Íslendingaþættir Tímans - 14.02.1976, Blaðsíða 12

Kristján
Jónsson
Ég undraðist oft æskuna, sem gaf aö
finna i samlifi Valgerðar og Andrésar,
þetta eilifa tilhugalif hvernig sem árin
færbustyfir, svo leikandi, einlægt og ó-
skáldað. Arin og margháttaðir örðug-
leikar og andstreymi náðu aldrei að
særa ást sækuáranna. Gagnkvæm
virðing þeirra hvors fyrir öðru og
þetta sterka samband, samfara þeim
mannúðarsjónarmiðum sem ég hefi
beztum kynnzt, hóf heimilið i það veldi
að þangað leituðu menn griða og
styrks.
Valgerður i Breiðuvik átti löngum
við mikinn sjúkleika að búa. Marga
feröina áratug eftir áratug mátti hún
halda að heiman á vit lækna, leggjast
undir hnifinn og búa við langar legur.
Samt átti þessi manneskja alla tið
meðan hún lifði aukaskammta af
glettni, ósvikinni glettni sem töfraði
burtu volog áhyggjur þess sem á vegi
hennar varð. Og hún átti lika aðrar
varabirgðir, hún virtist alltaf eiga
aukakraft, gat aukiö á dug sinn eftir
þvi sem verkefnin kölluöu að. 1 öllu
þessu samanlögðu var mikil kona á
ferð.
Hinn mikli kinverski spekingur
Lao-Tse segir i Bókinni um veginn:
„Það, sem gróðursett er á réttan hátt,
verður ekki rifið upp. Það verður
aldrei á braut borið, sem vel er varð-
veitt. Það vekur virðingu niðjanna.”
Þegar ég hugsa til þeirra ósviknu
tengsla, sem alla tið voru með dætrum
þeirra hjóna og æskuheimilinu, með
barnabörnunum og barnabarnabörn-
unum þá þykja mér rætast þessi fornu
spekiorö.
Hugur dætranna var jafnan heima,
það breytti enguþóttlangleiðir skildu i
milli. Að komast heim á æskustöðv-
arnar var draumur, sem látinn var
rætast þegar tækifæri gáfust frá eigin
heimilum. Barnabörnin úr nálægðinni
áttu athvarf og uppeldi i ósviknu
sveitastarfi og meö vorskipum komu
jafnan fleiri eða færri barnabörn sunn-
an úr Eyjum til afa og ömmu i Breiðu-
vik. Hversu haldgott þetta reyndist
sást bezt i haust, þegar dótturfeonur
skauzt frá önnum sinum suður á Sel-
fossi, i fylgd með tveimur bróðurson-
um sinum til aðsmala löndin fyrir afa
og langafa. Og þetta var ekki eins-
dæmi.
Nei, i Breiðuvik komst kynslóðabiliö
fræga aldrei inn fyrir staf, niðjarnir
fundu þann gróður sem vakti væntum-
þykju þeirra og viröingu, og ég vona
að hann marki þann ættboga lengi
fram.
Til hvers eru orð að leiðarlokum:
„Innsigli engir fengu,
upp á lifsstunda bið,
en þann kost undir gengu
allir að skilja við”
12
frá Garðstöðum
t tsafjarðarbæ hygg ég mörgum
þyki sjónarsviptir að Kristjáni frá
Garðstöðum. Ég er einn i þeirra hópi,
sem sakna vinar i stað og finnst yfir-
bragð bæjarins daufara, þegar
Kristján er horfinn af sviðinu.
Kristján var sem kunnugt er fæddur
að Garðstöðum i ögurhreppi 18. febrú-
ar 1887. Hann var þvi 88 ára að aldri,
er hann lézt og einn af elztu borgurum
bæjarins. Mun hann nálega óslitið hafa
átt heima á Isafirði alla tíð frá árinu
1904 eða i rúmlega 70 ár.
Foreldrar Kristjáns voru Jón bóndi
Einarsson á Garðstöðum og Sigriður
Jónsdóttir kona hans.
Einar afi Kristjáns var Magnússon
Þórðarsonar Arasonar á Auðkúlu
i Arnarfirði Gunnlaugssonar Snorra-
sonar prests á Stað á Reykjanesi.
Sigriöur móðir Kristjáns, kona Jóns
Einarssonar á Garðstöðum var dóttir
Jóns Auðunssonar bónda á Eyri i
tsafirði, en hann var sonur séra
Auðuns Jónssonar prests á Stóruvöll-
um á Landi i Landsveit, Jónssonar
Hannessonar prests á Mosfelli. — Er
sú ætt auðrakin i beinan karllegg til
Jóns biskups Arasonar.
segir séra Hallgrimur. Þvi lögmáli
verðum við öll að lúta. I þetta sinn var
það Valgerður i Breiðuvik. Eftir
stöndum við hnipin i hinu eilifa ráð-
leysi vor mannanna andspænis þöglu
miskunnarleysi dauðans.
Einhver hefur sagt að þegar einhver
vina manns deyi,deyi hluti af manni
sjálfum. Vissulega er þetta satt. Við
finnum þá öll tómið, sem eftir er skilið.
Þvi fær ekkert svarað annað en minn-
ingin um þann vin sem látinn er, og
vonin og trúin á eilift lif.
Vinur minn Andrés i Breiðuvik hefur
mikils misst, það hefur sonur hans og
félagi Sigfús og systurnar Björg og E-
lisabet einnig gjört. Það hafa tengda-
börn og niðjar gert. Við vinirnir stönd-
um eins og allajaíná við slikar kring-
umstæöur hnipnir og orðfáir. Vonin er
Séra Auðun langafi Kristjáns og
þeirra systkina drukknaði i
Ytri-Rangá 8. ágúst 1817 á bezta aldri.
Við hið sviplega fráfall hans tók bróðir
hans, séra Arnór Jónsson, prófastur i
Vatnsfirði, bróðurson sinn, Jón
Auðunsson i fóstur, og er þessi ætt-
leggur þannig til Vestfjarða kominn.
Við Kristján á Garðstöðum vorum
þannig fjórmenningar að frændsemi.
Hans megin voru: Sigriður, Jón,
Auðunn og séra Jón Hannesson á Mos-
felli.
Min megi: Elin, hennar móðir Sig-
riður og Arnór Jónsson Hannessonar á
Mosfelli.
Ekki var það þó fyrir frændsemi-
sakir sem leiðir okkar Kristjáns lágu
hvað eftir annað saman á lifsleiðinni
og stundum all náið. Nei, þvi réðu allt
önnur atvik og örlög, sem að verður
vikið siðar i þessari grein.
Æfiferill Kristjáns á Garðstöðum er
býsna fjölbreyttur. Hann vex upp við
venjuleg sveitastörf fram yfir ferm-
ingu, kemst að sjálfsögðu i snertingu
við sjómennsku á árabát á unglingsár-
unum, gerist siöan verzlunarmaður i
Edinborgarverzlun á tsafirði og ræðst
sú ciii, josa seiii oilu ræður mýki sárs-
aukann.
Ég sem þessar \inur rita vil að
leiðarlokum þakka Valgerði i Breiðu-
vik árin sem við áttum samfylgd.
Þakka henni hlýjuna, tryggðina, gleð-
ina og gestrisnina. Alls þessa naut ég
og minir nánustu i svo rikum mæli.
Hún var manneskja sem ekki
gleymist, og henni þykja þaii orð hæfa
sem höfð voru um aðra islenzka konu
fyrir hálfri annarri öld:
„Kurteisin kom að innan
— sú kurteisin sanna,
siðdekri öllu æðri
af öðrum sem lærist.”
Fyrir samfylgd við slika ber að
Þakka Kristján Ingólfsson
íslendingaþættir