Íslendingaþættir Tímans - 11.08.1971, Side 4

tienni vel, báru til hennar vina-
pel og virðingu. Þeir mörgu, sem
flutu styrks af hjálparhönd heanar,
þegar á móti bíés, muna þaft alla
ævi og fá það vart þakkað sem
skyldi. Hún var góður fulltrúi
hinna beztu kvenna.
Andrés Kristjánsson.
t
Guðbjörgu á Setbergi sá ég
fyxst haustið 1946, svo að ég muni.
Móðir mín, Hulda Guðnadóttir, og
hún voru bræðradætur, og af
ýmsum ástæðum var mér svo hlýtt
til þessarar frænku minnar, að
mér finnst hún eiga inni hjá mér
örfá síðbúin kveðjuorð.
Við þekktumst raunar aldrei
sérstaklega mikið, en löng kynni
og góð eru ekki ávallt eitt og hið
sama. Okkar kynni voru bundin
bernsku- og æskuárum mínum
fyrir norðan, þótt Guðbjörg heim-
sækti mig einu sinni, eftir að ég
var seztur að í Reykjavík. En á
þessu skeiði ævinnar var gott að
eiga Guðbjörgu að frænku og vin-
konu, því að börn og unglinga
skildi hún áreiðanlega vel, kunni
að umgangast þess konar fólk eins
og bezt varð á kosið, virða sálar-
líf þess og láta það finna, að það
væri fullgildir aðilar í samfélag-
inu.
Þetta haust, sem ég nefndi, —
1946, — fór ég með mömmu vest-
an frá Hálsi í Fnjóskadal til dval-
ar á Þverá í Reykjahverfi fram að
jólum. Ég man ekki til þess, að
við stönzuðum á Húsavík á leið-
inni þangað, en einu sinni eða
tvisvar fórum við í kaupstaðinn
ofan úr Hverfi. Og þá man ég
fyrst eftir Guðbjörgu.
Það var komið nokkuð langt
fram á haust. Ég stóð við eldhús-
gluggann á Setbergi, ef ég man
rétt, og horfði út á úfinn og gráan
Skjálfandaflóa. Þetta var nýnæmi
fyrir mig, því að þá hafði ég víst
aldrei séð sjóinn fyrr, a.m.k. ekki
svo að ég tæki eftir honum. Seinna
átti ég þó nokkru sinnum eftir að
vera gestur í þessu húsi og horfa
yfir glampandi flóann í logni og
sumaryl. Þá risu Kinnarfjöllin
úr sæ, hvít og blá. en að bæjar-
baki hófst Húsavikurfjall, sérkenni
lega brúnt og græat með sínum
mjúku línum. Við þptta útsýni ólst
Guðbjörg Jóhatsoesdóttir upp og
hafði það lengat af íýrir augunum.
4
Mér þykir alltaf fallegt á Húsa-
vík í góðu veðri og kann þar vel
við mig, en hitt veit ég líka, að það
á að einhverju leyti rætur að rekja
til þess, að á Setbergi stóð mér og
mínum ávallt opið hús.
Fyrrgreindan haustdag var Jón
Sörensson, maður Guðbjargar, —
þessi hrausti og víllausi víkingur,
sem nú hefur orðið að sjá henni
á bak, í uppskipun, en það sóp-
aði að honum, þegar hann kom
blautur heim í mat, og ég heyrði
dimman og karlmannlegan róm-
inn löngu áður en hann var kom-
inn inn. Allan daginn stjórnaði
Guðbjörg heimilinu af röggsemi
og myndarskap, veitti gestum, en
gaf sér jafnframt tima til þess að
spjalla við þá um alla heima og
geima og sinna börnunum, sem
léku sér daglangt með töluverð-
um bægslagangi í kringum hana.
í þessu hlutverki var hún eins og
drottning í ríki sínu, enda frábær-
lega vel verki fari.n og mikil hús-
móðir í gamalli og góðri merkingu
þess orðs, þótt ég efist ekki um,
að oft hafi hugur hennar einnig
snúizt um önnur viðfangsefni.
Árin liðu. Guðbjörg dvaldist
einu sinni nokkra daga hjá
mömmu að sumarlagi og kom
stundum í heimsókn, þegar hún
var stödd á Akureyri, til þess að
hitta föðurbróður sinn, sem nú er
horfinn ásamt henni á sama miss-
erinu. Þrjú sumur fór ég í vinnu
til Raufarhafnar. Leiðin lá um
hlaðið á Setbergi, og alltaf voru
viðtökurnar þær sömu — og eins,
þegar ég fór til Húsavíkur að
gamni mínu og fékk allan beina á
Setbergi eins og ekkert væri sjálf-
sagðara.
Fyrir allt þetta á ég Guðbjörgu
frænku minni og hennar fólki
þakkir að gjalda, sem ekkj má
minna vera en ég láti í Ijós, þegar
leiðir skiljast. Hún var alltof
snemma brott kvödd, en það vita
þeir betur sem næst henni stóðu.
Ég hefði viljað hitta hana oftar
síðari árin og ætlaði alltaf að heim
sækja hana — hér eða þar, —
þótt aldrei yrði af þvi. En nú tjó-
ar víst lítið að tala um það.
Guðbjörg á Setbergi dró til sín
annað fólk eins og segull, ef það
var henni að skapi. IHún var bráð-
vel gefin og rausn hennar og
myndarskapur í verkum leyndi
sér hvergi. Innsítu hugsanir henn-
ar þekkja ástvdniir hennar bezt, en
vafalítið hefur hún verið ástríðu-
mikil kona. Hún fann til með öðr-
um í blíðu og stríðu, því að lund-
in var ör og geðið heitt. Og hún var
falleg. Mér er það í barasminni,
hve hún var beinvaxin, bjarttleit og
fríð og tíguleg í framgöngu. Hvar-
vetna hefði hún sómt sér vel, og
fáar konur eða enga man ég, sem
borið hafa íslenzkan búning af
meiri reisn. Þegar ég hugsa til
þeirra Setbergshjóna, finnst mér
sem Guðbjörg hafi verið ímynd
kvenleikans, en Jón karlmennsk-
unnar. Um heimilí þeirra er hlýtt
og notarlegt að hugsa fyrir þá,
sem áttu þar vinsemd og gestrisni
að mæta.
Þar sem Guðbjörg Jóhannesdólt
ir fór, var glatt og bjart. Eftirlif-
andi manni hennar, börnum og öðr
um vandamönnum sendi ég i
senn samúðarkveðjur og þakklæt-
is. Húsmóðirin á Setbergi var
drottning í dagsins önn, og slíkar
konur skilja að sama skapi eftir
sig stærra rúm, sem þær eru öðr-
um fyrirferðarmeiri í endur-
minningunni.
Hjörtur Pálsson.
I
Ég rifja upp minningar mætar
og minnist þá ætíð þín,
góðvildar þinnar, göfgi
og gestrisni, frænka mín.
í suðræna, blíða blænum
berst til mín röddin þín.
Brosið þitt bjarta, hlýja
berst í sóldýrð til mín.
Að fága, umbæta, fegra
sem flest væri þitt hugðarmál.
Og fram þú laðaðir ljósið
og lífsgleði í hverja sál.
Þó heilsunni tæki að hnigna,
var hönd þín jafn vinnufús.
En leið þín hlaut þó aJS liagia
til lækna og í sjúkrahús.
Heim — alltaf heim
— vair þráin,
hedm til þíns góða manns.
Heim loks til æðri heima,
heim til guðs föðurranns.
Hugur minn frjáls þér fylgiir,
frænka, 1 ellífðar geim.
Um óþekkta alföður vegi
alltaf kemst góður heim.
Arnór Sigmundsson.
ÍSLENDINGAÞÆTTIR