Lesbók Morgunblaðsins - 01.11.2003, Síða 3

Lesbók Morgunblaðsins - 01.11.2003, Síða 3
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 1. NÓVEMBER 2003 3 Á ÞEIM örfáu árum sem liðin eru frá því að int- ernetið varð aðgengi- legt almenningi hefur orðið til heill heimur innan þess sem nær allt frá andstyggileg- asta klámi og ofbeldi yfir í undursamlega sköpun í listum. Netheimar einkennast af því að þar get- ur allt gerst. Þar geta menn rætt saman, skapað og verið bæði ósýnilegir og nafn- lausir ef þeir vilja. Þar búa margar furðuverur skapaðar af höfundum sem við vitum oft ekkert hverjir eru. Rétt eins og í mannlífinu eru netheimar kyn- skiptir. Þar eru síður sem höfða nánast eingöngu til karla og bjóða því miður allt of oft upp á heima ofbeldis og kvenfyr- irlitningar. Talsvert er af netsíðum fyrir konur sem um of ýta undir hefðbundnar og staðlaðar kvenímyndir með áherslu á líkamann og aftur líkamann. Við hlið hins hefðbundna og neikvæða er líka mikið af nýjungum og byltingarboðskap, því ekkert dugar betur í dag til að koma hugmyndum á framfæri en netið. Það er t.d. merkilegt að hið nýstofnaða félag feminista hér á landi varð til á netinu. Þar geisaði lífleg umræða í nokkrar vik- ur sem síðan tók á sig form félagsstofn- unar. Aðgerðir og fundir eru boðaðir á netinu og þar þrífst þjóðfélagsumræða af ýmsu tagi með föstum pistlahöfundum og jafnvel útgáfu heilu bókanna. Í netheimum er orðið til nýtt form bókmennta sem byggist á því að lesand- inn verður sjálfur að setja saman verkið. Það fer allt eftir því hvernig raðað er saman hver útkoman verður. Eitt þekkt- asta dæmið um þetta er saga Shelley Jackson, The Patchwork Girl sem mætti kalla Bútakonuna á íslensku en hún hef- ur vakið mikla athygli. Á skjánum birtist mynd af kvenskrímsli sem höfundurinn hefur rimpað saman rétt eins og höf- undur Frankenstein á sínum tíma í sögu Mary Shelley. Fyrirmyndin er greinilega sótt til Mary Shelley nema hvað hér er kvenkyns skrímsli á ferð. Skoðandinn verður svo að smella á einhvern hluta líkama sögupersónunnar og það fer eftir því hvernig bútunum er raðað saman hvernig saga þessarar veru birtist á skjánum. Það er einkennandi fyrir net- heima að Bútakonan er einmana og hef- ur mátt þola sitt lítið af hverju. Hún segir okkur sögu sína á brotakenndan hátt. Annað dæmi er saga eða samtöl Jenny Sundén um Watermoofólkið eða á ég að segja verurnar. Þetta er vefur sem er í sífelldri sköpun rétt eins og blogg- síðurnar. Við vitum ekkert hver Water- mooin eru, fólk, konur eða karlar, eða bara netbúar af óræðum uppruna. Kannski skiptir það engu máli. Water- moo speglar heim einmanaleika og nafn- leysis, þar sem hægt er að ræða um allt, af því að enginn veit hver þú ert og kannski er öllum sama. Við getum spurt hvað þessi verk segja okkur um nú- tímann? Erum við að týnast ein og ein- mana yfir tölvunum, svífandi um í fram- andi og brotakenndum heimi, hætt að þekkja hvert annað? Þessi frjói hluti netheima er jafn heillandi og hinn hlut- inn er ömurlegur. Þar blasa við skugga- hliðar mannlífsins, kvenfyrirlitning og markaður kláms, vændis og óþverra af ýmsu tagi. Þar á meðal eru síður þar sem hópur fólks misnotar tjáning- arfrelsið með því að hella sér yfir nafn- greint fólk án þess að þora sjálft að koma fram undir nafni. Rétt eins og fjöldi Íslendinga hef ég notað netið um árabil til þess að afla mér efnis, lesa bæði innlend og erlend dagblöð, fylgjast með útkomu bóka og öðru sem ég hef áhuga á, auk þess að nota tölvupóstinn af miklum móð. Ég þóttist því nokkuð sjóuð í netheimum þar til ég áttaði mig á því að þar var til íslenskt landsvæði sem ég hafði ekki hugmynd um. Á því svæði eru ýmist heimasíður af ýmsu tagi sem ómögulegt er að vita hverjir standa á bak við nema með ærinni fyrirhöfn, eða bloggsíður ýmist nafngreindra einstaklinga eða undir dulnefnum. Það var alls ekki ég sjálf sem uppgötvaði þessar síður heldur var mér eins og fjölda annarra bent á þá dreifingu á klámi og óþverraskrifum um nafngreint fólk sem þar fer fram, jafnvel með myndum af viðkomandi. Það var síðla vetrar sem umræða hófst á feministanum.is um ákveðna síðu þar sem gæti að líta myndir og vægast sagt ruddalegar og meiðandi at- hugasemdir um stúlkurnar sem voru að taka þátt í fegurðarsamkeppninni Ungfrú Ísland.is. Höfundur síðunnar fylgdist greinilega vel með því henni var snarlega lokað. Eigandi lénsins sem hafði lánað eða leigt einhverjum „aðstöð- una“ varð hins vegar fyrir verulegum óþægindum og hefði betur fylgst með því hvernig lén hans var notað enda ábyrgðarmaður þess. Fyrir nokkru kynnti svo hópur innan Feministafélagsins afrakstur rannsóknar sem gerð hafði verið á fjölda netsíða, þar á meðal nokkrum sem eru vinsælar og fjölsóttar af unglingum. Afraksturinn má nú sjá í Nýlistasafningu á sýningunni Afbrigði af ótta – klámvæðingin og áhrif hennar. Það er rétt að vara viðkvæmt fólk við því sem við blasir enda er sýn- ingin bönnuð yngri en 18 ára. Sam- kvæmt íslenskum lögum er klám bannað og nýlega voru lagaákvæði hert varðandi barnaklám. Samt sem áður er netið, þar með taldir íslenskir vefir, morandi í slíku efni þar sem börn eru misnotuð og kon- ur niðurlægðar. Þá er sú mynd sem dregin er upp af áhugamálum og hegðun karla vægast sagt niðurlægjandi fyrir þá. Í umræðum um klám og vændi er iðulega vísað til frelsis manna til að tjá sig og velja. Ég spyr, hvað um frelsi okkar hinna til að vera laus við nið- urlægjandi auglýsingar, klámefni og nafnlausar árásir á einstaklinga í okkar daglega lífi? Er ekki kominn tími til að bregðast við og hafna þessum heimi? ÆVINTÝRI OG ÓGNIR Í NETHEIMUM RABB K R I S T Í N Á S T G E I R D Ó T T I R krast@simnet.is GEIRLAUGUR MAGNÚSSON Á RANGLI segir upp úr þurru og köldu stundum ráfa hér um úlfar þegar dregur fyrir tunglið frosti konungur allstaðar þuklandi drepköldum hvítum fingrum hvers vegna lagt upp í fánýta ferð hvers vegna unir ekki við hálsinn og kirkjuholtið heima trúleysið stefnir á timburhjall að hlýða á fordrukkinn klerk muldra latínuskotna óræða tungu hvert sem þaðan liggur leið bíða þín frosti og úlfarnir ungu Geirlaugur Magnússon (f. 1944) á að baki á annan tug ljóðabóka. FORSÍÐUMYNDIN er tekin í prentsmiðju. Ljósmyndari: Þorkell Þorkelsson. LESBOK MORGUNBLAÐSINS ~ MENNING LISTIR 4 4 . T Ö L U B L A Ð - 7 8 . Á R G A N G U R EFNI Sigurður Pálsson hefur sent frá sér þriðju bókina í fjórða þríleik hinnar miklu ljóðabyggingar sem hófst fyrir 28 árum. Þröstur Helga- son ræðir við Sigurð um nýju bókina, Ljóðtímavagn, sem er síðasta bókin í þessum bálki skáldsins. Ólafur Elíasson hlaut gríðarlega athygli er hann opn- aði sýningu sína á veðurverkefninu í Túrbínusal Tatesafnsins í London fyrir skömmu. Fríða Björk Ingvarsdóttir skrifar um verkið. Skeytabandalög voru mynduð af íslenskum dag- blöðum til að sinna fréttaþjónustu frá útlöndum. Freysteinn Jóhanns- son segir sögu þeirra. Kirkjuhvoll á Akranesi er áttatíu ára um þessar mund- ir. Húsið er nú listasetur og af þessu tilefni verður sýning á verkum mæðgnanna Val- gerðar Briem og Valgerðar Bergsdóttur opnuð í dag kl. 16. Silja Björk Huldudóttir tók Jóhönnu L. Jónsdóttur, forstöðumann Listaseturins, og Valgerði Bergsdóttur myndlistarkonu tali.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.