Morgunblaðið - 27.05.2004, Side 37

NEYTENDUR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 27. MAÍ 2004 37
Síðumúla 34, 108 RVK Sími: 588-7580; Fax: 588-7578
Frábærar, fjörugar og fjölbreyttar
ævintýraferðir fyrir útskriftarhópa
og alla sem vilja upplifa ævintýr
Upplýsingar í síma 562-7700
www.travel-2.is
FÁLKINN ER KOMINN AFTUR!
Margar gerðir skúfhólka ásamt
hálsmenum, ermahnöppum
og bindisnælum.
1 4 4 4
w w w. g u l a l i n a n . i s
Til að koma í veg fyrir skemmdir á
trjágróðrinum er oft gripið til þess
ráðs að úða. Ef ekki er úðað gegn
trjámaðki og blaðlús, geta orðið
miklar skemmdir á trjágróðrinum.
Að sögn Björns er þó mismunandi
hve skaðinn verður mikill og alls
ekki alltaf er úðun nauðsynleg.
„Sumar víðitegundir, t.d. brekkuvíð-
ir og loðvíðir sem eru mjög maðk-
sæknir, geta orðið gjörsamlega ber-
ar. Það getur haft neikvæð áhrif á
vöxt þessarra plantna og því ætti að
úða gegn maðki á þeim. Maðkurinn
þarf þó alls ekki að ganga af trjánum
dauðum og svo getur farið að trén
nái sér að fullu.“
Umhverfisvæn eiturefni
Algengasta eiturefnið á maðk og
lús er Permasect, sem úðað er á
gróðurinn í ákveðnum hlutföllum við
vatn. Efnið ber að umgangast með
varúð. Það er þó ekki mjög hættu-
legt fólki, en getur haft eituráhrif
séu menn í daglegri snertingu við
það. Efnið er mun hættulegra skor-
dýrum. Svokallaðar náttúrulegar
skordýrasápur, sem blandaðar eru
pýretrum, er líka hægt að nota sem
varnarefni, en sápur þessar hafa
sams konar virkni og Permasect,
sem unnið er í verksmiðju, en er um-
hverfisvænna að því leyti að það
brotnar hratt niður í náttúrunni.
„Ef menn hitta vel á þegar maðk-
urinn og lúsin eru í þann mund að
blossa upp, er nóg að úða einu sinni.
Þá drepast allar lirfur, sem komnar
eru og engar koma í staðinn. Sé úðað
of snemma, drepast ef til vill ein-
hverjar lirfur, sem komnar eru, en
svo eiga aðalblómin kannski eftir að
koma og þá þarf að úða aftur,“ segir
Björn.
Farsælast fyrir garðeigendur er
að nálgast úðunina fordómalaust
með því að fara í júníbyrjun daglega
út í garð til að skoða laufin á trjánum
og meta hvenær úðunin er virkust.
Lirfurnar inni í laufblöðunum leyna
sér ekki því þær eru einn til tveir cm
að lengd og auðvelt er koma auga á
blaðlús á nývextinum. Þegar svo
kemur að sjálfri úðuninni er heppi-
legast að nota þriggja eða fimm lítra
úðabrúsa en þeir fást í öllum
bygginga- og garðyrkjuvöruversl-
unum.
Náttúrulegir óvinir
Björn segir hinsvegar að endingu
að langbesta aðferðin við að losna
við óboðna sumargesti úr görðum sé
vetrarúðun með sérstöku vetrarúð-
unarefni, sem sé á markaði og drepi
eggin á trjágreinunum. Vetrarúðun
þurfi að framkvæma áður en að
laufsprettan hefjist, þá gjarnan í
marsmánuði. „Ókosturinn við sum-
arúðun er sá að náttúrulegir óvinir,
skorkvikindi sem hjálpa til við að
halda blaðlús í skefjum og eru aðeins
á sveimi á sumrin, drepast líka, en
við viljum reyna að komast hjá því
að drepa þá.“
Leyfi þarf
í atvinnu-
skyni
ÞEIR einir mega í atvinnu-
skyni stunda úðun garða í
einkaeign eða almennings-
eign sem til þess hafa leyfi
Umhverfisstofnunar. Skulu
þeir ávallt bera á sér leyf-
isskírteini við störf sín og
framvísa þeim, þegar þess er
óskað, semkvæmt reglum um
garðaúðun númer 238 frá
1994.
Elín G. Guðmundsdóttir,
fagstjóri hjá Umhverfis-
stofnun, segir þá aðila, sem
hyggist bjóða garðaúðun í at-
vinnuskyni, þurfa annaðhvort
að vera lærðir garð-
yrkjumenn eða þeir þurfi að
undirgangast sérhæfð
tveggja daga eiturefna-
námskeið Umhverfisstofn-
unar, Rannsóknastofnunar
landbúnaðarins og Vinnueft-
irlits ríkisins áður en leyfið
sé þeim veitt. Leyfisskírteinin
séu hins vegar myndlaus, en
alltaf megi biðja um skilríki
skjóti vafinn upp kollinum
þegar bankað er á dyr og
garðaúðun boðin.
Í SUMUM bakaríum eiga við-
skiptavinir kost á að setjast niður
með bakkelsið og fá sér kaffibolla
með, þ.e. bakaríið er um leið kaffi-
hús. Sums staðar er verðið á vör-
unni mismunandi eftir því hvort
viðskiptavinurinn neytir hennar
inni á staðnum eða fer með hana út
í poka.
Þannig er málum háttað á Kaffi
Roma við Rauðarárstíg og í Kringl-
unni, hvað sætabrauð varðar, en á
smurðu brauði er sama verð.
Nanna Guðbergsdóttir eigandi seg-
ir að munurinn liggi að stærstum
hluta í mismunandi virðisauka-
skattþrepi sem greiða þarf af sæta-
brauði eftir því hvort það er borðað
inni (24,5%) eða tekið út (14%).
Verð á sérbökuðu vínarbrauði hjá
Kaffi Roma er 165 kr. inni en 145
kr. út.
Stefán Sandholt, eigandi Sand-
holt bakarís, segir að sama verð sé
á bakkelsinu þar, hvort sem við-
skiptavinurinn borðar inni eða úti.
Fyrirkomulagið var þannig að
verðið var um 20% hærra ef við-
skiptavinurinn snæddi inni, vegna
meiri kostnaðar við þjónustu og
uppþvott. Þessu var nýlega breytt,
þar sem viðskiptavinir lýstu
óánægju með að hafa mismunandi
verð. Sérbakað vínarbrauð hjá
Sandholt kostar 130 kr.
Hjá Bakarameistaranum fengust
þær upplýsingar að verð á bakkelsi
er það sama hvort sem snætt er á
staðnum eða tekið út. Þar kostar
sérbakað vínarbrauð 145 kr.
Vínarbrauð ekki tilreiddur matur
Hjá embætti Ríkisskattstjóra
fengust þær upplýsingar að virð-
isaukaskattþrep færu annars vegar
eftir tollnúmerum á viðkomandi
matvöru og hins vegar eftir því
hvort um er að ræða sölu á til-
reiddum mat og þjónustu. Sam-
kvæmt reglugerð um virð-
isaukaskattsskylda sölu á vörum til
manneldis o.fl. ber sala á matvörum
og öðrum vörum til manneldis 14%
virðisaukaskatt með ákveðnum
undantekningum og sala veitinga-
húsa, mötuneyta og annarra hlið-
stæðra aðila á tilreiddum mat og
þjónustu skal vera með 24,5% virð-
isaukaskatti.
Í bakaríum/kaffihúsum sem selja
tilreiddan mat og þjónustu, s.s. súp-
ur og heitar samlokur er almenna
reglan að sú sala beri 24,5% vsk.,
hvort sem maturinn er snæddur á
staðnum eða ekki, að sögn Guð-
rúnar Þorleifsdóttur, deildarstjóra
virðisaukaskattsdeildar RSK. Sér-
bakað vínarbrauð telst ekki til-
reiddur matur, að hennar sögn.
Hún bendir á að það er í höndum
skattstjóra að meta hvort aðilar
teljast selja tilreiddan mat og þjón-
ustu sem á að bera 24,5% virðis-
aukaskatt.
 VERÐMUNUR
Vínarbrauð á diski eða í poka
Morgunblaðið/Ásdís
Sérbökuð vínarbrauð: Falla í toll-
flokkinn kökur og konditorstykki
sem bera 14% virðisaukaskatt.
join@mbl.is
FASTEIGNIR mbl.is