Tíminn Sunnudagsblað - 25.06.1972, Blaðsíða 4

Jðn Þórðarson:
Grafið úr gleymsku
Dóttir heimasætunnar á Hofi, sem hét eftir Agli Skallagrímssyni
Séra Þórarinn Erlendsson var fyrst
prestur i Bjarnanesi og prófastur i
Austur-Skaftafellssýslu. Fékk Hof i
Alftafirði og sleppti þvi brauði ekki
fyrr en 1882. Kona hans var Guðný
Benediktsdóttir eldri, Þorsteinssonar
á Stóru Heiði i Mýrdal. Niðjar þeirra
urðu margir, en hér verður aöeins
minnzt elztu dóttur þeirra, Guðrúnar,
sem i fyllingu tímans gekk að eiga
hinn mikla athafnamann, Carl Daniel
Túlinius, kaupmann á Eskifirði. Börn
þeirra voru: Þórarinn Erlendur, Karl
Andrés, Axel Valdemar, Ottó Friðrik,
Agla, Axelina Johanne og gjarni. Tvö
siðast töldu börnin munu hafa dáið
ung.
Tveir synir þeirra fengust við verzl-
unarstörf. Karl varð verzlunarstjóri á
Fáskrúðsfirði, en Ottó rak verzlun á
Oddeyri við Eyjafjörð. Þórarinn varð
stórkaupmaður i Kaupmannahöfn og
hafði skipaútgerð. Hann tdk þátt i Is-
lendingafélaginu i Höfn. Vorið 1906
lánaði hann félaginu „Kong Inge” til
skemmtifarar félagsins. Var þá farið á
sunnudegi til Helsingjaeyrar og þar
höfð samkoma með danski á veitinga-
stað nokkrum. Ekki er vitað til að
hann tæki nokkuð fyrir skipslánið.
Fjórði bróðirinn, Axel V. Túliníus,
sem fæddist 6. júní 1865, gekk mennta-
veginn. Hann varð sýslumaður i Suð-
ur-Múlasýslu 1895, en fékk lausn frá
embætti 1911 og fluttist þá til Reykja-
vfkur. Hann var forstjóri konungsfar-
arinnar 1907. Siðar formaður Iþrótta-
sambands Islands og skátahöfðingi Is-
lands. Meðan Axel gegndi sýslu-
mannsstörfum, þurfti hann vitanlega
árlega að fara i þingferðir um sýsluna,
Sá, er þetta ritar, leit hann fyrst aug-
um, er hann var á einni slíkri yfirreið
fyrir réttum 70 árum, vorið 1901. Hann
reið fyrir ofan garð á bæ þeim, sem ég
átti heima á, áleiðis að næsta bæ, en
það hvarflaði aldrei að mér, að hún
væri ekki að segja satt. A þessu fékk ég
óþyrmilega að kenna. Það var mesti
harmleikur lifs mins. Ég man þaö eins
og það hefði gerzt i gær. Það var
mánudaginn 31.mai. Sólin skellihló á
himninum, og ég var glaður og kátur i
anda eins og mér hefði nýlega tæmzt
arfur i Ameriku. Hvað á ég að gera af
508
bóndinn þar var vanur aö ferja hann
yfir fjörðinn til Djúpavogs.
Sem fyrr segir var Axel forstjóri
konungsfararinna 1907. Vafalaust
hefur hann haft margt að hugsa i sam-
bandi við það starf, en engu að siöur
gaf hann sér tima til að muna eftir
yngstu dætrum bóndans, sem ferjaði
hann aö jafnaði yfir Berufjörð. Keypti
hann handa þeim volduga eldavél og
fagra brúðu, sem hann sendi þeim frá
Reykjavik. Sennilega eru þeir færri, af
alislenzkum embættismönnum, sem
hefðu sýnt slika hugulsemi undir sam-
bærilegum kringumstæðum. Enn
minnast systurnar þessarar gjafar frá
Axel V. Túliniusi með ástúð og virð-
ingu.
Þá er að segja frá dóttur þeirra
hjóna, sem fæddist 8. júli 1866 og i
skirninni hlaut nafnið Aglf:. Faðir
hennar mun að mestu haia ráðið nafn-
inu. Hann átti Egilssögu, sem hann
dáði mjög og las að jafnaði.einnig eftir
að hann var kominn i kör. En þar eð
honum þótti bókin nokkuð þung til að
halda á henni i rúminu, skar hann upp
úr henni arkirnar. Var fundið að þessu
við-hann, en hann svaraði þvi til, að
það væri hann. sem ætti bókina.
Agla ólst upp hjá foreldrum sinum á
Eskifirði til tuttugu og fjögurra ára
aldurs. Hún varð snemma hin glæsi-
legasta stúlka, frið, skynsöm og
skemmtileg i viðræðum. Á heimili for-
eldra hennar á Eskifirði var mjög
gestkvæmt. bæði innlendra og er-
lendra manna. Við slik tækifæri var
dóttirin talin eiga ósmáan þátt i gleð-
skap og ánægjulegum viðræðum. Bú-
skapur mun og hafa verið henni hug-
stæður, þvi þegar hún var 24 ára, átti
hún um hundrað fjár. Ekki ól hún samt
aldur sinn hér á landi, þvi að áliðnu
sumri 1890 fór Agla alfarin úr for-
eldrahúsum og var för henni heitið til
Danmerkur. I kaupmannahöfn lagði
hún stund á hjúkrun og varð siðar for-
stöðukona barnahælis i Höfn.
Þá er Agla hafði dvalizt i Höfn um
fimm ára skeið, giftist hún dönsk-
um manni, Frederik Petersen, er var
bankastjóri i Skive á Jótlandi. Þar
bjuggu þau um 35 ára skeið til ársins
1930, er þau fluttust til Kaupmanna-
hafnar.
I Skive tók frú Agla mikinn þátt i fé-
lags- og bæjarmálum. Hún starfaði
alllengi fyrir Rauða kross Danmerkur
og var sæmd heiðursmerki þeirrar
liknarstofnunar og var lengi formaður
i „Dansk Kvindesamfund”, Skive-
deildarinnar. öll liknarstarfsemi áttu
ötulan starfsmann, þar sem hún var,
ekki sizt sú hlið starfseminnar, er vissi
að bættum hag barna og unglinga i
Skive. Margur fátæklingurátti skjól
undir verndarvæng hennar, enda var
hennar sárt saknað, er hjónin fluttust
til Hafnar.
Frú Agla og maður hennar eignuð-
ust dóttur, er Aase hét. Hún giftist
Dragheim bankastjóra. Son áttu þau,
sem lauk stúdentsprófi. Bróðir frú
Aase var skirður Bjarni Túlinius
Petersen. Hann á dóttur er Grete heit-
ir og varð stúdent.
Frú Agla Túlinius Petersen andaðist
i Kaupmannahöfn 17. júli 1945, 79 ára.
Þremur árum siðar lézt maður henn-
ar. Þau höfðu verið gift i fimmtiu ár,
er frú Agla lézt.
Þegar liða tók á ævi hennar, hafði
hún oft stytt sér stundir með þvi að
rifja upp endurminningar frá æsku-
heimili sinu og bernskustöðvum, en
ekki auðnaðist henni þó að lita þaer
augum, eftir að hún hvarf af landi
burt.
Við samantekt þessara minninga
hefur verið stuðzt við Ættir Austfirð-
inga og umsögn ritstjóra ritsins
„Heima og erlendis”, sem fjallaði um
tsland og Islendinga erlendis.
A A ^ A A A *U*|ruð ÖU^-A-l‘LA-I*U*«A * * AAAAA *,»,
mér i kvöld? hugsaði ég, þegar ég
hafði hámað i mig kvöldmat, sem var
hinn sami i öll mál: kaldar fiskbollur
upp úr dós. Það var mjög innspirandi.
Þá datt mér snjallræöi i hug. Auðvitað
að fara upp á Hvitaband og gera at i
Höllu. Ég skokkaði af stað, ískrandi af
heift og hefnigirni. Sú skal nú fá það!
Nú skal hún fá að iðrast misgerða
sinna við mig undanfarnar vikur. Ég
flæ hana lifandi.
Ég hringdi bjöllunni með æsandi
eftirvæntingu. Bara, að hún væri nú að
vinna. Það var strax opnað fyrir mér.
Ég skauzt inn með öndina i hálsinum
og skimaði i allar áttir. Jú, þarna
situr fórnardýrið i setustofunni, grun-
laust um allar þær lævislegu snörur og
Sunnudagsblaö Tímans