Morgunblaðið - 27.05.2004, Qupperneq 54

UMRÆÐAN
54 FIMMTUDAGUR 27. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
HINN 21. maí síðastliðinn birt-
ist í Morgunblaðinu grein eftir
kollega minn, Jóhannes Kára
Kristinsson. Grein Jóhannesar er
sannarlega tímabær og réttmæt
aðvörun nú þegar í alvöru er tal-
að um að gefa sölu áfengis frjálsa
– selja áfengi í matvöruverslun-
um.
Eins og Jóhannes bendir á
sýna rannsóknir að neysla áfeng-
is eykst verulega með auknu að-
gengi. Og hverjir skyldu helst
nýta hið aukna aðgengi? Athug-
anir sýna að eftirtaldir hópar
nota aukið aðgengi að áfengi –
„frelsið“ – umfram aðra: 1. alkó-
hólistar. 2. ungt fólk. 3. unglingar
sem ekki hafa náð lögaldri.
Fólk sem notar áfengi í hófi og
kann með það að fara kaupir sér
áfengi og getur átt það heima.
Alkóhólistar geta ekki geymt
áfengi. Hættan á að þeir nýti sér
þá skyndilausn að kaupa áfengi í
matvöruverslun, sem opin er
fram á kvöld og um helgar, er
margfalt meiri en hjá hóf-
drykkjufólki.
Eins er sýnt að ungt fólk eykur
til muna áfengisneyslu með
auknu aðgengi. Neysla ungs fólks
á Íslandi er nóg fyrir. Slys, sjúk-
dómar, eiturlyfjaneysla, sjálfsvíg
og önnur ógæfa eru mjög tengd
áfengisneyslu eins og þekkt er.
Að lokum vil ég vekja athygli á
að fjölmargar rannsóknir sýna að
áfengi er miklu hættulegra ungu
fólki en þeim sem hafa fullþrosk-
að miðtaugakerfi. Er gjarnan
miðað við 18–20 ára aldur í því
sambandi. Hætta á að einstak-
lingur þrói með sér alkóhólisma
eykst umtalsvert ef hann fer að
neyta áfengis fyrir þann aldur.
Munar mjög um hvert ár sem
ungmenni getur frestað því að
hefja neyslu áfengis. Aðgengi
skiptir hér höfuðmáli.
Jón Gunnar Hannesson
Áfengi og frelsi
Höfundur er læknir.
EFTIR að hafa les-
ið grein Hannesar
Hólmsteins Giss-
urarsonar, prófessors
í stjórnmálafræði við
Háskóla Íslands, í
Morgunblaðinu bls.
38, fimmtudaginn 20.
maí, fannst mér í
fyrstu lítið til þess-
arar greinar hans
koma. Einatt og iðu-
lega er málflutningur
prófessorsins það
einsleitur og öfga-
fullur að jaðrar við
trúarofstæki, og er
þess vegna vart svara
verður.
Engu að síður, við
lestur greinarinnar,
skaut upp í huga mér
þeirri hugsun, að nota
mætti texta grein-
arinnar til ritunar
annarrar greinar, því
það er svo auðvelt að
gera texta annarra
manna að sínum. Ég
las því greinina aftur,
hripaði niður nokkur
orð þar sem ég um-
breytti og staðfærði
ýmsar þær fullyrðingar og sögu-
skoðanir sem prófessorinn setti
fram í sinni grein. Afraksturinn má
svo lesa hér fyrir neðan.
Síðustu vikur hafa Íslendingar
orðið vitni að ótrúlegum atvikum.
Forsætisráðherra, sem ræður yfir
nær öllu hinu íslenska þingi og er
umsvifamikill stjórnmálamaður,
hefur ekki einungis spyrt niður
sinn eigin þingflokk heldur einnig
Framsóknarflokkinn, með það eitt
að markmiði að níða niður Jón Ás-
geir og félög hans og jafnvel gera
hann landflótta. Fótgönguliðar for-
sætisráðherrans ryðjast síðan inn á
vettvang fjölmiðlanna og réttlæta
þessa aðför að Jóni Ágeiri og fyr-
irtæki hans. Einn þessara skó-
sveina er meðeigandi í útvarpsstöð-
inni Sögu, og í krafti aðstöðu
sinnar sendir hann svívirðingar í
allar áttir og gildir einu hvort um
er að ræða Jón Ásgeir, fyrirtæki
hans eða forseta lýðveldisins og
einnig lesa má úr texta prófessors
eins í stjórnmálafræði við Háskóla
Íslands, hversu málfrelsi fjöl-
miðlanna og síðast en ekki síst
stjórnarformaður Baugs, hafa
reynst forsætisráðherra og ógn-
arstjórn hans mikil martröð.
En við höfum séð þetta allt áður.
Málum er kastað á dreif.
Fyrir nokkrum misserum reyndi
forsætisráðherra að mynda and-
rúmsloft ótta og tortryggni gegn
Jóni Ásgeiri með fá-
heyrðum áburði um, að
fornvinur forsætisráð-
herra og nú samstarfs-
maður Jóns Ásgeirs
hafi reynt að múta
ráðherranum með
hvorki meira né minna
en 300 milljónum ís-
lenskra króna og eng-
ar sönnur færðar til í
málinu.
Allt er þetta í góðu
lagi því komið var að
því að leiðtogalýðræðið
sem við búum við
ákvað að setja okkur á
lista hinna „viljugu
þjóða“ og ráðast inn í
Írak sem einskonar
aftaníhossarar við leið-
toga sem að eigin sögn
hefur sótt sannfæringu
sína fyrir hernaðinum
til almættisins. Var
það ekki Bjarni Bene-
diksson heitinn, sem
sagði að við værum
vopnlaus þjóð og fær-
um því ekki með hern-
að á hendur öðrum
þjóðum, var það ekki
meðal annars þess
vegna sem við lýstum ekki yfir
stríði gegn Þjóðverjum á sínum
tíma.
Þúsundir kvenna og karla hafa
haft uppi kröftug mótmæli gegn
starfsháttum leiðtoga lýðræðisins
sem virðist illa þola gagnrýni.
Leiðtogalýðræðið svarar iðulega
pent fyrir sig, stofnanir lagðar nið-
ur, menn eru kallaðir á teppið, en
núna eru einfaldlega sett lög. Og
hvernig eigum við sem þjóð að
sætta okkur við niðurstöðuna, jú,
skilaboðin eru einföld og skýr:
„Bend over and take it like a man.“
Er nú svo komið að flestir
stjórnarliðar og nytsamir sakleys-
ingjar í slagtogi með þeim, gera nú
allt sem þeir geta til að flýta af-
greiðslu fjölmiðlafrumvarpsins og
reka rógsherferð gegn fyrirtækjum
Jóns Ásgeirs.
Foringjar leiðtogalýðræðisins og
skósveinar þeirra beita sér af sömu
hörku gegn persónu Jóns Ásgeirs.
Þeir vilja breyta Íslandi í banana-
lýðveldi, þar sem treysta megi því
að allir stjórnmálaleiðtogar aðhyll-
ist leiðtogalýðræði.
Svo mörg voru þau orð.
Aðförin að Jóni
Ásgeiri Jóhannessyni
Höskuldur Höskuldsson
svarar Hannesi Hólmsteini
Gissurarsyni
Höskuldur Höskuldsson
’Þúsundirkvenna og karla
hafa haft uppi
kröftug mót-
mæli gegn
starfsháttum
leiðtoga lýðræð-
isins sem virðist
illa þola gagn-
rýni.‘
Höfundur er lyfjafræðingur
og varaformaður Nýs afls.
Á UNDANFÖRNUM mánuðum
hefur verið unnið að endurgerð
Reykjanesbrautar um Hafnarfjörð.
Sú breyting hefur væntanlega ekki
farið framhjá þeim sem um brautina
fara. Breytt lega braut-
arinnar frá gatnamót-
um Lækjargötu/
Hlíðarbergs upp fyrir
kirkjugarðinn, með
mislægum gatnamótum
við Kaldárselsveg, sem
brátt verður tekinn í
notkun, verður mikil
samgöngubót fyrir alla
þá sem um þessa fjöl-
förnu þjóðbraut fara. Á
liðnu kjörtímabili voru
þær tillögur að legu
brautarinnar á ofan-
greindum kafla, sem nú
er verið að leggja lokahönd á, sam-
þykktar í bæjarstjórn Hafnarfjarðar.
Auk þess var samþykkt að setja mis-
læg gatnamót við Lækjargötu/
Hlíðarberg, sem tækju mið af stokk-
lausn, sem er nýjung í vegagerð á Ís-
landi, á kaflanum frá Lækjargötu og
að gatnamótum nýs Álftanesvegar.
Þessu metnaðarfulla verki í vegagerð
átti að sjálfsögðu að verkaskipta og
fyrir lá að fara í útboð fyrsta áfanga,
þ.e. örlítið norðan frá gatnamótum
Lækjargötu og upp fyrir kirkjugarð-
inn með mislægum gatnamótum við
Lækjargötu/Hlíðarberg og mis-
lægum gatnamótum við Kald-
árselsveg. Nýr meirihluti Samfylk-
ingarinnar í bæjarstjórn
Hafnarfjarðar lagði hins vegar til
önnur úrræði og taldi
að fé sem til verksins
væri ætlað væri betur
varið í gerð hringtorgs í
stað mislægra gatna-
móta við Lækjargötu/
Hlíðarberg og bráða-
birgðalausnar á kafl-
anum frá Lækjargötu
að gatnamótum nýs
Álftanesvegar. Afstaða
okkar sjálfstæðismanna
hefur ætíð verið skýr í
málinu. Við teljum ófor-
svaranlegt að hætta við
gerð mislægra gatna-
móta við Lækjargötu/Hlíðarberg, og
samþykkja í stað þess hringtorg á
þessum fjölfarna þjóðvegi um Hafn-
arfjörð. Þjóðbraut, sem á næstu ár-
um mun þurfa að þjóna enn fleiri veg-
farendum. Það á að vera
metnaðarmál hvers bæjarfélags að
samgöngumál og öryggisþættir veg-
farenda séu sem best tryggð. Við
Hafnfirðingar höfum ekki verið frek-
ir til fjárins varðandi vegafé og auk-
inn stuðningur við áform fyrri meiri-
hluta í bæjarstjórn Hafnarfjarðar um
samþykktar tillögur bæjarstjórnar
Hafnarfjarðar og Vegagerðarinnar lá
fyrir.
Vart get ég endað þennan stutta
pistil um Reykjanesbrautina á annan
hátt en þann að hrósa Vegagerðinni
og verktakanum, Ístaki hf., og öllum
þeim fjölmörgu aðilum sem mán-
uðum saman hafa unnið hörðum
höndum að lagningu nýrrar Reykja-
nesbrautar um Hafnarfjörð. Þá er
sérlega ánægjulegt að sjá hversu vel
er gengið frá öllum þáttum er lúta að
nánasta umhverfi brautarinnar og
hversu vel starfsmönnum hefur tek-
ist til í öllum verkþáttum, stórum sem
smáum. Fyrir það er þakkað.
Eftir stendur hins vegar að Sam-
fylkingin í Hafnarfirði er tilbúin að
fórna mislægum gatnamótum fyrir
hringtorg.
Reykjanesbraut
um Hafnarfjörð
Magnús Gunnarsson skrifar um
endurgerð Reykjanesbrautar ’Samfylkingin í Hafn-arfirði er tilbúin að
fórna mislægum gatna-
mótum fyrir hringtorg.‘
Magnús Gunnarsson
Höfundur er oddviti Sjálf-
stæðisflokksins og fyrrverandi
bæjarstjóri í Hafnarfirði.
Á ALÞINGI er nú lögð til sú
breyting á áfengislögum að lækka
áfengiskaupaaldur úr
20 árum í 18 ár. Það
vekur furðu að í nefnd-
aráliti, sem fylgir
frumvarpinu, er ekki
einu orði minnst á þau
áhrif, sem þetta hefur
á drykkjuvenjur og
heilsufar táninga.
Samt liggur fyrir
reynsla frá öðrum
löndum um áhrif þess
að lækka áfeng-
iskaupaaldur. Banda-
rískar rannsóknir sýna
að þegar áfengis-
kaupaaldur var lækkaður úr 21 í 18
ár á dögum Víetnamstríðsins jukust
dauðaslys í umferð í þessum aldurs-
hópi. Þegar aldurinn var hækkaður
aftur upp í 21 ár, eins og nú er í öll-
um 50 ríkjum Bandaríkjanna,
minnkaði ungmennadrykkja og
dauðaslysum í umferð í aldurs-
hópnum 18–20 ára fækkaði um 1.000
á ári og sjálfsvígum um
125 á ári. Hin vernd-
andi áhrif þess að
hækka áfengis-
kaupaaldurinn náðu
ekki aðeins til þeirra,
sem voru 18–20 ára,
heldur einnig til þeirra
sem voru yngri og
eldri. Dauðaslysum í
umferð fækkaði hjá 16
og 17 ára ungmennum
og neysla áfengis varð
minni í aldurshópnum
21–24 ára. Sjálfsvígum
fækkaði um 100 á ári í
síðarnefnda aldurshópnum. Sú
heilsuefling sem verður við hækkun
áfengiskaupaaldurs breytist í heilsu-
tjón við það að lækka hann. Þetta
hafa Nýsjálendingar reynt, en þeir
lækkuðu nýlega áfengiskaupaaldur
úr 20 í 18 ár. Við breytinguna fjölg-
aði ölvuðum 18 og 19 ára ungmenn-
um á slysadeildum um 50% og 15–17
ára um 35%.
Mér finnst að ungmenni og for-
eldrar þessa lands eigi heimtingu á
að fá útskýringar þingmanna sinna á
því af hverju lögð er til lagabreyting,
sem mun að öllum líkindum leiða af
sér lakari þjóðarheilsu.
Lækkun áfengiskaupaaldurs eyk-
ur drykkju og fjölgar dauðaslysum
Ólafur Hergill Oddsson skrifar
um frumvarp um breytingar á
áfengislögum ’Sú heilsuefling semverður við hækkun
áfengiskaupaaldurs
breytist í heilsutjón við
það að lækka hann.‘
Ólafur Hergill Oddsson
Höfundur er deildarlæknir á
geðdeild FSA, Akureyri.
ÞEGAR þetta er skrifað er Al-
þingi og stór hluti þjóðarinnar í
uppnámi vegna svonefnds fjöl-
miðlafrumvarps.
Ríkisstjórnin legg-
ur kapp á að gera
frumvarpið að lögum
til að koma í veg fyrir
að eign og þar með
stjórn fjölmiðla færist
á of fáar hendur.
Stjórnarandstaðan
telur að hér sé í raun
verið að ráðast gegn
einu ákveðnu fyr-
irtæki og öll hröðun
málsins beri vott um
einræðistilburði
meirihlutans og þá
sérstaklega forsætisráðherra
sjálfs.
Hér skal ekki tekin afstaða til
þess, en á það minnt að „sjaldan
veldur einn þá tveir deila“.
Að afgreiðslu Alþingis lokinni er
það hlutverk forseta, eða handhafa
forsetavalds, að staðfesta lögin –
ef svo fer í þinginu – eða synja
staðfestingar. Synji forseti um
staðfestingu kemur hann höggi á
pólitíska andstæðinga sína en
gengur um leið þvert á vilja meiri-
hluta Alþingis sem
gæti endað í stjórn-
arkreppu. Staðfesti
hann hins vegar lögin
sniðgengur hann
áskoranir fjölda kjós-
enda og vegur óbeint
að þeim sem sagt er
að hafi stutt hann
dyggilega í kosning-
unum 1996, fyrirtæk-
inu Norðurljósum og
forsvarsmönnum þess.
Þetta er erfið staða.
Til að gera illt
verra hafa aðrir at-
burðir flækt málið og vakið ýmsar
spurningar. Forseti ákvað að fara
ekki í brúðkaup í dönsku konungs-
fjölskyldunni, sem þó óumdeil-
anlega telst til verka hans sem
fulltrúa íslensku þjóðarinnar.
Ástæðan var sögð sú að hann
þyrfti að vera á Íslandi vegna
mikilvægra mála í þinginu. Ljóst
er að hér er um fjölmiðla-
frumvarpið að ræða. Reynt er að
„matreiða“ þessa ákvörðun fyrir
þjóðina sem nauðsynlega og
ábyrgðarfulla af hendi forseta. En
hér er fleira á ferðinni.
Auk þess að móðga Dani og
varpa skömm á Íslendinga sem
þar búa í þúsundatali, er forsetinn
að segja tvennt. Í fyrsta lagi að
hann treysti ekki handhöfum for-
setavalds, sem er alvarlegt mál,
ekki síst í ljósi tíðrar fjarveru
hans frá landinu. Í öðru lagi er
hann að senda Alþingi skilaboð:
„Ég verð hér og gríp í taumana ef
fjölmiðlafrumvarpið hlýtur ekki þá
afgreiðslu sem mér er þóknanleg“.
Þetta er óþolandi fyrir Alþingi
og raunar alla þjóðina. Það er
Starfsfriður á Alþingi?
Baldur Ágústsson skrifar
um forsetaembættið ’Því miður er núver-andi forseti ekki
frjáls maður.‘
Baldur Ágústsson