Íslendingaþættir Tímans - 24.04.1976, Blaðsíða 2

ánægjulegur vinnuskóli, og mun þa6
samdóma álit jafnaldra minna, er þar
unnu þessi ár.
Ari6 1936 flutti Kristinn aö Mosfelli i
Mosfellsdal og hóf búskap á hluta af
jöröinni, fyrst móti séra Hálfdáni
Helgasyni, si6ar móti séra Bjarna
Sigurðssyni.
A Mosfelli haf6i Kristinn frekar litiö
en gagnsamt bú og litil umsvif i eigin
þágu.
Eftir að Kristinn settist aö i Mos-
fellssveit hóf hann mjög virkan þátt i
hvers konar félagsllfi þar, enda að
eölisfari félagslyndur og haföi ánægju
af að blanda geði viö aöra.
Fyrir sveit sina og héraö gegndi
Kristinn margháttuöum félagsstörf-
um. Hann sat i hreppsnefnd i tvo ára-
tugi, var formaöur Búnaðarfélags
Mosfellssveitar i rúm þrjátiu ár og
formaöur Búnaöarsambands Kjalar-
nesþings i rúman aldarfjóröung.
A Búnaðarþingi sat Kristinn
1947-1966 og alloft var hann fulltrúi á
aöalfundum Stéttarsambands bænda.
Fleiri trúnaöarstörf fyrir sveit sina
vann Kristinn þó þau veröi eigi talin
hér.
011 þau störf sem Kristni var trúaö
fyrir rækti hann af fyrirhyggju og
vandvirkni.
Ekki er mér grunlaust um aö á
stundum liafi Kristinn sett félags-
málastörf ofar eigin hag, slik var trú-
mennska hans.
Auði safnaöi Kristinn aldrei enda
enginn kröfumaður um fjármuni og
alla tiö nægjusamur.
Kristinn var kvæntur Halldóru
Jóhannesdóttur, borgfirzkrar ættar.
Halldóra var manni sinum mjög sam-
hent, dugnaðarforkur, gestrisin og
góösöm.
1 mörg ár mátti bóndinn á Mosfelli,
fyrrum þessi mikli gönugarpur, þola
þá raun að geta ekki borið sig milli
herbergja nema i göngugrind, likt og
barn. Þá annaöist Halldóra bónda sinn
af stakri alúð og nærgætni og dæma-
fárri þollund.
Ekki varö þeim barna auöiö.
Kjörsonur þeirra er Sverrir, bifreiöa-
stjóri, en fósturdóttir Helga Þóröar-
dóttir, bankaritari, bæði búsett i
Reykjavik. Þá dvaldi Magús Bene-
diktsson, sonur Helgu, lengst af á Mos-
felli.
Kristinn á Mosfelli var frekar hár
maöur vexti, mikill um herðar og bar
sig vel, feitlaginn á efri árum. Hann
var svipmikill og löngum alvarlegur i
bragði en hýr og léttur i máli og frá-
sagnarglaður þegar svo bar undir og
höföingi heim að sækja.
Alla tiö var Kristinn gæddur miklu
öryggi, hreinsskiptinn geörikur og átti
erfitt með aö láta hlut sinn. Fastheld-
inn var hann á fornar dyggöir og
dómharður á alla fordild.
Þegar ég kvaddi hann siöast fáum
dögum áöuren hann fór á sjúkrahúsiö
var handtak hans fast og traust. Svo
var og maðurinn allur.
Páll A. Pálsson.
f
Kristinn Guömundsson á Mosfelli er
horfinn af þessum heimi til annarrar
tilveru. Ég kynntist honum fyrst fyrir
rúmlega 50 árum, þegar ég kom til
náms viö Bændaskólann á Hólum. Þá
var Páll Zópóniasson þar skólastj., en
á vegum hans kom Kristinn úr
Borgarfiröi syöra til þess að gerast
ráösmaöur á Hólabúi 1920. Það starf
rækti Kristinn aöeins fá ár, en geröist
svo mikilvirkur jaröræktarmaöur i
Skagafiröi næstu árin, þaö var hans
sumarvinna en heima á Hólum dvaldi
hann á vetrum, hirti hross sin og
stundaöi leöurvinnu.
Kristinn var aöeins fáum árum eldri
en elztu nemendur skólans og átti
samleiö meö þeim, ekkert siöur en
hinum, er eldri voru. Hann var góöur
og ágætur félagi, þátttakandi i iþrótt-
um, söng og fundahöldum meö okkur.
Svo var hann lika kennari ýmissa viö
ræktunarstörf, en þá var verklegt nám
skylda um skeiö, án vitnisburöar. Þvi
var þaö, aö ýmsum fannst hann til-
heyra kennarahópnum, sem og rétt
var, enda var enginn ágreiningur um
þaö, meöal þeirra, er héldu hátiölegt
25 ára búfræöingsafmæli á Hólum
1950, aö Kristni skyldi boöiö þangaö
ásamt kennurum, honum til mikillar
gleöi, þaö veit ég af tilvitnunum hans
til þess atburðar mörgum sinnum
siöar.
Jaröyrkjumaöurinn Kristinn Guö-
mundsson var 1 broddi fylkingar
meðal islenzkra jaröyrkjumanna um
langa áraröö. Hann hóf verklegt nám á
þvi sviöi hjá Einari Helgasyni, i Garö-
yrkjustööinni i Reykjavik, áriö 1911,
geröist svo starfsmaöur viö umferða-
plægingar og aöra jarövinnslu um
Borgarfjörö og Mýrasýslu um áraröö
og seinna um Norðurland, og vafa-
samt er hvort nokkur annar hefur
numið á brott fleiri þúfur eöa brotiö
meira land til ræktunar meö hestum
og plógi, en einmitt hann. Hann vann
um nokkurra ára skeiö um gjörvallan
Skagafjörð og komst alla leiö i
Svarfaöardal meö nema sina, hesta,
plóga og herfi til aö „gera aö túni alla
jörö, einnig holt og blásin börö” eins
og Guömundur Friöjónsson, skáld,
oröaöi slikt atferli i ljóðum.
Nemendur Kristins áttu varla nógu
sterk orö til aö lýsa athöfnum hans og
árangri starfanna meö hesta og verk-
færi viö jaröyrkjuna og sjálfur átti
Kristinn til hins siöasta djúpstæðar
minningar frá löngum starfsferli á
þessu sviöi á framangreindum lands-
svæðum, og einnig frá jarðvinnslunni
á Garösskaga á styrjaldaárunum
fyrri.
1 blaöaviötali viö Kristin, nokkrum
dögum fyrir andlát hans, láðist honum
aö minnast athafna sinna norðanlands
ogharmaöi þaömjög, þvi aö vissulega
átti hann þar mörg spor og djúp i
ræktunarframkvæmdum margra
sveita, sem oröstir fór af, enda mikil
útgerö og stórverk af hendi leyst sem
forverk enn meiri athafna.
Bóndi i MosfellssveitTuttugu ár liöu
frá þvi við sáumst siöast á Hólum unz
fundum okkar bar saman aftur, eftir
langar fjarvistir minar erlendis. Þá
var Kristinn kvæntur maöur og starf-
andi bóndi i Mosfellssveit. Haföi hann
þá um skeiö veriö ráösmaður á búi
Thors Jensens á Lágafelli og auövitaö
unniö þar stórfelld ræktunarstörf
ásamt venjulegri bústjóm. Enn voru
þaö ræktunarmálin og svo félagsmál
af fjölbreyttu tagi, sem gagntóku huga
Kristins og hann hlaut aö rækja viö
hliö eigin bústarfa.
Var bæöi eölilegt og sjálfsagt aö
hann fengi hlutverk aö rækja sem for-
maöur búnaöarfélags sveitarinnar,
sem formaöur Búnaöarsambands
Kjalarnesþings, og um áraröö skipaöi
hann einnig sæti á Búnaðarþingi sem
fulltrúi sama umdæmis.
Hvert þaö starf, sem honum var fal-
iö til forsjár, rækti hann af alúð og
mikilli umhyggju og enginn þurfti aö
efast um, aö þar væri fyrirhyggjuleysi
um aö kenna ef eitthvað fór úrskeiöis.
Kristinn skóp sér skoöun i hverju
máli og frá henni hvarflaöi hann eigi
nema sérlega sterk rök væru fram
færö til annars viöhorfs og öruggari
árangurs, en hann haföi eygt. Hann
gat veriö þungur á bárunni ef boðum
hanseöa banni var eigi hlýtt, en á hina
sveif var hann sá öruggi brimbrjótur,
sem öldurgátu gnauöaö um án þess aö
hann kiknaöi, og engar veit ég þær hol-
skeflur svo krappar að Kristinn stæö-
ist eigi.
Kristinn á Mosfelli var glaövær I
góöra vina hópi og rúmum 50 árum
eftir okkar fyrstu kynni hittumst viö
stöku sinnum og þá var alltaf efst I
huga aö rekja gamlar minningar, en
þær átti hann margar og djúpstæöar
frá löngum starfsferli og viöskiptum
viö fjölda manna úr flestum landshlut-
um. Og allt til hinztu stundar fann ég
hug hans léttast viö aö láta hann reika
á vit gamalla kunningja um fornar
2
islendingaþætTir