Lesbók Morgunblaðsins - 10.01.2004, Blaðsíða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS ˜ MENNING/LISTIR 10. JANÚAR 2004 13
SUMARTÓNLEIKAR LISTASAFNS SIGURJÓNS ÓLAFSSONAR 2004
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar býður tónlistarfólki að sækja um þátttöku í þriðjudagstónleikum sumarið 2004
sem verða haldnir vikulega frá miðjum júní til ágústloka.
Umsóknir skulu hafa borist fyrir 16. febrúar nk. með drögum að efnisskrá, upplýsingum um flytjendur (CV)
og kjörtíma tónleika. Valið verður úr umsóknum og öllum svarað.
Listasafn Sigurjóns Ólafssonar, Laugarnestanga 70, 105 Reykjavík.
www.lso.is - lso@lso.is
KARLAKÓRINN Heimir var stofnaður 28.
desember 1927.Geisladiskur kórsins, sem ber
heiti fyrsta lags á plötunni, hins þekkta rúss-
neska lags, Áfram veginn, er að mestu safn
sönglaga sem hafa aflað kórnum mikilla vin-
sælda á síðustu árum og er um leið vitnisburð-
ur um stöðu kórsins á 75 ára afmæli hans. Ef til
vill hefði titillinn „Litið yfir farinn veg“ átt bet-
ur við. Kórinn bregður af mikið troðinni söng-
slóð sinni og bætir við nokkrum söngvum sem
ekki hafa áður verið gefnir út af honum í hljóð-
riti. Þegar ég hlustaði á diskinn gat ég ekki
varist þeirri spurningu hvort stefna kórsins í
söngvavali á diskinn væri í samræmi við þær
væntingar sem ætti að gera til þessa öfluga og
góða kórs með þrjá fjórðu aldar af farsælu
starfi að baki. Og svar mitt er að nokkru neit-
andi, því það er mín skoðun að kórinn hefði átt
að vísa áfram veginn og beina eyrum okkar að
ýmsum vannýttum möguleikum í verkefnavali,
sem alls ekki hefðu þurft að vera á kostnað
ánægjunnar, en miklu fremur aukið á hana. Ég
man vel eftir því sem strákur, þegar Jón
Björnsson, stjórnandi Heimis um nærri 40 ára
skeið, kom á æskuheimili mitt með nýsamin lög
í pússi sínu sem hann ætlaði kórnum símum og
einsöngvurum að syngja og þeim heimsóknum
fylgdi ferskur blær, sem ég sakna á umræddri
plötu. Nú finnst örugglega einhverjum þetta
óviðeigandi tal, þar sem fólkið og markaðurinn
vilji heyra gömlu lögin sungin og leikin. Má
vera, en samt má ekki gleyma því, að ef þeir
þekktu og vinsælu geta ekki vísað nýja vegi,
hverjir geta það þá? Þegar teknar eru fyrir
perlur íslenskra sönglaga og gefnar út á geisla-
diski þá ætti annað tveggja eða hvorutveggja
að ráða vali, það að eitthvað nýtt sé gert í tón-
búningi eða í túlkun, sem bæti einhverju við
það sem þegar er til í hljóðritasafni. En þrátt
fyrir góða viðleitni þá er að mínu mati til betri
flutningur á mörgum þessum „perlum“, sem
hætta er á að rykfalli ef nýrri, en síðri perlur
eru valdar. Því er miður svo varið með marga
vöruna, að því aðgengilegri sem hún er, þeim
mun líklegra er að hún verði keypt.
Sem frábær félagsskapur og ótrúlega magn-
aður, fjölmennur og skemmtilegur sönghópur
er Karlakórinn Heimir og gríðarmikil lyfti-
stöng í mannlífi Skagafjarðar. Það væri í
fyllsta máta hofmóðugt af mér að nefna ekki
hljómmiklar og samstilltar raddir, svo ekki sé
minnst á úrval góðra einsöngvara, en þar fara
fyrir bræðurnir frá Álftagerði, sem löngu eru
landsþekktir fyrir sinn söng. Einsöngur Pét-
urs Péturssonar á lagi nafna hans Sigurðsson-
ar, Erla góða Erla er einstaklega næmur og
blæfagur. Tónskáldið Pétur Sigurðsson var
stjórnandi Heimis í árdaga. Samstilling og
túlkun Heimis og Óskars Péturssonar á Sé ég
þig, lag og ljóð eftir Gunnar Gunnarsson, er
heillandi. Best finnst mér Heimi takast upp í
flutningi á lagi Emils Thoroddsen, Í fögrum
dal, þar finn ég þann mjúka blæfagra og þétta
söng, sem heillar mig mest í söng karlakóra.
Tæknilega er vel að þessum diski staðið, hljóð-
gæði og hönnun ásamt útliti á hulstri er í lagi.
Ágætur undirleikur Thomas Higgerson og
annarra hljóðfæraleikara styður sönginn vel.
Að lokum óska ég Karlakórnum Heimi góðs
brautargengis „áfram veginn“ um ókomin ár.
Litið yfir
farinn veg
TÓNLIST
Geisladiskur
Safn vinsælla íslenskra og erlendra sönglaga.
Stjórnandi: Stefán R. Gíslason. Aðalundirleikur á pí-
anó: Thomas R. Higgerson. Undirleikur í einum söng
á gítar: Gunnar Þórðarson. Annar undirleikur á strok-
hljóðfæri og harmoniku ónafngreindur. Einsöngur:
Einar Halldórsson og bræðurnir Óskar, Pétur og Sig-
fús Péturssynir. Upptaka stafræn 2003. Tæknimað-
ur. Gunnar Smári Helgason. Ljósmyndir á bakhlið:
Hvítt&Svart og Þórhallur Ásmundsson. For-
síðumynd: Pétur Ingi Björnsson. Hönnun og filmu-
vinnsla: Hvítt&Svart.
ÁFRAM VEGINN
KARLAKÓRINN HEIMIR
Jón Hlöðver Áskelsson
F
allega fólkið fær ekki að stela Jesú
Kristi mótmælalaust,“ segir Jón
Gnarr, höfundur tíu helgimynda
á sýningu sem opnuð verður í
Fríkirkjunni í Reykjavík kl. 14 í
dag. Helgimyndirnar eru ljós-
myndir af uppstillingum með
dúkkum, þar sem tekin eru fyrir
vel þekkt atriði úr guðspjöllunum – úr sögu
Jesú Krists. Dúkkurnar tákna persónur guð-
spjallanna, þar með talið Krist.
Dúkkur? spyr blaðamaður eins og efasemd-
armaðurinn, jú, dúkkur eru það, Aksjónman,
Súperman, Barbí og aðrar hetjur æsku sam-
tímans. „Ég er ekkert mjög góður að teikna, og
þaðan af síður að mála. Þess vegna ákvað ég að
nota dúkkurnar. Þær hafa hins vegar einhvern
veginn öðlast líf í myndunum, sérstaklega Jes-
ús,“ segir Jón Gnarr.
Kristur hafði líkamlegan styrk
Hann segir hugmyndina að verkunum
byggjast á útlitsímynd frelsarans. „Jesús hefur
alltaf verið gerður svo fallegur. Ímynd Jesú er
sú, að hann sé mjósleginn náungi, smáfríður,
hann er ekki með neina skeggrót, en safnar þó
skeggi, og er með sítt að aftan. Hann er líka
alltaf mjög kvíðinn á svipinn. Mér finnst hann
ámátlegur og aumingjalegur.“
Jón segir engar heimildir Biblíunnar styðja
þá útlitsímynd Krists sem hefur verið allsráð-
andi í okkar menningu, hvorki nýja testament-
ið né það gamla. „Jesús var iðnaðarmaður og
iðnaðarmenn á þeim tíma þurftu að hafa mik-
inn líkamlegan styrk. Þess vegna hallast ég að
því að Kristur hafi verið frekar þrekinn maður.
Lærisveinarnir voru líka iðnaðarmenn og sjó-
menn. Maður getur lesið í guðspjöllunum að
þegar Jesús var handtekinn í Getsemane-garð-
inum, þá þurfti Júdas að benda á Jesú, þar sem
hann stóð meðal lærisveinanna, – hann var ekk-
ert ólíkur þeim. Jesús var ekkert fallegri en við.
Mér finnst sú ímynd á villigötum. Hann var
eðlilega útlítandi maður.“
Fegurðarímynd Jesú hefur farið fyrir brjóst-
ið á Jóni Gnarr að hans sögn, og segir hann að
þess vegna finni hin venjulega manneskja með
öllum sínum göllum ekki til samkenndar með
frelsaranum. „Hann er of flottur.“
Hann segir dúkkurnar tengjast æsku sinni,
enda hafi hann leikið sér mikið með aksjónkalla
þegar hann var krakki. „En ég var líka mjög
trúaður sem barn, og trúði á Jesú. Hann var
minn andlegi vinur, meðan Aksjónman var
minn veraldlegi vinur. Þeir sameinuðust ein-
hvern veginn í Aksjónman.
Mér var strítt og ég var lagður í einelti vegna
þess að ég var einkennilegur, rauðhærður og
ljótur. Sömu öflin og ýttu mér þannig út í horn
hafa gert Jesú einn af sér, sem hann er ekki.
Hann er maður þeirra sem minna mega sín, en
ekki einn af fallega fólkinu.“
Jón segir að sér finnist Jesús Kristur vera
ofurhetja. Hann hafi reist við dauða og gert alls
konar kraftaverk. „Hann segist geta gert ým-
islegt sem hann gerir ekki, – eins og að færa
fjöll, sem bara Hulk og Súperman gera. Þeir
eru eins konar útgáfa af Jesú. Súperman er
góður og verndar þá sem minna mega sín og
eiga bágt og líður illa. Hann berst gegn órétt-
læti og illsku, alveg eins og Jesús. Ímyndarlega
finnst mér Jesús eiga miklu frekar heima með-
al þeirra en sem einhver lystarlaus kvíðasjúk-
lingur. Það er röng ímynd og ekki sá Jesús sem
ég á samband við.“
Jesús var syndlaus
Í myndum Jóns Gnarrs eru persónurnar
flestar naktar, og Jesús er alltaf nakinn. Jón
segir það tilvísun í syndafallið. „Þegar Adam og
Eva átu af skilningstré góðs og ills, og þekktu
þar með muninn á því að gera gott og illt, þá
segir þannig frá því í gamla testamentinu, að
guð hafi verið á gangi í aldingarðinum Eden og
rekist á Adam og Evu og tekið þau tali. Þar
veitti guð því athygli að þau voru farin að skýla
nekt sinni. Blygðunin var komin til sögunnar, –
með syndinni. Jesús var hins vegar án syndar
og blygðunarlaus. Það tjái ég með nekt hans.
Þetta kemur sterkast fram í mynd sem ég kalla
Ecce homo. Þar er Pontíus Pílatus að sýna
lýðnum Jesú: Sjáið manninn, segir hann, og
verðirnir tveir standa hvor sínum megin við
hann. Verðirnir eru báðir klæddir, – annar
þeirra er djöfullinn, það er fagurfræðilega full-
komnasta dúkkan. Pontíus Pílatus er hálfnak-
inn. Þar er ég að vísa til þess að hann var ekki
alvondur. Hann var efins um það hvað hann
ætti að gera við Jesú. Jóhannesarguðspjall seg-
ir frá því að konan hans hafi skrifað honum bréf
og beðið hann að dæma Jesú ekki. Á myndinni
er Jesús hins vegar nakinn.“
Jón Gnarr er þjóðþekktur af ýmsu öðru en
myndlist. Hann segist ekki líta svo á að lista-
maður þurfi að vinna í einum ákveðnum far-
vegi. „Listamaður hefur eitthvað að tjá, list-
greinin er sá farvegur sem hann velur sér fyrir
tjáninguna. Grín er mér farvegur fyrir list,
leiklist annar og myndlist enn annar. Mér
finnst ég vera listamaður og tjái mig listrænt á
allan mögulegan hátt. Mér datt bara í hug að
gera þessi verk, og sat uppi með hugmyndina
þar til hún var orðin að veruleika.“
Það var Hjörtur Magni Jóhannsson frí-
kirkjuprestur sem átti hugmyndina að því að
Jón Gnarr sýndi helgimyndir sínar í Fríkirkj-
unni. „Hjörtur Magni er mjög fróður um trú-
fræði og bjó lengi í Ísrael. Ég var að spyrja
hann um trúmál, og það kom honum á óvart
hvað ég var biblíufróður og trúaður maður.
Upp úr því sýndi ég honum myndirnar. Hann
heillaðist af þeim og bauð mér að sýna þær í
kirkjunni. Ég gat ekki neitað, – varð að þiggja
það.“
Sýning Jóns Gnarrs í Fríkirkjunni er opin
föstudaga kl. 16–19 og laugardaga og sunnu-
daga kl. 15–19.
„Jesús var ekki mjó-
sleginn náungi með
sítt að aftan“
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Jón Gnarr við mynd sína Satan freistar Jesú (Lúk.4).