Morgunblaðið - 22.05.2004, Síða 6

Morgunblaðið/Golli
Landslag leikið á píanó eftir Jóhannes Kjarval sem hangir uppi í ráðherrabústaðnum við Tjarnargötu.
HÉRAÐSDÓMUR Reykjaness hef-
ur dæmt Pétur Þór Gunnarsson
fyrrverandi framkvæmdastjóra
Gallerís Borgar til að greiða Guð-
rúnu Kjarval, tengdadóttur Jó-
hannesar S. Kjarvals listmálara,
eina milljón kr. í miskabætur fyrir
brot á höfundarréttarlögum með
fölsun og sölu á fölsuðu málverki
sem ranglega var eignað Jóhannesi
Kjarval. Um er að ræða málverkið
„Vorkomu“ sem Dani keypti hjá
Gallerí Borg 1. maí 1994. Kaupverð
var 396 þúsund krónur.
Í stefnu segir að komið hafi í ljós
að verkið var falsað og sé um að
ræða mynd sem máluð er yfir eldra
málverk eftir danska höfundinn
Mogens Hoff og hafi líklegast verið
notuð til þess alkýðmálning, en
slíka málningu notaði Jóhannes
Kjarval ekki. Verkið hafi síðan ver-
ið höfundarmerkt með árituninni
JS Kjarval án þess að vera verk
Dæmdur til
að greiða
tengdadótt-
ur Kjarvals
eina milljón
Umdeilt verk, Vorkoma, sem eignað er málaranum Jóhannesi Kjarval.
þess höfundar. Sé verkið stæling af
málverkinu „Landslag leikið á
píanó“ eftir Jóhannes Kjarval sem
málað var 1935–1938 og hangi uppi
í ráðherrabústaðnum við Tjarn-
argötu.
Stefnandi hélt því fram að fram-
kvæmdastjórinn hefði vitað eða
mátt vita að málverkið hefði verið
falsað og að það stafaði ekki frá Jó-
hannesi S. Kjarval eins og gefið var
til kynna í uppboðsskrá og áritun á
verkið er ætlað að bera með sér.
Stefndi hefði sjálfur keypt það mál-
verk eftir Mogens Hoff á uppboði í
Danmörku sem hið falsaða málverk
var síðan málað yfir og síðan selt
hið falsaða verk sem Kjarvalsverk.
Stefnandi málsins situr í óskiptu
búi eftir eiginmann sinn, Svein
Kjarval sem lést árið 1981, en hann
var sonur Jóhannesar S. Kjarvals.
Sveinn var réttbær handhafi
höfundarréttar að listaverkum
föður síns eftir lát listamannsins.
Eftir lát Sveins fer stefnandi með
höfundarréttinn þar sem hún situr
í óskiptu búi eftir skammlífari
maka.
Sveinn Sigurkarlsson héraðs-
dómari dæmdi málið. Lögmaður
stefnanda var Jóhannes Albert
Sævarsson hrl.
Stefndi hélt ekki uppi vörnum en
hefur heimild til að krefjast endur-
upptöku málsins.
FRÉTTIR
6 LAUGARDAGUR 22. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
LY K I L L I N N A Ð H Á L E N D I Í S L A N D S
Borgartúni 23 · 105 Reykjavík · Sími: 512 7575 - www.heimur.is
HÁLENDISHAN
DBÓKIN
ÖKULEIÐIR
, GÖNGULE
IÐIR OG ÁF
ANGASTAÐ
IR Á HÁLE
NDI ÍSLAN
DS
Ö
N
N
U
R
Ú
TÁ
FA
2
0
0
4
PÁLL ÁSGE
IR ÁSGEIRS
SON
SHANDBÓKIN
I
S
B
N
9
9
7
9
9
6
3
9
3
NÝJAR LEIÐ
IR OG FERS
KAR UPPLÝ
SINGAR
NÝJAR LJÓS
MYNDIR
GEISLADISK
UR MEÐ M
YNDSKEIÐU
M AF
80 VÖÐUM
Á HÁLENDI
NU FYLGIR
BÓKSALI FRÁ 1872
FÁÐU NÝJA OG GLÆSILEGA
FYRIR ÞÁ GÖMLU
HÁLENDISHANDBÓK
[ 2004 ]
EF ÞÚ ÁTT FYRRI ÚTGÁFU
HÁLENDISHANDBÓKARINNAR
GETURÐU FARIÐ MEÐ HANA Í
PENNANN EYMUNDSSON EÐA
MÁL OG MENNINGU ÞAR SEM
HÚN ER TEKIN UPP Í NÝJU BÓKINA Á 1.000 KR.
ÞANNIG GETURÐU EIGNAST NÝJU BÓKINA Á AÐEINS 3.980 KR. Í
STAÐ 4.980 KR. TILBOÐIÐ GILDIR TIL 15. JÚNÍ.
PÉTUR Þór Gunnarsson, fyrrver-
andi framkvæmdastjóri Gallerís
Borgar, sem sýknaður var í
Hæstarétti á miðvikudag í mál-
verkafölsunarmálinu svokallaða,
segist afar ánægður með niður-
stöðu dómsins en segist hinn bóg-
inn undrandi á viðbrögðum sak-
sóknara hjá ríkislögreglustjóra við
dómsniðurstöðunni.
„Hæstiréttur staðfestir það sem
ég hef alltaf haldið fram, þ.e. að ég
væri saklaus í þessu máli,“ segir
hann.
„En ég er undrandi á viðbrögð-
um Arnars Jenssonar og Jóns H.
B. Snorrasonar hjá ríkislögreglu-
stjóra, þess efnis að Hæstiréttur
hafi ekki tekið afstöðu til hvers
einstaks verks þ.e. hvort það væri
falsað eða ekki. Eftir sjö ára rann-
sóknarferli er fáránlegt að þeir
sem bera ábyrgð á rannsókninni
haldi svona löguðu fram því það
hlýtur að vera í verkahring lög-
reglunnar að komast að því hvort
um sé að ræða falsanir áður en
ákæra er gefin út. Þessi ummæli
sýna hversu málið var veikt áður
en það fór fyrir dómstóla, segir
Pétur Þór.“
Hann segist hafa fundið fyrir
ákveðnu ofstæki innan menning-
argeirans á Íslandi á meðan málið
var til meðferðar og fólk hafi kraf-
ist fangelsisdóms hvað sem tautaði
og raulaði. „Fólk leit hins vegar
ekki til þess hvort framin voru
mannréttindabrot á sakborningun-
um í rannsóknarferlinu. Ég er al-
veg sannfærður um að Hæstirétt-
ur hefði ekki viljað sjá þetta mál
fyrir Mannréttindadómstól Evrópu
því þar hefði beinlínis verið hlegið
að rannsóknarferlinu og íslensku
réttarkerfi.“
Óttast ekki einkamál
Pétur Þór segist að lokum ekki
óttast hrinu einkamála á hendur
sér í kjölfar dóms Hæstaréttar.
„Ég hef engar áhyggjur af því
vegna þess að það er langt síðan
þetta mál gerði mig gjaldþrota og
ég á engar eignir. Ef menn vilja
eyða tíma og fjármunum í að höfða
einkamál þá er það í lagi mín
vegna.“
Afar ánægður
með sýknudóminn
Viðbrögð Péturs Þórs Gunnarssonar
HÆSTIRÉTTUR Íslands staðfesti
úrskurð Héraðsdóms Reykjavíkur
og hafnaði kröfu lögmanns Péturs
Þórs Gunnarssonar um að ákæru-
valdinu yrði meinað að leiða fram
átján nafngreind vitni við aðalmeð-
ferð málverkafölsunarmálsins svo-
nefnda í dómi sínum nr. 113/2003,
sem kveðinn var upp 3. apríl í fyrra.
„Samkvæmt 70. gr. laga nr. 19/
1991 leitar rannsóknari til kunn-
áttumanna, þegar þörf er á sér-
fræðilegri rannsókn vegna opinbers
máls. Getur slík rannsókn á máls-
atvikum verið nauðsynleg til þess
að ákveða hvort sækja skuli mann
til sakar og afla nauðsynlegra
gagna til undirbúnings málsmeð-
ferðar, sbr. 67. gr. laganna. Af
þessu leiðir einnig að nauðsynlegt
kann að vera að kveðja þann, er
veitt hefur slíka sérfræðilega að-
stoð, sem vitni fyrir dóm til þess að
skýra þau gögn málsins, er frá hon-
um stafa eða atriði, sem þeim tengj-
ast. Verður að telja slíka vitna-
leiðslu sérfræðings heimila, sbr. 1.
mgr. 48. gr. laga nr. 19/1991, sbr.
einnig dóm Hæstaréttar í dóma-
safni 1999, bls. 2452. Af gögnum
málsins verður ráðið að tíu af þeim
átján einstaklingum, sem varnarað-
ili hefur krafist að sóknaraðila verði
meinað að kveðja fyrir dóm sem
vitni í máli þessu, hafi unnið að sér-
fræðilegum rannsóknum fyrir lög-
reglu við rannsókn málsins, sbr. 70.
gr. laga nr. 19/1991. Af þeim sökum
verður talið heimilt að leiða um-
rædda einstaklinga fyrir dóm sem
vitni í því skyni að skýra þær rann-
sóknir sem þeir hafa komið að, eða
atriði sem þeim tengjast,“ segir
meðal annars í dómni Hæstaréttar,
sem hæstaréttardómararnir Guð-
rún Erlendsdóttir, Haraldur Henr-
ysson og Hrafn Bragason kváðu
upp, og er að öðru leyti vísað til for-
sendna hins kærða úrskurðar.
Skilaboð til ákæruvaldsins
Arnar Jensson, aðstoðaryfirlög-
regluþjónn hjá embætti ríkislög-
reglustjóra, vísaði í samtali við
Morgunblaðið til þessa úrskurðar
Héraðsdóms og staðfestingar
Hæstaréttar á honum. Í héraðs-
dómnum væri kröfunni hafnað og
þar kæmi meðal annars fram að
vitnisburðir og skýrslur þessara
sérfræðinga hefðu úrslitaþýðingu í
málinu og það væri ekki sjáanlegt
að þessi hagsmunatengsl hefðu þar
áhrif. Hins vegar hefði komið fram
að það yrði bara að metast þegar
sönnunargögnin væru skoðuð í
heild eða eitthvað á þá leið. Hæsti-
réttur hefði síðan staðfest þennan
úrskurð Héraðsdóms.
Arnar sagði að þessi dómur hefði
verið skilaboð til ákæruvaldsins um
að það væri búið að taka á þessu
meira að segja í Hæstarétti. Þetta
væru sömu rök og meirihluti
Hæstaréttar notaði síðan nú og ýtti
gögnum þessara sérfræðinga út af
borðinu vegna hugsanlegra hags-
munatengsla.
„Við erum alveg forviða og skilj-
um ekkert hvað snýr upp og hvað
snýr niður á þessu. Ég geri það að
minnsta kosti ekki,“ sagði Arnar
Jensson.
Hann sagði það óskiljanlegt, ef
Hæstiréttur hefði séð að sér og tal-
ið sig hafa gert mistök í fyrri úr-
skurðinum af hverju málinu hefði
ekki verið vísað aftur í héraðsdóm.
Í niðurlagi úrskurðar héraðs-
dóms í ofangreindu máli segir að
vitni þau sem um ræðir hafi „ýmist
unnið sérfræðivinnu, gefið sér-
fræðiálit vegna rannsóknar máls-
ins, veitt lögreglu upplýsingar varð-
andi málið eða þá gefið vitna-
skýrslur hjá lögreglu undir rann-
sókn þess. Verður ekki annað séð
en að þessi atriði geti haft þýðingu
fyrir málsúrslitin, sbr. 4. mgr. 128.
gr. oml.“
Ennfremur segir: „Eins og segir
hér að framan verður ekki annað
séð en að framburður vitnanna sem
um ræðir geti haft þýðingu fyrir úr-
slit máls þessa. Á hinn bóginn kem-
ur það sem ákærði heldur fram um
tengsl vitnanna innbyrðis og við
kærendur til álita þegar dómarar
þurfa að meta skýrslur þeirra. Er
það og skylda verjendanna að reifa
það í málflutningi. Getur þetta ekki
leitt til þess að ákæruvaldinu verði
bannað að leiða vitnin og er synjað
kröfu ákærða um það.“
Hafnaði kröfu um að vitni
yrðu ekki leidd fram
Á STJÓRNARFUNDI Mynd-
stefs sem haldinn var síðdegis í
gær var samþykkt eftirfarandi
ályktun:
„Stjórn Myndstefs lýsir yfir
eindregnum stuðningi við
ákvarðanir menntamálaráðherra
í þá veru að skipa starfshóp til
þess að yfirfara dóm hæstaréttar
í „stóra málverkafölsunarmálinu“
og benda á leiðir til að taka úr
umferð eða merkja sérstaklega
hin fölsuðu listaverk.
Stjórnin leggur áherslu á þau
skaðlegu áhrif sem það mundi
hafa ef hinar fölsuðu myndir
færu í umferð á nýjan leik, áhrif
sem snerta menningarsögu þjóð-
arinnar, sæmdarrétt myndlistar-
manna sem hlut eiga að máli og
öryggi á íslenskum myndlistar-
markaði.“
Þá samþykkti stjórn Mynd-
stefs ennfremur á fundinum í
gær að beita sér fyrir gerð
gagnagrunns um skráningu ís-
lenskra listaverka og eigenda-
sögu þeirra.
Myndstef styður
ákvarðanir ráðherra
Gagnagrunnur um listaverk