Íslendingaþættir Tímans - 14.01.1970, Side 5

Bjarnheiður Jóhannsdóttir,
húsfreyja í Hreggsgerði.
Þann tíunda ágúst síðastliðinn
Sndaðist Bjarnheiður Jóhannsdótt
ir, húsfreyja í Hreggsgerði, þrjá-
tíu og tveggja ára að aldri. Var
hún ein af yngstu húsfreyjum í
Suðursveit
Fólkið i sveitinni hennar setti
hljótt við þessa andlátsfregn. Hún
Bjarnheiður dáin, sagði maður við
tnann, það var eins og fólkið vildi
ekki trúa þessu, þó var það svo,
hún Bjarnheiður var dáin.
. Það var hér eins og oft áður,
dauðinn gerði ekki boð á undan
sér, kaldur og miskunnarlaus kom
hann, án alls fyrirvara eða tillits
til ungs eiginmanns og tveggja
ungra barna.
Bjarnheiður veiktist skyndilega,
var flutt til flugs á flugvöllinn í
Mesjum, átti að fara til Reykjavík-
Ur á sjúkrahús til rannsóknar, en
Var dáin áður en flugvélin komst
á loft. Þannig lauk ævi þessarar
Ungu konu
Bjarnheiður var fædd í Mjóa-
nesi í Múlasýslu 10.1. 1937. For-
eldrar hennar voru Ragnheiður
Ketilsdóttir og Jóhann Jóhannes-
son frá Skjögrastöðum, hagyrðing
Ur og fróðleiksmaður. Móðir Ket-
ils, föður Ragnhildar, var Oddný
Sveinsdóttir á Gerði, sú mikla fróð
leikskona, en faðir hans var Jón
Steingrímsson, hæggerður en
greindur talinn. Bjuggu þau sinn
búskap á Gerði. Móðir Ragnhild-
ar var Bjarnheiður Þorsteinsdótt-
ir frá Borgarhöfn, en lengi vinnu-
kona á efri bænum á Reynivöll-
Um og þaðan giftist hún Katli vor-
ið 1905, og hófu þau búskap á
Gerði. Þorsteinn þótti ágætur verk
Utaður og sjómaður góður hér við
brimsandinn, þar sem reyndi á
kjark og áræði.
Bjarnheiður Þorsteinsdóttir var
komin af Þorsteini tól, sem bjó
á Hofi l Öræfum og andaðist þar
1843. Þorsteinn tól var talinn mik-
ill hagleiksmaður, og hagyrðingur
góður. Mun Bjarnheiður hafa verið
Priðjl afkomandl frá Þorsteini. Af
ÍSIENDINGAÞÆTTIR
þessu má sjá að Bjarnheiður Jó-
hannsdótt'r var af góðu fólki kom-
in í móðurætt og máski ekki lakari
í föðurætt þótt ég kunni ekki nógu
vel að rekja hana, en hagyrðingar
eru þar á næstu grösum.
Frá Mjóanesi munu foreldrar
Bjarnheiðar hafa flutzt að Valla-
nesi og síðan að Kolstaðagerði.
Uppeldisárin á Ragnhildur í Suð-
ursvsit, en ung fluttist hún þaðan
austur á Hérað. Hún fékk góða
húsfreyjumenntun, því vel undir
húsmóðurstarfið búin, og góð
greind styður þar lika að. Ragn-
hildur ber nafn fyrri konu Ketils,
Ragnhildar Stefánsd. frá Breiða-
bólstað, sem hann missti eftir um
árssambúð á Gerði. Bjarnheiður
Jóhannsdóttir var vel gefin kona
bæði til munns og handa. Hún var
bókhneigð og las eftir því sem
henni gafst tími til frá daglegum
störfum. Því miður kynntist ég
Bjarnheiði lítið, dvalarár hennar
voru fá í Suðursveit, en ég gamall
og hættur að sækja mannfundi
þar sem fólk á þó helzt kost á að
kynnast, þó held ég að hún hafi
ekki kosið annað fremur en vera
húsfreyja í sveit, frjáls og óháð,
og sjá lífið gróa í ki-ingum sig og
mega veita því styrk. Hún var
skepnuvinur mikill og vildi að
þeim liði vel, þannig breyta þeir
sem lífinu unna.
Tvo vetur var Bjarnheiður í Hall
ormsstaðaskóla og útskrifaðist það-
an með ágætiseinkunn. Það var
með hana eins og margt annað
ungt fólk, sem hugsar fyrir fram-
tíðina og þarf að afla sér fjár til
náms. Hún sótti vinnu á ýmsa
staði. í tvö ár vann hún við skóg-
rækt á Hallormsstað, tvö misseri
vann hún hjá Kaupfélagi Héraðs-
búa, einn vetur á frystihúsi 1
Reykjavki og tvo vetur við sama í
Vestmannaeyjum. Á þessu má sjá
að Bjarnheiður kannaði fleira en
hin venjulegu sveitastörf.
Sumarið 1965 kom Bjarnheiður
í heimsókn í Suðursveit til þess að
hitta fræudfólk og skoða gamlar {
feðraslóðn. Meðal annars kom hún )
að Hala til að reyna að fræðast um j
langömmu sína, Oddnýju Sveins- /
dóttur, sem kom með menninguna j
1 Suðursveit, segir Þórbergur Þórð- ;
arson. Ég gekk með henni til að ;
sýna henni rústirnar af gamla bæn- j
um á Gerði, sem þá hafði verið
fluttur á annan stað fyrir nokkr- ,
um árum, stutt frá þar sem gamli '
bærinn stóð.
Ég benti henni á hvar baðstofan ’
hennar Oddnýjar hefði verið, og )
búrið sem ég mundi svo vel eft-
ir. Innst í baðstofunni vestan meg-
in var rúmið hennar, við rúmstokk ■
inn sátum við krakkarnir hér af 1
bænum þegar hún sagði okkur sög-
ur, og fór með þulur og ljóð. Það
voru dýrleg kvöld sagði ég við j
Bjarnheiði. Sitthvað spjölluðum við
fleira um Oddnýju á leiðinni heim
að Hala. Ég vonaði að heimsókn-
inni hefði lokið þannig að Bjarn-
heiður hafi orðið aðeins fróðari um
þessa merku langömmu sína. Á
þessu stutta samtali okkar fann ég,
að Bjarnheiður var greind kona
og hafði löngun til að fræðast.
í þessari ferð kynntist Bjarn-
heiður bóndanum í Heggsgerði,
Birni Ólafssyni. Var stutt um ald-
ursmun þeirra. Þessi kynni leiddu
til þess að þau gengu í hjóna-'
band 25. júlí 1966, fluttist hún þá
að Heggsgerði og tók við búsfor-
ráðum með bónda sínum. Bæði
eru þau Bjarnheiður og Björn
komin af Þorsteini tól, af seinni
dóttur hans hvort.
Björn er vel gerður maður,
greindur og verkhagur. Að þess-
um tíma höfðu þau systkinin þrjú
Björn og systur hans tvær, Jó-
hanna og Torfhildur rekið búið í
Heggsgerði, fyrst með Ólafi föður
sinum, sem missti konu sína, Sig-
ríði Björnsdóttur, árið 1946, þá á
bezta aldn, velgefin kona og ágæt
húsfreyja. Margan góðan kaffi-
sopann drakk ég og ferðafélagar
mínir hjá henni, þegar við hvíld-
5