Íslendingaþættir Tímans - 06.03.1976, Blaðsíða 16

100 ára
Sigríður Jóhannsdóttir
Brandson
Þaö munu ekki ýkja margir Islend-
ingar ná 100 ára aldri og þó fer þeim nil
sjálfsagt fjölgandi, eftir þvi sem lifs-
skilyröin batna og þægindin aukast.
Nú i janúar sl. varö elzti ibúi
Hvammstanga, frænka min Sigriöur
Jóhannsdóttir Brandson 100 ára, en
hún er fædd á Bjargshóli i Miöfiröi 21.
janúar 1876. Foreldrar hennar voru
hjónin Maria Gunnarsdóttir og Jóhann
Jónsson. Nánar um ættir Sigriðar:
Gunnar faöir Mariu móöur Sigriöar
var Bjarnason, bónda á Neðri-Fitjum i
Viöidal, Bjarnasonar, er siöast bjó á
Svölustöðum i sömu sveit. Móöir
Mariu Gunnarsdóttur var ölöf
Guömundsdóttir Arnasonar. — Faöir
Jóhanns var Jón Guöbrandsson bóndi
á Svertingsstöðum I Miöfriöi, en móöir
Jóhanns var Sigriöur Bjarnadóttir frá
Bjargi i Miöfiröi, Bjarnasonar prests á
Mælifelli.
Sigriöur ólst upp hjá foreldrum sin-
um til 8 ára aldurs, en þá varö Jóhann
faöir hennar úti á Hrútafjarðarhálsi,
— á heimleið úr kaupstaöarferð til
Boröeyrar. Slikir sorgaratburöir voru
ekki óalgengir I þá daga. Ævi einyrkj-
ans, sem átti allt sitt undir veðrum og
vindum, var enginn rósadans, heldur
óvægin barátta viö hamslaus dulmögn
náttúrunnar, sem harla oft skóp hon-
um „meinleg örlög” og jafnvel aldur-
tila, eins og þarna geröist á Hrúta-
fjaröarhálsi. En Islendingum var
seiglan i blóð runnin og harma sina og
mótlæti báru þeir innan klæöa. Svo var
um ekkju Jóhanns, Mariu Gunnars-
dóttur, hún lét hvergi bugast, en hélt
búskapnum æðrulaus áfram I Torfu-
staöahúsum, meö tveim ungum dætr-
um sinum, þeim ölöfu, móöur minni
og Sigriöi, en þær voru hálfsystur.
Ariö 1892 fluttust þær að Stóruhliö i
Viöidal og bjó Maria þar meö dætrum
slnum, þar til þær uxu úr grasi og fóru
sjálfaraö búa. Sigrfður giftist Halldóri
Jónssyni, ættuöum úr Borgarfiröi og
ráku þau fyrst n.k. félagsbú meö
Mariu, en tóku siöar, áriö 1899 aö fullu
við búsforráöum i Stóruhlið. Herma
kunnugir, aö allan sinn búskap hafi
Maria talizt vel bjargálna, enda frá-
16
bær dugnaðarkona, hagsýn og á alla
lund vel gerð.
Ari siðar, sjálft aldamótaárið fluttist
fjölskyldan að Hrisum i sömu sveit, en
þar andaðist Halldór 4. janúar 1902,
aðeins 29 ára gamall. Höfðu þau hjónin
þá eignast 6 börn, 4 dóu nýfædd, en 2
drengir komust á legg: Gunnar Agúst,
smiöur, nú um langt skciö búsettur á
Akranesi og Guðmann Sigurður, sem
lengi gegndi pakkhússtörfum hjá
Kaupfélagi Vestur-Húnvetninga á
Hvammstanga.
t ekkjustandi Sigriöar, dvaldist á
heimili hennar annar borgfirzkur
maöur, Halldór ölafsson. Með honum
eignaðist hún son sinn, Eövald.
Nokkru siðar giftist Sigriður seinni
manni sinum, Guðbrandi Guðbrands-
syni, ættuöum úr Strandasýslu. Flutt-
ust þau 1913 vestur um haf með börn
sin og settust að i Alberta, en fyrri
börn Sigriðar, drengirnir 3, sem aö
framan er getið, ólust upp á tslandi.
Börn þeirra Guðbrandar voru: Marinó
Halldór Sigurjón, Jóhann Guðbrandur,
Sólveig Jenný Sigurrós og Lárus
Guðni, öll búsett i Albertafylki.
Ekki sóttu þau hjónin auölegð til
Vesturheims, en bjuggu þar við litil
efni meöan börnin ólust upp . Þegar
þau voru komin til manns og farin að
sjá um sig sjálf, brugðu þau Sigriður
og Guöbrandur búi. Hún fluttist alfarin
til tslands, á vit sona sinna hér og ann-
ars frændliðs, en Guöbrandur varð eft-
ir i Ameriku og dvaldist lengst af hjá
dóttur þeirra. Hann er nú dáinn fyrir
mörgum árum.
Sigriöur mun hafa komið heim 1937.
Eftir heimkomuna vann hún mikiö við
prjónaskap, enda hög til handanna og
þvi eftirsótt prjónakona. Dvaldist hún
þess á milli hjá sonum sinum og
frændfólki, en siðari árin, eftir að
vinnuþrekið þvarr til muna, var hún
lengst af i Stöpum, hjá syni sinum, Eö-
vald Halldórssyni bónda þar og konu
hans Sesiliu Guðmundsdóttur, þar
sem vel var að henni hlúð.
Þann 16. mai 1970 fékk hún snert af
heilablæðingu og var þá flutt á sjúkra-
húsiö á Hvammstanga. Náði hún sér
nokkurn veginn eftir þaö, en sakir ald-
urs og ellihrumleika, vistaðist hún þá
á elliheimilinu, sem er i sjúkrahús-
byggingunni, og hefir dvalizt þar siðan
við góða hjúkrun og aðra umönnun.
Já, það lifa fremur fáir hér á landi i
100 ár — heila öld, en hún Sigriður
Brandson er ein i þeirra hópi. Mun
hennarlétta og glaða lund og meðfædd
likamshreysti eiga drýgstan þátt I
þessumikla úthaldi. Hún hefir alla tið
veriö vinnugefin og nægjusöm. Fróð-
leiksfús var hún og félagslynd. Þegar
hún bjó i Alberta, var hún nábúi Step-
hans G. S.l. vetur kom út bók með bréf-
um til skáldsins frá vinum þess og að-
dáendum. Eitt þessara bréfa er frá
Sigriði, skrifað með hennar eigin hendi
og ber þess ljósan vott, að hún hefir
kunnaö að halda á penna, þrátt fyrir
allt basliö og átt furðu létt með að
móta hugsanir si'nar og koma þeim til
skila, jafnt viö háa sem lága.
A þessum timamótum sendum við
hjónin hinu aldargamla afmælisbarni
okkar beztu kveðjur og heillaóskir.
Megi sú glaðværð og hlýhugur, sem
allir hafa notið i návist Sigriðar
frænku minnar, núeinnig ná að lýsa og
verma ævikvöld hennar og gera það
rósamt og fagurt.
Hallgrimur Th. Björnsson