Tíminn Sunnudagsblað - 03.10.1971, Blaðsíða 7

Sfðustu förufálkarnir
Förufálkarnir eru úr sögunni
í Danmörku. Síðasta fálkaparið
átti sér hreiður á Möns Klint,
þar sem verið hefur varpstaður
þessarar fálkategundar eins
lengi og menn rekur minni til.
Sumarið 1969 tókst fálkunum
að klekja út ungum, en þeim
var rænt rétt áður en þeir
urðu fleygir, og þykir sannað,
að þar hafi verið að verki út-
lendir fálkaveiðimenn. Sumarið
1970 voru egg fuglanna ófrjó. í
sumar urpu þeir ekki.
í mörg ár hefur verið sýnt,
að hverju fór. Sumarið 1958
áttu förufálkar síðast hreiður á
Borgundarhólmi, og þannig hef-
ur hver varpstaðurinn af öðrum l
farið í eyði.
Danir hafa mjög lagt sig
fram um að bjarga þessum
fálkastofni, þótt ósigurinn sé
nú endanlega innsiglaður. Margt
ber til, að svo hefur farið. DDT
og kvikasilfur hefur vafalaust
haft skaðvænleg áhrif á frjó-
semi fuglanna. Skyttur og bréf-
dúfnaeigendur hafa lengi haft
horn í síðu þessara fugla, og
er talið, að einn slíkur hafi
grandað síðustu ungum fálk-
anna á Borgundarhólmi. En
þyngst á metunum er þó talið, ;
að tekið hefur verið að nýju
að temja fálka. Tamdir fálkar
hafa komizt í hátt verð, og
gráðugir útsendarar hafa víða
verið á ferli í leit að fálka-
hreiðrum og rænt þau, er þeir
hafa séð sér færi á. Slíka menn
könnumst við meira að segja
við hérlendis.
í Svíþjóð hefur förufálkastofn
inn einnig verið á undanhaldi,
og er nú talið, að aðeins hafi
verið um tuttugu hreiður í öllu
landinu í sumar. Þýzkir hreið
urræningjar eru þar á flakki
hvert einasta ár, og hafa Svíar
gripið til þess ráðs að láta
gæta hreiðranna allan sólar-
hringinn, unz ungarnir eru orðn
ir fleygir. Með öðrum hætti hef
ur ekki verið unnt að halda
þessum tillitslausu, óboðnu gest
um í skefjum.
til að syngja skaparanum lof. Hann
afhenti þeim jörðina og bað þá að
gleyma aidrei virðingunni fyrir
skapara sínum, og fólkið dreifðist
um jörðina. Og mennirnir skildu,
að jörðin var móðir þeirra, af því
brjóstum hennar lifðu þeir, og að
sólin var andlit föður þeirra. Síð-
an vita þeir, að mannlegir foreldr-
ar þeirra eru aðeins verkfæri í
hendi hinna guðdómlegu foreldra
mannanna. Og hryggurinn í mann-
inum svaraði til mönduls jarðar.
í báðum voru vissar aflstöðvar,
sem skipzt gátu á sveiflum og
gerðu mönnum viðvart, ef eitthvað
f ór aflaga.
En svo fór, að mannfólkið
gleymdi boðum Skapara síns. Þeir
ifóru að telja sér trú um, að þeir
væru hver öðrum ólíkir, og dýrin
væru ekki bræður þeirra. Vernd-
arandi dýranna lagði hönd slna á
afturfætur þeirra, rétt undir skott-
inu, svo að þau fældust mennina
og hlupu frá þeim af ótta. Enn
sést merkið eftir hönd andans á
antilópum og dádýrum. Og snákur
kom til mannanna ’og spillti þeim,
þar til þeir fóru með ófrið hver
á hendur öðrum. Samt voru alltaf
nokkrir, sem lifðu eftir boði skap-
arans. Til þeirra kom Sótuknang
í rödd stormsins og sagði þeim, að
það yrði að eyðileggja heiminn.
Hann skipaði þeim að fylgja skýi
um daga og stjörnu um nætur á
öruggan stað, fékk þeim vist í
mauraþúfu, en eyddi jörðina með
eldi. Síðan leiddi hs In hina vitru
aftur út á jörðina, þegar hann var
búinn að endurskapa hana, og þeir
bjuggust um á ný. En dýrin bjuggu
ekki framar hjá þeim. Þá fóru
mennirnir að verzla sín á milli og
hættu að gera sig ánægða með
heiminn eins og hann var. Þeir
gleymdu að lofa skaparann, en lof
sungu varning sinn í staðinn. Þá
hófust illindi milli þorpa, og aftur
voru hinir vitru fluttir niður I hí-
býli mauranna. Þá skipaði Sótu-
knang tvíburunum, sem stjórna
möndli jarðar, að sleppa honum,
og jörðin endasteyptist, og fjöllin
hrundu í höfin, og jörðin þey.tt.’st
köld og dauð um geiminn, og allt
líf fraus í hel. Loks var öllu skip-
að á réttan stað á ný og mennirn-
ir leiddir út til að taka við hin-
T I M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
703