Tíminn Sunnudagsblað - 25.06.1972, Blaðsíða 10

huglaus, og þegar liösforinginn gerðist
nærgöngull við stúlkuna, þá var það
Sanin, sem tók upp hanzkann fyrir
hana Hinn var vesalingur. Og veiztu
svo, hvernig fór? Þeir skutu hvor á
annan — færið fimmtón skrefið eins og
vera bar. Og svo varð Sanin heitmaður
stúlkunnar i staðinn fyrir hinn. Ö, fvan
Stephanóvitsj! Ég hef hugsað um hann
heila nótt, og þó veit ég, að hann getur
ekki lengur verið á lifi. Þetta gerðist
árið 1840 — fyrir niutiu og tveimur
árum. En hugsaðu þér bara, að þá
skyldi vera til svona hugað fólk, sem
ekki var alltaf að velta fyrir sér tölum
eða vitna i ræður, sem enginn getur
hent reiður á.
— Ljóska, sagði ég i viðvörunartón.
Þú talar eins og andbyltingarsinni.
Geturðu ekki skilið, að fólk eins og
þessi sögupersóna, sem þú ert að
vitna i, hugsaði ekki um annað en ein-
hvern hégóma, sem þvi einu kom við.
Þetta fólk hugsaði ekki um aðra.
Ástarþvaður, Ljóska —svona er það?
Þú ert barn enn, og hvað varðar þig
um svona fugla, sem heyja einvigi og
láta skjóta sig vegna einhverrar
stelpu?
En nú var Ljósku nóg boðíð.
— Skammastu þin ekki, fvan Step-
hanóvitsj? Að þú skulir ekki skilja
þetta betur en það hitt? Þú talar bara
eins og Kostia frændi, þegar henn er að
þusa um þessar vélar og verksmiðjur
—-eða þá vinnutima og framleiðslu. Og
ég,sem hélt, að þú værir öðru visi!
Augu hennar skutu gneistum, og
ljóshærð og litfrið konungsdótturin
breyttist i reiða skapmikla konu, sem
kunni sannarlega að bita frá sér.
Einn góðan veðurdag fékk ég her-
bergi út af fyrir mig inn i Moskvu. Það
var eins og að fá stórvinning i happ-
drætti. Herbergi inni i borg. ekki stein-
snar frá Ljúbijanka, gamla fangels-
inu, og aðeins fimmtán minútna ganga
á vinnustaðinn! Að fá að ganga og
þurfa ekki að troða sér inn i strætis-
vagn, þurfa ekki að stimpast við konur
og börn — það var mikið happ!
Ég saknaði ekki neins, sem ég hafði
búið með mánuðum saman — nema
Ljósku. Þegarég rogaðist út með tösk-
una mina, stóð hún i hliðinu. Hún bað
mig að gleyma sér ekki. Hún tók
vandræðalega i höndina á mér,þakkaði
fyrir allt hefðarfólkið, sem ég hafði
komið henni i kynni við, og allar þær
stundir, þegar við spjölluðum saman.
Nú var þessu lokið.
— Ljóska, sagði ég að siðustu. Ef
eitthvað kynni að bjáta á — ef amma
þin deyr, meina ég, og þú kynnir að
lenda á hrakhólum — leitaðu mig þá
uppi. Eg skal reyna að hjálpa þér.
Svo gleymdi ég Ljósku eiginlega og
öllu þessu fólki, sem henni var hug-
leiknast. Vinnukappið, stjórnmálin og
alls konar mótlæti dró huga minn frá
Losinaja og litlu stúlkunni, sem hafði
verið kunningi minn. En þrem mán-
uðum eftir brottför mina birtist Ljóska
i skrifstofu minni og hélt á tösku, sem
var enn verr leikin heldur en min. Hún
hneigði sig eins og hver önnur telpa og
rétti mér höndina.
— Hér er ég, tvan Stephanóvitsj,
sagði hún. Amma er dáin.
Þetta kom eins og reiðarslag yfir
mig. Þarna stóð Ljóska. Hún hafði
vitjað min, nákvæmlega eins og ég
hafði boðið henni, og hún ætlaðist til
þess, að ég greiddi götu hennar. En
hvernig átti ég að gera það?
— Tylitu þér, sagði ég.
Hún settist á bezta stólinn, og þegar
ég hafði virt hana fyrir mér, sá ég, að
hún hafði stækkað til muna. Hún var
ekki heldur jafnbarnalega og hún hafði
verið fyrir nokkrum mánuðum. Hún
var komin vel á veg að verða kven-
maður — ef svona konungsdóttur hæfir
slikt nafn. Þvi að enn fannst mér
Ljóska vera hálfgerð konungsdóttir
—ljóshærð.stærilát og þrálynd.
— Jæja. Ljóska.stamaði ég. Hvernig
heldurðu. að þú kynnir við þig innan
um þá, sem eru i þjónustu flokksins?
Til dæmis i einhvers konar skóla?
Hún þreif töskuna sina og gekk til
dyra, án þess að svara einu orði. Hún
virti mig ekki einu sinni viðlits.
— Ljóska! hrópaði ég. Biddu!
Ég mundaði pennann minn og fór að
teikna alls konar karla á blaðsnepil —
karla. sem grétu, ef munnvikin voru
látin siga niðúr, en hlógu, ef þau
horfðu upp. Ljóska staldraði við,
horfði á teikningar minar og fór svo
allt i einu að hlæja. Aldrei fyrr hafði ég
heyrt hana hlæja. Mér létti, að hlátur
skyldi þó ekki vera bannfærður i hug-
myndaheimi hennar. Og hvilikur hlát-
ur! Skáld hefðu hér gripið til gamal-
kunnrar likingar um klingjandi silfur-
bjöllur. Sjálfur held ég, að hlátur
Ljósku hafi frekar likzt þeim hljómi,
sem við hevrum þegar við sláum te-
skeið i vel slipað vinglas. Og nú settist
Ljóska andspænis mér og fór að auka
við teikningar minar.
— Þú skalt láta munnvikin ná ennþá
lengra upp, og i öllum hamingju bæn-
um — hafðu styttra á milli augnanna
— svona! Sérðu ekki, hvað karlinn
hlær innilega. Og ef við látum þetta
strik ná alla leið upp á enni, þá er hann
farinn i fýlu.
— Ljóska, sagði ég ströngum rómi
og tók af henni pennann — þú hæðist að
mér. Það er eitt og annað, sem þú ættir
að festa þér i minni. 1 fyrsta lagi er ég
ekki göfugmennið Sanin, sem hættir
lifi sinu vegna stelpukjána. 1 öðru lagi
skaltu taka töskuna þina og koma með
mér. Þú getur búið hjá mér fyrst um
sinn. Auðvitað hef ég ekki ráð á öðru
en einu herbergi, en ég get útvegað
einhvern beddagarm handa þér. Og ég
reyki ekki, svo að tóbaksreykur gerir
þér ekki lifið leitt.
— Þakka þér fyrir, ívan Stephan-
óvitsj, sagði hún og gerði eins og ég
skipaði henni. Ég bauðst ekki til þess
að bera töskuna hennar. Ég vildi ekki
dekra við hana, auk þess sem ég átti
nokkurs i að hefna vegna meðferðar
hennar á körlunum, sem ég teiknaði.
Þegar við nálguðumst Ljúbljanka,
sneri ég mér að henni og sagði kulda-
lega:
— Og þú verður að vinna, Ljóska —
þú verður að vinna eins og fjandinn
standi yfir þér með reiddan halann. Þú
ferð i búðir fyrir mig og sýður kvöld-
mat handa okkur. Og á daginn ætla ég
að láta þig læra, þvi að þú kannt ekk-
ert, skilur ekkert og verður aldrei
neitt, ef þú lærir ekki.
Og nú var eins og silfurskeið væri
slegið i heila röð af slipuðum glösum.
Það varð mikil breyting á lifi minu.
Eiúbýiinu. sem ég hafði þráð, var iok-
ið, og nú var lika endir bundinn á slark
mitt i hopi góðra vina. Ég bar ábyrgð
á Ljósku. Ef það skyldi nú gerast ein-
hvern góðan veðurdag, að hún þreytt-
ist á mér og gömlu bókunum sinum!
Ég vildi ekki festa hugann við slikt.
Ljóska var orðin hluti af lifi minu,
eins og konungsdóttirin er hluti af
heimi barnsins, og ég vildi ekki nugsa
til þess, að ég missti hana frá mér.
Ljóska varð til meiri gagnsmuna en
ég hafði imyndað mér, þegar ég tók
hana til min i herbergið. Ég varð mér
úti um stórt spjald, sem ég reisti upp
framan við rúmið mitt, svo að ég gæti
látið eins og ég væri einn i herberginu
og þyrfti ekki að slökkva ljósið vegna
hennar. Ljóska keypti það, sem okkur
vanhagaði um. Hún fór i biðraðir til
þess að sækja steinoliu og brauð, hún
þreif herbergið og bjó um mig, og hún
las gamlar bækur. Hún las svo mikið,
að ég fór að kviða þvi, að bráðum yrði
allt upplesið.
— Ég verð liklega að fara að skrifa
skáldsögu af gömlu gerðinni handa þér
Ljóska, sagði ég. Það hiýtur að vera
orðið fátt. sem þú átt ólesið.
Hún klappaði saman lófunum.
— Ó, fvan Stephanóvitsj — gerðu
það! Skrifaðu skáldsögu um ósvikið
fólk, sem hefur hjartað á réttum stað
og er óhrætt við að fórna hverju sem
er. En ekki samt fyrir fimm-ára-
áætlunina. . . .
— Gættu þin. Ljóska, sagði ég og
benti út um gluggann. Þar blöstu við
514
Sunnudagsblað Timans