Lesbók Morgunblaðsins - 01.11.2003, Blaðsíða 4

4 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 1. NÓVEMBER 2003
S
IGURÐUR, hvað tekur nú við
þegar þú hefur lokið við þessa
miklu ljóðabyggingu? Ertu
hættur að yrkja? Byrjarðu á
öðrum bálki? Hvað ætlarðu að
taka þér fyrir hendur?
„Ja, maður veit aldrei. En
ég hef alltaf verið tilbúinn að
mæta þeim degi þegar ég hreinlega get þetta
ekki lengur. Það hefur þrisvar sinnum komið
fyrir að ég sæi ekki betur en að ég hefði al-
gjörlega misst tökin á ljóðforminu, ég gat
ekki ort ljóð. Og þetta stóð í nokkra mánuði í
hvert skipti.“
Geturðu lýst því nánar sem gerðist?
„Ég náði ekki sambandi. Ég náði ekki inn á
þennan undarlega snertiflöt sem ljóðlistin er
milli tungumálsins sem almenningseignar og
tungumálsins sem einkamáls, milli skynjunar
og skilnings, milli vöku og draums og svo
framvegis.
Ég yrki um þetta í ljóðinu Snertiflötur A4 í
Ljóðtímavagni sem er tilvísun í að maður yrk-
ir ljóð með penna á þennan dásamlega bunka
af A4, þennan hreina flöt sem bíður eftir því
að eitthvað komi og ef það kemur þá kemur
það en ef það kemur ekki þá er blaðið samt
fallegt. Og ég er alveg tilbúinn til þess að við-
urkenna að A4 sé bara fallegt autt.
Ég veit ekkert og hef aldrei vitað neitt um
framtíðina, um það hvað tekst og hvað ekki.
Ég renni bara öngli í vatn og sé til. Þetta ger-
ist ekki öðruvísi. Það er engin leið fram hjá
því að taka upp veiðarfæri og setja í vatn.“
Gegnir öðru máli um prósa?
„Þar er önnur innstilling, öðruvísi hand-
verk. Ég hugsa að það sé að minnsta kosti
hægt að blekkja sjálfan sig með því að maður
sé að skrifa eitthvað af viti í prósa.
Maður biður almættið um að taka ekki frá
sér dómgreindina. Maður óttast það mest að
missa hana, að geta ekki dæmt um það sjálfur
hvað er gott og vont. Sumir fá þessa skapandi
dómgreind í forgjöf en hjá öðrum þjálfast
hún, hún er það eina sem þjálfast með ár-
unum. Ég er ekki að segja að ég hafi ein-
hverja dómgreind en ég vona að ég hafi hana
og ég verð að treysta því. Ég get ekki treyst
algjörlega annarra manna dómgreind með
fullri virðingu fyrir öðrum mönnum.“
Í síðasta ljóði þessarar síðustu bókar bálks-
ins vísar talan tólf til mánaðanna sem eru
óþreytandi postular, endanleg tala á óend-
anlegum vegi, það er allt opið og það er von,
og tíminn heldur áfram að koma til þín með
fangið fullt af gjöfum, augu sem hlýða kalli
ljóðtímans, eins og þar segir. Þú boðar fram-
hald?
„Já. Ég reyni það.
Ljóðið heitir Þrisvar fjórir. Tólf er þetta
dásamlega skrýtna fyrirbæri margfeldi. Ég
er fyrsti árgangur sem lærði hina svokölluðu
nýju stærðfræði í Menntaskólanum hjá frá-
bærum kennara sem hét Björn Bjarnason.
Hjá honum lærði maður að margfeldi væri
bara dulbúin samlagning. Og hjá honum
komst ég að því að mengjastærðfræði er í
raun hrein ljóðlist.“
Vaknaði áhugi þinn á stærðfræði þarna?
„Þegar ég hef komist í tæri við þróaða
stærðfræði, eins og í þessu tilfelli, þá er ég
eins og eyðimerkurfari sem kemur að vatni.
En samt hætti ég í stærðfræðideild af því að
vantaði latínu og útskrifaðist úr máladeild.
Togstreita hefur alltaf verið til staðar hjámér og einkennir ljóðabálkinn allan.Þar er einhver spenna á milli reglu ogóreiðu, skipulags – jafnvel stærðfræði-
legs – og upplausnar. Bækurnar lýsa leit að
svörum en á sama tíma ofsafenginni leit að
spurn. Ég vil halda spurningunni opinni. Það
er offramboð á svörum í samtímanum en ekki
nægilegt framboð á lifandi, skapandi spurn-
ingum. Í ofhlæði upplýsinganna er, held ég,
mikilvægara með hverjum degi að halda
spurningunni opinni.“
Fyrsta og augljósasta spurningin í þessu
samtali hefði átt að vera: Sástu það fyrir þeg-
ar þú gafst út fyrstu bókina 1975 að þær yrðu
tólf og bundnar saman í þennan mikla flokk?
„Nei, þetta var ekki fyrirfram ákveðið. Tit-
illinn á fyrstu bókinni kom þessu öllu af stað.
Eftir fyrsta þríleikinn vissi ég ekki hvort yrði
eitthvert framhald. En síðan kom þríleikur
númer tvö, ljóðnámu-bálkurinn. Þetta hefur
því orðið til með samblandi af skammtíma- og
langtímaáformum.
Árið 1975 var satt að segja ekki mikið af
trílógíum í umferð. Núna eru þær alls staðar.
Þetta er auðvitað ævagamalt form en ’75 var
það ekki áberandi. Með mér blundaði löngun
til að hafa eitthvert samhengi í því sem ég var
að gera, að gera ekki skyndiárás heldur
skapa langvarandi núning.
Ég var reyndar ágætur 800 metra hlaupari
þegar ég var ungur. Það er mjög skrýtin
vegalengd. Það er í raun og veru alveg við-
urstyggilega erfitt að hlaupa 800 metra. Þú
þarft að hafa eiginleika spretthlauparans og
líka rosalegt úthald til þess að þola við á
spretti alla þessa metra.“
Og þá hlýtur önnur spurning að vera um
merkingu flokksins eða umfjöllunarefni.
Fyrst koma fjögur eða fimm hugtök upp í
hugann sem eru miðlæg: Ljóðið, tíminn, rým-
ið, hreyfingin og staða ég-sins í þessu sam-
hengi, það er þín sjálfs eða ljóðmælandans.
Ertu að staðsetja sjálfan þig í þessum bók-
um?
„Það er gagnvirkni í bókunum, ég-ið er að
búa sig til um leið og það er búið til af heim-
Sigurður Pálsson hefur lokið ljóðabálkinum sem hófst með útkomu bókarinnar Ljóð vega
salt árið 1975 með því að senda nú frá sér þriðju bókina í fjórða þríleiknum sem kenndur er
við ljóðtíma en hún nefnist Ljóðtímavagn. ÞRÖSTUR HELGASON ræðir við Sigurð um ljóð-
vegi, ljóðnám, ljóðlínur og lífið eftir ljóðtímann. Einnig var leitað álits hjá þremur lesendum.
OFSAFENGIN
Morgunblaðið/Kristinn
„Ég var reyndar ágætur 800 metra hlaupari þegar ég var
ungur. Það er mjög skrýtin vegalengd. Það er í raun og veru
alveg viðurstyggilega erfitt að hlaupa 800 metra. Þú þarft að
hafa eiginleika spretthlauparans og líka rosalegt úthald til
þess að þola við á spretti alla þessa metra.“
Ljóð vega salt 1975
Ljóð vega menn 1980
Ljóð vega gerð 1982
Ljóð námu land 1985
Ljóð námu menn 1988
Ljóð námu völd 1990
Ljóðlínudans 1993
Ljóðlínuskip 1995
Ljóðlínuspil 1997
Ljóðtímaskyn 1999
Ljóðtímaleit 2001
Ljóðtímavagn 2003
LJÓÐABÆKUR
SIGURÐAR
PÁLSSONAR