Lesbók Morgunblaðsins - 26.07.2003, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 26. JÚLÍ 2003 13
GUÐRÚN Óskarsdóttir semballeikarileikur þrjár franskar svítur eftir Jo-hann Sebastian Bach á tónleikum íSkálholti um helgina, fyrst klukkan
17 á laugardaginn og aftur á sunnudaginn,
klukkan 15. Tónleikarnir eru liður í Sumartón-
leikum í Skálholtskirkju.
Nokkuð langt er um liðið frá því að Guðrún
lék síðast á einleikstónleikum í Skálholts-
kirkju, eða níu ár. Það þýðir þó ekki að hún hafi
tekið sér frí frá sembalnum, því hún hefur leik-
ið með Bach-sveitinni í Skálholti undanfarin
sumur, auk þess að leika með ýmsum öðrum
tónlistarhópum. Spurð um verkin sem hún
leikur í Skálholti, segir Guðrún Bach hafa sam-
ið frönsku svíturnar milli 1722 og 1725. „Þær
eru alls sex og ég leik helminginn af þeim.“
Hvers vegna heita þær „frönsku svíturnar“?
„Það var nú ekki Bach sjálfur sem gaf þeim
þetta heiti, heldur varð það til seinna. þær eru
heldur ekki til í endanlegri gerð eftir hann
sjálfan. hugsanlega gaf hann sér aldrei tíma til
að ganga frá þeim, þar sem þær voru ekki
gefnar út meðan hann lifði. svítur 1 til 5 skráði
hann í nótnabók fyrir konu sína, Önnu Magda-
lenu Bach, þegar hann var að kenna henni á
sembal. Þar eru einnig fleiri verk eftir hann og
önnur tónskáld. Síðan eru þessar svítur til í
mismunandi handritum eftir nemendur Bachs.
þær eru mikið notaðar í píanókennslu og því
eru margir sem þekkja þessi verk.“
Gott að geta einbeitt sér að Bach
Hvað kom til að þú ákvaðst að halda ein-
leikstónleika aftur eftir níu ára hlé?
„Mér fannst ég tilbúin til þess; börnin orðin
nógu stór. Það var orðið tímabært fyrir mig að
hella mér út í þetta, sem er heilmikið átak.
Það tók mig líka langan tíma að manna mig
upp í að spila Bach á tónleikum. Það er alltaf
dálítið mikið mál. Hins vegar er mjög hollt að
æfa Bach og mér fannst mjög gott að geta ein-
beitt mér að honum einum í þetta sinn.“
Guðrún kennir við Tónlistarskólann í
Reykjavík og Tónskóla þjóðkirkjunnar. Þegar
hún er spurð hvort margir semballeikarar séu
starfandi á Íslandi, segir hún svo ekki vera.
„Við erum þrjár sem höfum semballeik sem að-
alstarf og lítur ekki út fyrir að okkur fjölgi
mikið í bráð. Það er til dæmis enginn að læra á
sembal sem aðalhljóðfæri í dag.“
Hvers vegna valdir þú sembalinn?
„Ég hafði verið að fylgjast með Helgu Ing-
ólfsdóttur, hlusta á hana spila og smám saman
laðaðist ég meira og meira að þessu hljóðfæri.
Helga var mín stóra fyrirmynd.“
Að hvaða leyti er semballinn ólíkur píanó-
inu?
Þetta er allt annað hljóðfæri. Þótt þau hafi
hljómborðið sameiginlegt er mekaníkin allt
önnur og áslátturinn gerólíkur. Það er allt
öðruvísi tónlist skrifuð fyrir sembalinn en pí-
anóið. Semballinn og orgelið voru helstu
hljómborðshljóðfæri barokktímans. Píanóið
kom seinna.“
Hvers vegna er enginn að læra á sembal sem
aðalhljóðfæri hér núna?
„Ég held að ástæðan sé helst hræðsla og for-
dómar. Það álíta margir að semballinn bjóði
upp á litla möguleika á túlkun og lítið sé um
verkefni fyrir semballeikara. En það er ekki
rétt. Semballinn er kammerhljóðfæri og gert
ráð fyrir honum í nær allri tónlist frá barrok-
tímanum og jafnvel lengur. Það má meira að
segja finna sembal í resitatívum í óperum eftir
bæði Rossini og Mozart.“
Fuglasöngur og ferðamenn
Hvernig leggjast tónleikarnir um helgina í
þig?
„Mjög vel. Það er gaman að spila hérna í
Skálholti. Kirkjan er besta sembaltónleikahús
á Íslandi. Hér er líka friðsælt og gott að æfa sig
við fuglasöng og spila fyrir ferðamennina í
kirkjunni. þeir eru svo rólegir í rigningunni.“
Sem fyrr segir hefjast tónleikar Guðrúnar
klukkan 17 á laugardaginn, en það verður eng-
inn svikinn af því að mæta fyrr á staðinn, því
klukkan 14 fjallar Jaap Schröder fiðluleikari
um strengjaverk Josephs Haydn. Einnig leik-
ur hann með strengjakvartett á tónleikum
klukkan 15. Þar verður leikinn strengjakvart-
ett Haydns, „Sjö orð Krists á krossinum“, og
með Jaap Schröder, sem leikur á fiðlu, leika
Rut Ingólfsdóttir einnig á fiðlu, Svava Bern-
harðsdóttir á víólu og Sigurður Halldórsson á
selló. Sr. Egill Hallgrímsson staðarprestur sér
um upplestur.
Á sunnudaginn endurtekur Guðrún semb-
altónleika sína klukkan 15. Klukkan 16.40
hefst tónlistarstund fyrir messu. Þar leikur
Hilmar Örn Agnarsson íslensk orgelverk.
Messa hefst síðan klukkan 17.00. Aðgangur að
öllum tónleikum og fyrirlestrum er ókeypis.
Franskar svítur
í Skálholti
Morgunblaðið/Arnaldur
„Skálholtskirkja er besta sembaltónleikahús á Íslandi,“ segir Guðrún Óskarsdóttir.
Guðrún Óskarsdóttir semballeikari kemur fram á
tvennum einleikstónleikum í Skálholti, í dag og á
morgun, eftir níu ára hlé. SÚSANNA SVAVARSDÓTT-
IR ræddi við Guðrúnu um efnisskránna og sembalinn.
UNGMENNAKÓR Nýja Íslands í Kanada er
staddur á Íslandi og mun kórinn halda tón-
leika víðs vegar um landið næstu daga. Um
30 kórfélagar eru í hópnum og með þeim um
20 aðstandendur. Fyrstu tónleikarnir verða
haldnir í Vesturfarasetrinu á Hofsósi sunnu-
daginn 27. júlí kl. 15.00. Þriðjudaginn 29. júlí
heldur kórinn svo tónleika í Glerárkirkju á
Akureyri kl. 20.00.
Stofnandi og stjórnandi kórsins er Rósa-
lind Vigfusson sem getur rakið ættir sínar til
Ólafsfjarðar í gegnum Krossaættina, til Flat-
eyjardals og Hvassafells í Eyjafirði og Stóra-
gerðis í Myrkárdal. Einar Vigfusson útskurð-
armeistari, eiginmaður hennar, er líka af
Krossaætt og svo ótrúlegt sem það kann að
hljóma, þá eru þau bæði algjörlega kyn-
hreinir Íslendingar. Sömu sögu er að segja
um David Gislason bónda á Svaðastöðum við
Árborg sem er fararstjóri hópsins. Forfeður
Davids voru m.a. frá Arnarnesi í Arnarnes-
hreppi og Dvergsstöðum í Eyjafirði.
Ungmennakór Nýja Íslands (The New Ice-
land Youth Choir) var stofnaður haustið 1999
eftir að Graduale-kór Langholtskirkju undir
stjórn Jóns Stefánssonar hafði verið í heim-
sókn í Íslendingabyggðum Kanada sumarið
áður og vakið mikla hrifningu. Þar vestra er
mun minni söngmennt en almennt gerist á Ís-
landi. Þar er söngmennt lítil í skólum og
skólakórar eru varla til. Þess vegna er afrek
Rósalindar þeim mun merkilegra, að stofna
kór sem syngur fyrst og fremst íslensk lög og
aðallega á íslensku, þó svo að unga fólkinu sé
íslenskan að sjálfsögðu engan veginn jafntöm
og foreldrum þeirra, hvað þá öfum og ömm-
um. Rósalind hafði þó kynnst kórsöng sjálf
hjá föður sínum, Jóhannesi Palsson, sem var
fiðluleikari og tónlistarkennari þar vestra og
stjórnaði þar ýmsum kórum barna og fullorð-
inna. Kórinn hefur vaxið úr 16 félögum í 27
sem búa í Arborg, Riverton, Geysir, Hnausa
og Gimli sem eru lítil sveitarfélög á kanad-
ískan mælikvarða við sunnanvert Winnipeg-
vatn í Manitoba.
Kórinn hefur vakið verðskuldaða athygli
þar í landi. Hann hefur komið víða fram og
sungið fyrir forseta Íslands, forsætisráð-
herra og biskup Íslands og var valinn til að
syngja fyrir Elísabetu Englandsdrottningu
sl. haust þegar hún var þar í opinberri heim-
sókn. Hann hefur sungið á Íslendingahátíð-
um og þorrablótum vestra og sungið í útvarp
og sjónvarp. Þá kom út geisladiskur með
söng kórsins fyrir rúmu ári.
Frá Akureyri liggur leið kórsins um Mý-
vatnssveit til Egilsstaða en þar verða tón-
leikar í kirkjunni fimmtudaginn 31. júlí kl.
20. Daginn eftir verða tónleikar í kirkjunni á
Höfn í Hornafirði. Tónleikaferðinni lýkur svo
í Reykjavík, þar sem haldnir verða tónleikar
3. og 4. ágúst.
Morgunblaðið/Kristján
Fyrstu tónleikar Ungmennakórs Nýja Íslands verða í Vesturfarasetrinu á Hofsósi.
Ungmennakór Nýja
Íslands í tónleikaferð
STEINUNN Þórarinsdóttir
myndhöggvari tekur um þessar
mundir þátt í alþjóðlegri högg-
myndasýningu í Nurnberg í
Þýskalandi. Sýningin ber yfir-
skriftina „Haltestelle!Kunst“ eða
List á stoppistöðvum og er við
Zeltnerschloss-kastalann í mið-
borg Nurnberg og einnig á nokkr-
um áningarstöðvum strætisvagna
í borginni. Kastalinn er frá 14. öld
og á sér merkilega sögu en þar
dvaldi m.a. málarinn Albrect Dur-
er en hann er einn af þekktustu
sonum Nurnberg. Síðustu áratugi
hefur þar verið menningarmiðstöð
sem er rekin af hinu opinbera. 30
listamenn frá 28 löndum taka þátt
í sýningunni en Steinunni var boð-
ið af skipuleggjendum sýningar-
innar að taka þátt og er hún eini
Íslendingurinn. Menntamálaráðu-
neytið og Myndstef styrktu þátt-
töku hennar. Sýningin er skipu-
lögð í samvinnu við borgaryfirvöld
og hefur verið í undirbúningi í tvö
ár.
Steinunn sýnir útilistaverk sem
hún nefnir þar ytra „Being
There“. Verkin eru staðsett við
síkið sem umlykur Zeltnerschloss-
kastalann og eru sérstaklega búin
til fyrir sýninguna. Tveir menn í
fullri líkamsstærð, annar úr áli en
hinn úr pottjárni, hafa fengið sér
sæti á garðbekkjum, en slíkir
bekkir eru staðsettir víðsvegar við
síkið og eru gjarnan notaðir af
áhugasömum veiðimönnum.
Sýningin hefur vakið mikla at-
hygli og verið fjallað um hana í
dagblöðum og öðrum fjölmiðlum í
Þýskalandi.
Mikill fjöldi manns hefur séð
sýninguna en henni lýkur eftir
nokkra daga.
Höggmynd-
ir Steinunn-
ar vekja
athygli
Eitt af verkum Steinunnar Þórarinsdóttur
á sýningunni í Nurnberg.