Íslendingaþættir Tímans - 06.03.1976, Blaðsíða 12

i félagsmálum og haföi forgöngu um
sum samvinnumál Svarfdælinga.
Kristin móðir Þórs, var mikilhæf
kona, einörð og föst fyrir, kunni að
stilla skap sitt mæta vel og válegir
hlutir komu henni ekki úr jafnvægi.
Hún var stjórnsöm húsfreyja og góð
móðir. Vel var hún verki farin og
stundaði tóvinnu fram á siðustu æviár.
Fór orð af þvi hve snoturt handbragð
var á öllu sem hún vann og þóttu mun-
irnir lýsa smekkvisi hennar og kunn-
áttu.
Vilhjálmur og Kristin eignuðust átta
börn sem upp komust. Var Þór næst-
elztur. Hann fæddist á Jarðbrú 13.
marz 1893. Rétt fyrir aldamótin fluttu
foreldrar hans að Silastöðum i Krækl-
ingahlið, þau bjuggu það eitt ár. Og
árið 1899 fara þau að ölduhrygg i
Svarfaðardal. En varla mun jarðnæðið
hafa fullnægt athafnaþrá Vilhjálms og
stórhug. Honum tekst 1904 að ná ábúð
á jörðinni Bakka og var þá seztur á
býli, sem talið var i frerr i röð i Svar-
faðardal og hafði nægilegt svigrúm
fyrir umbótamann.
Þór ólst upp hjá foreldrum sinum.
Hann var snemma látinn vinna og
vandist þvi öllum helztu sveitastörf-
um. Heimilið á Bakka var mann-
margt. Vinnuhjú nokkur auk fjölskyld-
unnar. Mun þar oft hafa verið glað-
værð i bænum og gamansemi fariö á
milli fólksins. Heimilisbragur var lik-
legur til góðra uppeldisáhrifa. A
hverjum vetri var tekinn heimilis-
kennari,sem kenndi systkinunum þær
námsgreinar, er þá voru taldar nauð-
syn.
Árið 1910 fer Þór i Búnaðarskólann á
Hólum, og útskrifast þaðan eftir
tveggja vetra nám. Næstu ár vinnur
hann ýmist heima eða hér og þar, var
t.d. i búnaðarvinnu á Svalbarðsströnd.
En 1918 kvænist hann Engilráð
Sigurðardóttur frá Göngustöðum,
mikilli dugnaðar- og gæðakonu. Varð
hún Þór styrk stoð og ákjósanlegur
maki.
Ungu hjónin hófu búskap á Hnjúki i
Skiðadal og voru þar til 1923. Þá taka
þau hluta af jörðinni Bakka og búa á
honum i lOár. En 1933 deyr Vilhjálmur
faðir Þórs og eftir það býr Þór á allri
jörðinni til 1960 að tveir tengdasynir
hans leigja jörðina, en hana hafði Þór
keypt nokkrum árum áður. Atti Þór þó
ávallt nokkurn sauðfénað.
Þegar þau Þór og Engilráð fóru i
Hnjúk voru litil efni fyrir hendi. Þau
áttu þvi i nokkrum fjárhagserfiðleik-
um eins og þá var algengt pm frum-
býlinga. Svo jók það á vandræðin, að
1920 var mjög hart vor og þurfti að
kaupa mikið af fóðurbæti til að bjarga
bústofninum framúr. En um haustið
hrapaði verð á afurðum og varð marg-
12
ur bóndinn hart úti. Þessi ótiðindi
komu við á Hnjúki. En hjónin voru ung
og hraust, voru bjartsýn og áttu sterk-
an baráttuvilja til að sigra hverja
þraut. Það tók að visu sinn tima, en
smám saman þokaðist i rétta átt. Og
þegar Þór fór að búa einn á Bakka tók
hagurinn að rýmkast verulega. Urðu
þau hjón vel bjargálna áður lauk og
hafði þó miklum fjármunum veriö
varið til umbóta á jörðinni, svo að á
Bakka er komið stærsta tún sveitar-
innar og eitthvert reisulegasta ibúðar-
hús hér um slóðir.
Þau hjón eignuðust sex börn. Eru
þau talin hér eftir aldri:
1. Kristin húsfreyja á Bakka, gift
Þórarni Jónssyni. Þau eiga niu börn.
2. Ósk til heimilis á Bakka, ógift.
3. Eva húsfreyja i Reykjavik, gift
Daniel Einarssyni tæknifræðingi. Þau
eiga 5 börn.
4. Helga húsfreyja á Bakka, gift
Yngva Baldvinssyni. Þau eiga 4 börn.
5. Rannveig húsfreyja á Litlu-Há-
mundarstöðum, gift Jóni Guðmunds-
syni. Þau eiga 6 börn.
6. Vilhjálmur, búsettur i Reykjavik,
ókvæntur. Auk þessara afkomenda
Þórs á dóttursonur hans, Vilhjálmur
Þór, eitt barn.
Þór á Bakka var góður fulltrúi sinn-
ar stéttar. Hann fylgdist vel með allri
framvindu og nýjungum og var fljótur
til að notfæra sér þær i búskapnum.
Hann átti nægan metnað til að reka at-
vinnugrein sina af stórhug og atorku.
Rak hann á siðustu búskaparárum sin-
um stærsta bú sveitarinnar, sem gaf
góða afkomu, enda voru allar skepnur
vel fóðraðar.
Þór var mikill félagshyggjumaður.
Samvinnumál voru honum hug-
stæð og lagði hann þeim jafnan lið.
Hann var um áraraðir fulltrúi á aðal-
fundum K.E.A. Hann var stuðnings-
maður allra félaga sveitarinnar, sem
hann áleit að til heilla horföu, og var
kosinn i stjórn sumra þeirra svo sem
nautgriparæktarféiagsins. 1 hrepps-
nefnd sat Þór nokkur ár, þá i skóla-
nefnd var lengi i sóknarnefnd og var
safnaðarfulltrúi mörg siðustu ár ævi
sinnar.
Það var gott að vinna með Þór.
Hann var tillögugóður og nokkuð fund-
vis á úrræði. Hann kom vel fyrir sig
orði á mannfundum en gerði ekki mik-
ið af þvi að taka til máls. Hann var
fljótur að mynda sér skoðun á málum
og þegar hún var tekin, komst ekkert
hik eða hálvelgja að. Þá var unnið af
kappi og heilindum fyrir þann málstaö
sem aðhyllzt var. Þvi að Þór nægði
ekki að lýsa stuðningi sinum við eitt-
hvert mál, athafnir voru látnar fylgja.
Og það munaði vissulega um liðsemd-
ina, þvi að ekki var horft i, þó að hún
kostaði ærna fyrirhöfn og fjárútlát.
Þór vildi fylgjast vel með þvi, sem
var að gerast i byggðarlagi hans og
viðar. Og á landsmálum hafði hann
ærinn áhuga. Var hann einbeittur
stuðningsmaður Framsóknarflokksins
og var i stjórn Framsóknarfélags
Svarfaðardals um skeið. Þór var létt
um að vekja samræður og halda þeim
uppi. Og þar sem margir komu á
Bakkaheimilið og hann fór nokkuð
viða, gafst honum tækifæri til að
spyrja margs og frétta um hluti, sem
fóru framhjá öðrum. Og vegna þess að
hann var býsna minnugur varð hann
fróðari en margir aðrir um þá atburði,
sem höfðu gerzt og voru á döfinni.
Ég hygg að Þór á Bakka hafi verið
trúmaður. Ekki var honum gjarnt að
ræða eilifðarmálin, en þó kom fyrir, að
að þeim væri vikið. Var ljóst af tali
hans, að bænamál og guðstraust voru
sterkir þættir i lifi hans.
Þór var ákaflega kirkjurækinn. Það
taldist til undantekningar ef hann var
ekki viðstaddur, þegar messa fór fram
i sóknarkirkju hans. Þá mun hann
hafa stutt drengilega hjálparstarf
kirkjunnar. Þess má einnig geta, að ef
sveitungar hans urðu fyrir meiriháttar
óhöppum eða sárum áföllum var hann
fljótur að koma til hjálpar og skar þá
ekki við neglur það sem af mörkum
var látið. Bar það vott um kristilegt
hugarfar og höfðingslund.
Þór hafði mikla ánægju af bóka-
lestri. Það var þó ekki fyrr en á efri ár-
um að hann hafði tóm til að lesa mikið.
Þá varði hann lika talsverðum fjár-
munum til að eignast góðar bækur.
Mestar mætur hafði hann á ævisögum
og ferðaþáttum, þó að ýmislegt fleira
væri honum hugleikið.
Þór á Bakka var rúmlega meðal-
maður á hæð og þéttvaxinn. Enginn
friðleiksmaður, en yfirbragðið hrein-
legt og svipurinn djarflegur. Hann var
vel að manni, kjarkmikill og ótrauður.
Á yngri árum tók hann að sér ýmis
verk, sem kröfðust harðfengi og karl-
mennsku, enda mun hann stundum
naumlega hafa sloppið við hættur og
skaða. Hann átti auðvelt með að
blanda geði við aðra, var glaðlegur i
viðmóti, skrafhreifinn og vingjarnleg-
ur. Þá var hjálpsemi hans mjög rómuð
og gestrisnin setti skemmtilegan blæ á
Bakkaheimilið. Hann eignaðist ótal-
marga kunningja og vini og voru vin-
sældir hans tvimælalaust miklar.
Þór var að eðlisfari skapheitur og
örgeðja. En honum tókst með árunum
að aga og temja lundina svo, að ég tel,
að geðriki hans hafi ekki valdið honum
teljandi erfiðleikum i samskiptum við
aöra. Var hann þó stundum stórorður
og hlifðarlaus, ef hann átti i orðasenn-
islendingaþættir