Íslendingaþættir Tímans - 11.08.1971, Blaðsíða 27

ég hvað Lundi var mikill gæðing-
ur.
Ungur var Jóhann í hópi for-
ustumanna sveitar sinnar og starf-
aði í hreppsnefnd um 30 ára skeið
og var það áhrifamikill, eins og
nærri má geta um svo einbeittan
mann.
Kunnastur varð Jóhann á efri ár
um sínum fyrir að vera yfir 30
ár fjallkóngur á Gnúpverjaaf-
rétti. Frá aldaöðli hefir það verið
mikil virðingastaða og alls ekki
valdir til þess nema úrvalsmenn.
Leitin er ein sú lengsta á landinu,
svo sjálft Arnarfell er í innstu leiit-
um. Oft er því úr vöndu að ráða
þegar veður toregðast og vötn
verða ófær, en fjallkóngur er ein-
valdur og ber ábyrgð á 30 mönn-
um og tugþúsund fjár. Til þessa
vanda var Jóhann óvenju vel fall-
inn, svo að honum urðu aldrei á
mistök, sem munað er eftir.
Fyrir þessi störf sín var hann
í betri tengslum við unga fólkið
en algengast er um menn af ann-
ari kynslóð, enda var hann því oft
haukur í homi. Mig minnir að
hann ætti frumkvæði að byggingu
samkomuhúss þess, sem þjónað
hefur öllu félags- og skemmtana-
lífi sveitarinnar til síðustu ára.
Jóhann Kolbeinsson var hár mað
ur beinvaxinn og léttfær á yngri
árum, þótti flestum betri smali og
úrræðagóður ferðamaður.
Glettni hans var oft viðbrugðið
svo að lengi frameftir gátu ungir
menn átt von á að hann setti fyrir
þá bragð, eða byði þeim í tusk og
margir urðu að sætta sig við að
hann drægi úr hendi þeirra, ef því
var að skipta.
Ég kynntist Jóhanni nokkuð vel
fyrir 40 árum. Þá lærðist mér bet-
ur en áður, að andlegur þrosíki
verður ekki alltaf mældur með
fjölda skólaára, eða prófvottorðum
og mér kom skemmtilega á óvart
hvað margt hann hafði hugsað um
og hve mörg hugðarefni hans
voru.
Þeir voru aldavinir, Eiríkur Ein-
arsson frá Hæli og Jóhann. E'ríkur
gerði vísur í gamni og alvöru þeg-
ar Jóhann varð sextugur. Þær
kann ég ekki, en þykist muna að
niðurlagsorðin væru:
Vandfundið mun verð þitt
vísitölugildi.
Um annan vin sinn kvað Eirík-
ur við svipað tækifæri, það sem
eins vel hefði jetað verið um Jó-
hann:
Nú situr hann hér
svipfastur og svarafár,
en undir niðri einlægur
og opinskár.
Þannig kom hann mér fyrir sjón-
ir. — Og mér finnst hverjum
manni vegsauki að hafa átt að vini.
Slíkra er gott að minnast.
Eiiiar Gestsson.
t
Mánudaginn 24. júlí lézt að
heimili sínu Jóhann Kolbeinsson
bóndi á Hamarsheiði, áttatíu og
sjö ára að aldri. Jóhann fæddist
í Stóru-Mástungu 27. september
1883 og voru foreldrar hans Kol-
beinn Eiríksson bóndi á Stóru-Más
tungu og kona hans Jóhanna Berg
steinsdóttir. Hann ólst upp í stór-
um systkinahópi á heimili foreldra
sinna og vandist á að vinna að öll-
um venjulegum bústörfum, sem
þá var títt. Skólagöngu naut hann
ekki utan venjulegs fermingarund
irbúnings og er hann hefði aldur
til, fór hann til sjóróðra á vertíð-
inni, eins og þá var algengt um
unga menn.
Árið 1909 kvæntist hann Þor-
björgu Erlendsdóttur frá Hamars-
heiði og hófu þau búskap á Ham-
arsheiði sama ár. Þau eignuðust
sex mannvænleg börn, sem öll eru
búsett í fæðingarsveit sinni. Þor-
björg lézt fyrir hálfu öðru ári og
höfðu þau Jóhann þá lifað í fágæt
lega farsælu hjónabandi í rösk sex
tíu ár, enda ríkti ætíð sá andi á
heimili þeirra, að þar þótti öllum
gott að vera.
Fyrstu búskaparár þeirra munu
hafa verið erfiö fjárhagsega en
með dugnaði, ráðdeild og sam-
heldni tókst þeim að sigrast á erf-
iðleikunum, auka búið og bæta
jöröina. Fljótlega eftir að Jóhann
hóf búskap, valdist hann til trún-
aðarstarfa í sveit sinni, sat t.d. í
hreppsnefnd og skattanefnd um
árabil og rækti öll slík störf af
dugnaði og samvizkusemi. En af
þeim störfum, sem hann vann ut-
an heimilisins hygg ég, að honum
hafi þótt ánægjulegast það starfið,
að vera fjallakóngur Gnúpverja,
en því gegndi hann um þrjátíu
ára skeið.
Mig grunar að hann hafi alltaf
hlakkað til þessara níu daga fjall-
ferða inn að Hofsjökli og kannski
hefur hann líka sótt þangað þá ró
og jafnvægi hugans, sem svo mjög
einkenndi allt hans líf. Þar
nutu sín líka vel margir
af beztu eiginleikum Jóhanns.
Hann var ákveðinn í skoð-
unum og fylgdi því jafnan-
fast fram, sem honum þótti satt
og rétt, en horfði ekki í kringum
sig til að leita eftir hvernig hann
ætti að vera til að geðjast öðrum.
Hann gat verið ráðríkur og staðið
fast á sínu máli, en menn gátu
verið vissir um, að hann hélt fram
sinni eigin sannfæringu. Þó hlust-
aði hann vissulega á rök og skoð-
anir annarra og mér eru í minni
ummæli hans fyrir stuttu síðan,
en þá sagði hann við mig þessum
orðum:
„Ég held, að ég hafi sjaldan átt
viðræður við nokkurn mann án
þess, að læra eitthvað af því“.
Hann gat verið glettinn, stríð-
inn og jafnvel kerskinn, en hann
réðst aldrei á garðinn, þar sem
hann var lægstur, heldur einungis
þar, sem hann vissi verðuga fyrir-
stöðu. Hann var ávallt ákveðinn
raálsvari þeirra, sem stóðu höllum
fæti, og var ekki smátækur á að-
stoð, ef menn urðu fyrir óhöppum
eða áttu um sárt að binda, enda
öll meðalmennska fjarri hans skap
lyndi.
Jóhann á Hamarsheiði mun sein
gleymdur þeim, sem af honum
höfðu kynni. Hann var hár vexti
og bar sig vel, svipmikill og nokk-
uð stórskorinn, framgangan hæg,
festuleg og örugg. Svipmót hans
allt og fas höfðinglegt og stórbrot
ið, en angum, ssm kynntist hon-
27
ÍSLEMDINGAÞÆTTIR