Íslendingaþættir Tímans - 06.03.1976, Blaðsíða 2

Keypti ég af honum þesskonar gripi,
sem lofuðu meistarann og entust vel.
Sjómaður þótti hann lipur og sela-
skytta góð.
Óli var bókhneigður og vel gefinn á
þeim sviðum. En lengi ævinnar ölkær,
sér og sinum til baga.
Fátæk voru þessi hjón, enda var á
þeirra tið þröngt i búi hjá mörgum.
Börn þeirra voru sex:
1. Árnifæddur að Vikingavatni 2. des.
1888, rithöfundurinn þjóðkunni, fjöl-
fróði, afkastamikli garpurinn siungi.
2. Kristjana fædd að Vikingavatni 23.
marz 1891, lengi skrifstofustjóri Vest-
mannaeyjabæjar. Dáin fyrir nokkrum
árum.
3. Þórarinnfæddur að Kilakoti 1. marz
1893, trésmiður, dáinn 19. okt. 1958.
4. Kristján fæddur að Kilakoti 27. júli
1894, skrifstofum., dáinn 24. okt. 1975.
5. Guðbjörg fædd i Kilakoti 26. febr.
1896, húsfreyja, dáin 24. okt. 1960.
6. Sigurður fæddur að Bakka i Keldu-
hverfi 25. ágúst 1900, skrifstofumaður i
Vestmannaeyjum.
Þetta var mannvænlegur niðjahópur
og glæsilegur. begar börnin komust á
legg var engu að kviða með fjárhag-
inn. Gátu þau valið um vistir. Ræktu
þau vel frændsemi sin á milli og við
foreldra sina.
Óli J. Kristjánsson andaðist 31. jan.
1929. Hólmfriður Þórarinsdóttir lézt 6.
des. 1939.
IV.
1 Kelduhverfi var landlæg tignun
bókmennta. Verkleg kunnátta einnig i
heiðri höfð og hverskonar iþróttir
mikils metnar. ólabörnin voru þvi
fædd inn i andrúmsloft, sem örvaði til
þroskaleitar.
Kristján var i æsku sinni mikið á
Vikingavatni hjá náfrændum sinum,
gætti fjár og vann allt, sem daglegar
þarfir kröföust. Þar var fleirbýli og
fjölmennt. Samkomuhald stundum og
gestkomur miklar. Þar fór hann ung-
lingurinn, — að hætti margra sveit-
unga sinna — að skjóta fram visum,
þótt fyrst i staö færi hann dult með þá
iðju. Við þetta fagra vatn — Vikinga —
batt hann ævilangar tryggðir endur-
minninga, eins og margt, sem hann
orti, vottar.
A bænum Grásiðu, sem stendur á
bakka sama vatns, varð Kristján ráðs-
maður eftir að Þórarinn móðurbróðir
hans bóndi þar féll frá.
Kristján var þá oröinn vel að manni,
hafði góða burði og verklagni. Fórst
honum ráösmennskan vel. En ekki
ilentist hann samt til langframa á
Grási'ðu.
Arið 1916 fluttist hann inn á Tjörnes
og settist að á Hringveri. Þar vantaði
2
vinnukraft eftir lát Geirs bónda Jóns-
sonar, sem var frændi Kristjáns af
Sveinsættarbálki.
Þá var atvinnulif mikið á Tjörnesi,
af þvi að mókola — og surtar-
brands-námugröftur var stundaður
bæði á Hringveri og Ytritungu, sem
eru nágrannajarðir. Rikið rak námur i
Ytritungu og leigði þar öðrum vinnslu-
rétt: Kolin og surtarbrandurinn voru
flutt i ýmsar áttir og seld landsfólkinu
viðs vegar, vegna eldsneytisskortsins
á timabili fyrra striðsins.
Vel varð Kristjáni Ólasyni fagnað af
okkur ibúum Tjörness. Ungmenna-
félag var i blóma. Hann gekk strax i
það og gerðist góður starfskraftur þar.
Tók mikinn þátt i ritun félagsblaðs.
Flutti erindi á fundum. Las upp bundið
mál. Fékkst við sýningar smáleikrita.
Tókþátt i glimum og fleiri iþróttum. A
öllum þessum sviðum var hann ákaf-
lega kærkominn liðsmaður og listfeng-
ur. Það fannst á aö hann var i engu lit-
ill fyrir sér, þó aö hann væri að jafnaöi
hlédrægur.
Ég var á þessum tima formaður
ungmennafélagsins, allmetnaðar-
gjarn fyrir hönd þess og fagnaði þvi
liðsaukanum af heilum huga. Við
Kristján höfðum litilsháttar kynnzt
áður, og talið til frændsemi okkar á
milli, — báðir af Sveinsætt. En nú urð-
um við vinir og entist sú vinátta óslitið
alla tið, þótt ævidagarnir yrðu margir
og veröldin sé veltigjörn.
V.
Þótt Kristjáni félli, að þvi er virtist,
vel við Tjörnesinga, var hann haldinn
útþrá. Allmargir tslendingar lögðu um
þessar mundir leiöir sinar til Noregs.
Kristján fór þangað 1919. I Noregi
dvaldisthann þangaö til sumariö 1921,
aðallega i Haugasundi og Stafangri og
gekk að ýmiskonar algengum störfum.
Kynntist mörgu fólki og las norskar
bókmenntir af alúð.
Heim kominn dvaldist Kristján á
timabili ýmist á Tjörnesi eða Húsavik,
en á Húsavik áttu nú foreldrar hans og
flest systkini heima.
Arið 1922, 11. desember, kvæntist
Kristján ólason eftirlifandi konu sinni,
Rebekku Pálsdóttur frá Bakka á Tjör-
nesi. Dóttir hjónanna Nönnu Jakobs-
dóttur og Páls Þorbergssonar, sem
þar bjuggu þá, en fluttust siðar að
Bakka og áttu þar lengi heima. Voru
bæði af merkum ættum.sem hér verða
þó eigi raktar. Páll var um langt skeið
sveitarstjórnarmaður.
Nanna var gáfuð kona, frið sýnum,
íingerð, mjög heilsuveil og þoldi illa
likamlega áreynslu.
Páll var skynsamur maður. Aflasæll
og góður sjósóknari. Geðstillingar-
maður mikill, gamansamur i viðræðu
og fyndinn. Sjálfstæður i skoðunum.
Orö fór af þvi — og það með réttu — að
Páll kynni að umgangast og laða til
vinnu menn, sem aðrir komu ekki tauti
við.
Páll Þorbergsson skemmti mér oft
með sérstæðri fyndni sinni og sýndi
mér trausta vinsemd og tiltrú, þótt
aldursmunur okkar væri mikill. Mér
er hlýtt i huga til hans.
Kristján Ólason og Rebekka Páls-
dóttir settu saman heimili i Héðinsvik
á Tjörnesi. Leigðu sér þar ibúð, eina af
þremur i húsi, sem reist hafði verið
þar á sjávarbakka, rúmum áratug áð-
ur, vegna útgerðar, og tilheyrði húsið
Héðinshöfða. Grasnyt fylgdi dálitil og
hægt að fá engjar til viðbótar til
slægna á Héðinshöfða og hagbeit eftir
þörfum fyrir búpening.
Kristján var dýravinur, hirti skepn-
ur sinar vel og fóðraði ágætlega. Þetta
voru: fáeinar kindur, ein kýr og hest-
ur. Skammt var á fiskimið og stutt
sjávargata, þvi lending var á fjörunni
við ibúðarhússgrunninn. Kristján brá
sér alloft i róður.
Ekki var frágangssök að skreppa
stundum dag og dag i vinnu til Húsa-
vikur, 3-4 km leið.
Ungu hjónin bjuggu þarna i full þrjú
ár. Hjá þeim var smekklegt innan-
húss, og þau komust snoturlega af. Þá
fluttust þau til Húsavikur og Kristján
réðst starfsmaður hjá Bjarná kaup-
manni Benediktssyni, sem rak auk
verzlunar mikla útgerð og landbúnað.
Annaðist einnig pósthús staðarins.
Vann Kristján margs konar verk i
þessari vist, af þvi að hann var svo
fjölhæfur.
ARIÐ 1931 gerðist Kristján starfs-
maður hjá Kaupfélagi Þingeyinga á
Húsavik. Fyrst varhann verkstjóri við
liskverkun, skipaafgreiðslur og ýmis
utanbúðarstörf. En brátt íærðust
verksvið hans alveg inn á skrifstofur
lélagsins. Hann var fastur starfsmað-
ur K.Þ. i þrjá áratugi, — og lengst af
þeim timaá aðalskrifstofu þess. Hann
var listaskrifari og svo vandvirkur að
til sannkallaðrar fyrirmyndar var.
Skrautritaði, þegar þess þurfti með.
Reikningsmaður var hann góður.
Vinsæll var Kristján meðal starfs-
lélaga sinna, tillitsamur, ósérhlifinn,
geðprúður og ávarpsglaður. En oMfár
og engum til truflunar i vinnutima.
Aður en hafin voru verk, gengu oft
ýmislegs efnis ,,morgunvisur", er
hann hafði ort i það sinni, — milli
manna á skrifstofunni. Þetta var eins
og upphefjandi menningarleg vigsla
dagsins. A sinn hátt eins og morgun-
söngur i skóla.
islendingaþættir