts í
Hilleröd, kom þó í Tjós, að ótrú-
lega mörgum sjúklinganna fannst
ónóg rækt lögð við að gera þeim
grein fyrir heilsufari þeirra og
batahorfum. Þó hafði bæði starfs-
fólk og sjúklingar fengið að vita
fyrirfram, að þessi könnun yrði
gerð, svo að líkiegt er, að meira
hafi verið rætt um þessi efni i
sjúkrahúsinu um þetta leyti en
endranær. Það var aðeins þriðji
hver sjúklingur, sem taldi sig hafa
fengið fullnægjandi vibneskju um
hagi sína.
Meðal hinna atkvæðameiri gagn-
rýnenda, er sjúkrahúslæknir, sem
hieitir Per Gregersen. Honum vex
einkum í augum, live oft sjúkling-
ar eru auðmýktir. Þeir eru spurð-
ir spjörunum úr í margra áheyrn,
segir hunn, og verða jafnvel að
svara því á fjölbýlisstofum, hvoirt
þeir hafi misst fóstuir, fengið kyn-
sjúkdóma og þar fram eftir götun-
um. Ofmikil brögð eru að því, seg-
ir hann, að læknirinn sjái ekki
annað en sjúkdóminn, en maður-
inn hverfi með öTTu í skuggann af
honum. Hann ber það líka bláfcalt
fram, að vanfærum konum, sem
koma til skoðunar í heilsuverndar-
stöðvar Kaupmannahafnar, sé
stundum skipað að fara úr buxun-
um tveim eða þrem klufckutímum
áður en röðin komi að þeim — og
síðan látnar híma I langri biðröð.
Danskir læknanemar hafa farið
um það hörðum orðum í blaði sínu,
hvernig sjúklingar séu stunduim
notaðir eins og sýningargripir og
tilraunadýr, án þess að sam-
þykkis þeirra sé Teitað. Þeir séu
rannsakaðir, og þeim sé tekið blóð,
þótt þess sé ekki þörf þeirra
sjálfra vegna, og fyrir komi, að
þeim sé haldið lengur í sjúkrahús-
um en efni standa til, ef sjúkdóm-
ur þeirra þykir lærdómsríkur,
einkum þegar í námunda eru próf
í læknadeildum háskólanna. Yfir-
Iæknar og háskólaprófessorar taki
sór þannig vald til þess að gera
sjúklinga sína ómynduga í stað
þess að segja þeim sannleikann og
leita samþykkis þeirra.
Þeir tala einnig um, hve auð-
mýkjandi það sé oft, þegar sjúkl-
ingar eru notaðir við kennslu. Þar
kalla þeir til vitnis eityrlyjaneyf-
anda í Blegdamssjúkrahúsi, sem
sýndur var fjölda stúdenta í
kennslusal, af því að allur líkami
hans var heiðgulur. YfirTæknirinn
taldi janvel nauðsyn til bera að
sýna stúdentunum hörundsflúrið á
handleggjum hans. En hvorki kast-
aði hann á manninn kveðju, er
komið var með hann í salinn, né
sagði stakt orð við hann, er hann
er hann lét bera hann burt.
Per Gregersen heldur því fram,
að hvimleitt andrúmsloft í sjúkra-
húsi geti jafnvel tafið fyr-
ir því, að sjúklingar fái
bata. Sjúklingurinn, sem lítið
sem ekkert fær að vita um
batahorfurnar, elur með sér
áhyggjur. Enginn ber brigður á það
samband, sem er á milli streitu og
magasárs og hjartasjúkdóma. segir
hann, en enn er ósannað, hvort
beinbrot eða sár gróa lakar, ef
hugarvíl þjáir sjúklinginn.
Hann telur það mikið mein, að
starfshættir í' sjúkrahúsum, eink-
■um stórum, skuli vera þannig, að
þeir hamla eðlilegum kynnum
læknis og sjúfclings. Þar snýst allt
um tæknibúnaðinn, rannsóknirnar
og læknisráðin. Annað verður að
þoka. Þó hefur sænsk könnun sýnt
ótvírætt, að sjálfum finnst sjúkl-
ingunum viðmótið og atlætið
skipta meginmáli — miklu meira
máli en húsakynnin og tæknibún-
aðurinn.
Læknirinn gengur stofugang
dag hvern. segir Gregersen, og
976
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ