Íslendingaþættir Tímans - 14.02.1976, Blaðsíða 15

Guðmundur E. O
mikill eljumaður við vinnu. Þannig
var það einnig með Þórunni konu
hans,dugnaður hennar var mikill. Þau
höfðu sæmilegt bú eftir þvi sem þá
gerðist, við þær aðstæður er sveita-
búskapur átti við að búa i þá daga.
Efnuð urðu þau ekki, enda fyrir mörg-
um að sjá.
A Starmýri voru á timabili fjögur
býli, en löngum þrjú og er svo enn. Þar
hefur til skamms tima sama ættfólk
búið, þaö eru afkomendur Guðmundar
Hjörleifssonar, er flutti þangað úr
Borgarfirði éystra árið 1824. Sam-
býlismenn Guðmundar Eyjólfssonar á
Starmýri voru, mágur hans Þórarinn
Jónsson og frændi hans Hjörleifur
Brynjólfsson. Þetta voru góðir grann-
ar og samlyndi gott þeirra i milli.
Starmýri mun hafa kallast hlunninda-
jörð, þvi þar eru rekafjörur miklar og
veiðiskapur i sjóog vötnum. Fyrr á ár-
úm kom oft talsverður reki á Star-
mýrarfjörur. Allir girðingastaurar
voru fengnir úr rekaviði, svo og til
bygginga gripahúsa, smælki, var kurl-
3ð og notað i eldinn. Stærri trjám var.
flett með stórviðarsög, úr þeim feng-
ust breið og góð borð, sem notuð voru
til klæðningar á veggi og þök. 1 firðin-
um fékkst silungur og lúra, silungur-
inn var veiddur i langnet, en dregið
var fyrir lúruna i sikjum og álum. Á
stórstraumsfjöru var hægt að fara
'angt út i fjörð með hesta og kerrur, og
draga nót eftir álunum svo langt sem
vætt var.
Rauðsprettan er þar smá en feit
°g hinn ágætasti matur. 1 september
gekk silungur i ár og tjarnir og veidd-
•st fram eftir hausti. Við Styrmishöfn,
sem er i Þvottárlandi er gamalt út-
r*ði. Þar sögðu gamlir menn að gerðir
hefðu verið út sex bátar i eina tið, en
nh mun langt siðan svo margir bátar
voru þar. Til skamms tima stóðu þó
tveir bátar þar i naustum. Guömundur
htti þann bát er siðast var róið úr
Styrmishöfn. Þaðan var róið á út-
mánuðum til fiskjar. Ekki er þó hægt
aö stunda þaðan sjó að jafnaði nema i
góðum veðrum, þvi að höfnin er við-
sJál og ólendandi þar i kviku. Aðeins
var þVi um ag ræga ; ládeyðu.
En á vorin fékkst stundum góður afli
við Styrmishöfn, og stutt var þá yfir-
f itt að róa, þvi að göngufiskur kom þá
'ðum upp undir landsteina þar. Menn
Ur afskekktustu dalabýlum Álftafjarð-
ar settu ekki fyrir sig tveggja klukku-
, ma sjógötu eða meir, um vegleysur,
auP i myrkri að heiman og heim aft-
Ur i myrkri, ef þeir áttu von á þvi að
hornast i fisk.
■slendingaþættir
Búskapur Guðmundar sem og ann-
arra á hans tima, byggðist náttúrlega
fyrstog fremst á þvi að erja jörðina.
Afla heyja handa búpeningnum að
sumrinu og hriða um hann að vetrin-
um. Engin stórvirk tæki voru þá komin
til sögunnar, til þess að bylta um jörð-
inni til ræktunar, enn voru menn með
torfristuspaða og rekur. Með þessum
frumstæðu tækjum tóksthonum þó að
slétta allt tún sitt á Starmýri, svo að
þar var engin þúfa eftir. En þegar
hann kom að Starmýri þá var þar eng-
in slétta, engin nýrækt, þá voru menn
ekki almennt farnir aðslétta tún. Þeg-
ar hann fór þaðan þá hafði hann aukin
heldur stækkað það, hann var búinn að
þurrka mýri og rækta mel. Þegar hann
kom að Þvottá þá var þar stórt tún,
eftir þvi sem tún gerðust þá, en mikill
hluti þess var þýfður. Hann sléttaði
það allt og stækkaði. Hann byggði tvo
bæi á Starmýri, þann fyrri úr timbri,
þann seinni úr steini. Hann flutti i
gamalt timburhús á Þvottá, sem var
að falli komið, og bjó i þvi fyrst, en
byggði svo nýtt hús einnig þar.
Á sinum efri árum, kominn fast að
áttræðu, þegar heilsa og kraftar voru
farin að bila, og hann fann sig ekki
lengur færan um að ganga til allra
verka, þá hóf hann að stunda þá and-
legu iðju, sem hugurinn löngum stóð
til. Hann hófst þá handa um að skrá
þætti um menn og málefni eystra, og
næsta merkilegt hve miklu hann hefur
komið i verk svo aldraður maður.
Sumir þættir hanshafa birzt i blöðum
og timaritum m.a. i Múlaþingi. Hann
hefur skráð sveitarlýsingu Álftafjarð-
ar og lýsingu allra bæja i Geithellna-
hreppi. Hann var fróður um ættir
manna eystra og rakti þær i marga
ættliði. Siðastliðinn vetur og sumar
undi hann sér enn við að skrásetja
ýmsan fróðleik. Þessi eljusemi hans
og áhugi á verkefninu gerði honum ell-
ina léttbærari en ella mundi. Guð-
mundur Eyjólfsson hafði alla tið lif-
andi áhuga á þjóðmálum og var fram-
farasinnaður maður. Hann var vitur
maður, hófsamur i hvívetna, úrræða-
góður og gætinn. Hann var traustur
vinur vina sinna. Allra manna frá-
bitnastur hverskonar hégóma,
blessunarlega laus við alla yfirborðs-
mennsku. Hann var fróður og sagði
skemmtilega frá. Þvi miður mun
margskonar fróðleikur hafa farið með
honum. Hann var jarðsettur að Hofi i
Alftafirði þann 12. september s.l.
Lifið gengur sinn veg, maður kemur
og fer. En sumir menn eru jafnan
birtugjafar sínu umhverfi á vissan
hátt. Þeir eru einsog hlaðnir einhverju
dularfullu ljósmagni, sem iljar og
gleður. Guðmundur bar slikt með sér
hvar sem hann fór og hvenær sem
hann kom. Og lifsblys hans var bæði
litrikt og ljúft, svo þó hann sé nú horf-
inn, er eins og eitthvað frá honum sé
rikjandi i umhverfinu. Það eru hin
góðu kynni, endurskinið frá mannin-
um sem ekki gleymist.
Ég trúi þvi að lifsbraut hans haldi
áfram, þótt hérvist sé lokið. Hann hef-
ur aðeins liðið fram og út yfir sjón-
hring okkar, til þeirra vina og vanda-
manna, sem á undan honum voru
farnir. Hann kveið heldur engu, er
hann kaddi og fór, það var eðlilegt og
gott, þvi hann vænti hins bezta og vissi
að þaö yrði tekið á móti sér.
Ég þakka Guðmundi tengdaföður
minum góð kynni og ánægjulegar
stundir og bið honum guðs blessunar.
Matthea Jónsdóttir.
Guðmundur G. O
túnið litið og engjaslægjur út um hag -
ann á við og dreif, en siðustu árin var
allur heyskapurinn tekinn af túninu,
þótt bústofn hefði margfaldazt. Guð-
mundur var alla tið leiguliði á jörð
sinni. Hvanneyrarkirkja átti og á
hana. Það hefir löngum fylgt jörðum i
rikiseigu, að þangað hrykki litið og
naumlega skammtað fjármagn. Guð-
mundur hafði oft úr litlu að spila, en
gerði jörðinni þó til góða, eins og efni
stóðu til. Þeir sem nú eiga leið um veg-
inn framhjá, sjá hinsvegar hvernig
áhugaleysi og tómlæti þeirra sem nú
eiga hlut að máli, litur út. Það mátti
heita að Guðmundur byggi i þjóðbraut,
eftir að hann flutti að Stóru Drageyri.
Vegurinn eftir Geldingadraga liggur
við túnið. Um hann hefir umferð aukizt
jafnt og þétt, einkum þó eftir að bilar
fóru að fara þar um meiri hluta ársins.
Meðan árnar voru brúaðar, urðu þær i
vatnavöxtum slæmur farartálmi, fest-
ust þá bilar og áttu i brösum, leitað var
þá oft að Stóru Drageyri og ekki stóð á
aðstoð þaðan, ef tök voru á, að hún
kæmi að gagni. Eins og með alla að-
hlynningu er hægt var að veita innan-
bæjar, hún var ekki talin eftir, þótt
húsakynni væru i þrengra lagi og ekki
sniðin til fjölmennis. Guðmundur var
sérlega greiðvikinn og hjálpsamur,
aldrei bað ég hann svo bónar, að hún
væri ekki veitt ef unnt var. Flestír
sveitungar hans munu geta sagt það
sama. Þau hjónin eignuðust sjö börn,
eina dóttur misstu þau i blóma lifsins.
Börn þeirra eru öll búsett i Reykjavik,
þvi var það sjálfgert að þau flyttu
hingað og nytu hjá þeim skjóls og
trausts, er heilsa bilaöi og elli sótti að.
Ég þakka Guðmundi sveitunga minum
samfylgdina og þeim hjónum báðum
liðin ár.
Gainall sveitungi
15