NT - 29.05.1984, Qupperneq 6

Ævintýri í Ameríku
NýjustumyndarSergioLeonevarbeðið með mikilli eftirvæntingu í Cannes.
■ Once upon a time... einu
sinni var... í Ameríku. Nýjasta
kvikmynd ítalska spaghetti-
kóngsins Sergio Leone, sem
var frumsýnd undir lok kvik-
myndahátíðarinnar í Cannes,
utan samkeppni, er ævintýri í
fleiri en einum skilningi.
Ævintýri, sem hefur þegar
snúist upp í hálfgerða martröð-
fyrir höfundinn.
Ævintýri: meðganga hennar.
og fæðing hefur tekið meira en
tíu ár af lífi Leones, hann
segist meira að segja hafa byrj-
að að hugsa um hana þegar
árið 1967. Martröð: banda-
rískir framleiðendur myndar-
innar, Ladd kvikmyndafélag-
ið, hefur nú þegar skorið um
klukkutíma af myndinni. Upp-
haflegur sýningartími hennar
átti að vera fjórir og hálfur
klukkutími. í Cannes var hann
rúmur þrjár og hálfur fimi. Og
fyrir væntanlegar sýningar í
Bandaríkjunum á enn eftir að
stytta hana og umbreyta á
allan hátt.
Ævintýri: Saga tveggja
ungra pilta, Noddles og Hax,
út gyðingahverfinu Lower East
Side í New York og nokkurra
félaga þeirra, sem byrja á
smáglæpum á 3. áratugnum,
og leið þeirra upp eða niður
þjóðfélagsstigann fram til árs-
ins 1968. En ekki aðeins saga
þessara tveggja pilta, heldur
um leið saga Ameríku og goð-
sagnarinnar um ameríska
drauminn.
Þegar Leone er spurður
hvers vegna hann leggi svona
mikla áherslu á „einu sinni
var“ í titlum mynda sinna
(Einu sinni var í Ameríku er
jú sú þriðja í röðinni), segir
hann:
„Vegna þess, að þannig
byrja öll ævintýri, og ég skrifa
ævintýri. Ég kann ekki við
myndir, sem útskýra eða sýna
fram á eitthvað. Mér hundleið-
ist pólitískar kvikmyndir og
auk þess er ég miklu pólitískari
í myndum mínum en hvaða
pólitískur áróðursmaður sem
er. ímyndunaraflið er það eina,
sem skiptir máli.“
Sergio Leone er orðinn
þjóðsagnapersóna fyrir kú-
rekamyndir sínar, þar sem
Clint Eastwood lék aðalhlut-
verkið, einfarann, sem útrýmir
hinu illa úr heiminum (Hnefa-
fylli af dollurum, o.s.frv.),
myndir, sem endurnýjuðu
kvikmyndaform á undanhaldi.
Þær voru stórviðburður í sögu
kvikmyundanna. Einu sinnu
var í Ameríku er það líka á
sinn hátt, en þó miklu fremur
vegna sögu sinnar en vegna
sjálfrar sín. Það vantar í hana
snerpuna og lífskraftinn, sem
einkenndi fyrri myndirnar.
Engu að síður er Einu sinni
var í Ameríku stórmynd, bæði
hvað varðar lengd myndarinn-
ar og gæði. Það„ getur verið
fjandanum erfiðara að halda
athygli áhorfandans í rúman
þrjá og hálfan tíma. Sergio
Leone tekst það, þótt stundum
standi það tæpt. Astæðan felst
í uppbyggingu myndarinnar,
sem gerist á þremur tímaskeið-
um, á æskuárum söguhetj-
anna, undir lok bannáranna og
svo árið 1968. Leone hleypur
á milli þessara tímaskeiða, sem
skýra hvert annað og bæta
nýjum víddum í persónurnar.
Með þessari aðferð tekst
Leone að byggja upp einhvers
konar spennu innan myndar-
innar og í huga áhorfandans,
sem halda honum við efnið,
þrátt fyrir allt.
En brotakennd uppbygging-
in hefur annan og meiri
tilgang. Hún er líka tákn um
ferðalag niðurbrotins manns,
Noodles, aftur í tímann til þess
tíma er lífið var eitt ævintýri og
gaman var að lifa. Enda byrjar
myndin og endar þar sem
Noodles liggur út af og gleymir
sér í ópíumvímu.
Það er þessi „óskipulega”
uppbygging, sem fer mest í
taugarnar á Ameríkönum.
Þeir vilja að saga byrji þar sem
hún byrjar og endi þar sem
hún endar.
„Bandaríkjamenn eru orðn-
ir algjörlega bæklaðir andiega
af forheimskandi hlutum eins
og Dallas og Dynasty,” segir
Leone og er reiður. „Þegar
maður hugsar til þess, að vella
eins og Terms of Endearment
skuli hafa fengið fimm óskara!
Bandaríska sjónvarpið byggir
allt upp á einfaldleikanum og
það er á góðri leið með að
drepa sanna kvikmyndagerð.
Með mynd minni vildi ég ekki
búa til stóra sýningu eins og
Guðföðurinn. Mig langaði til
að skrifa ævintýri, búa til verk
um fortíðina, minnið, nostal-
gíuna. Uppbygging mín er
hvorki einföld né í réttri tíma-
röð, og menn álasa mér það.
En ég gat ekki gert myndina ál
annan hátt“.
VIPPU-
bílskúrshurðin
Lagerstærðir 210 x 270 cm,
aðrar stærðir eru smíðaðar eftir beiðni'
Astrali býður Islendingum
einkaleyfi á rafmagnsbíl
Astralskur hönnuður, Roy
Leembruggen, hefur boðið Is-
lendingum einkaleyfi á rafknún-
um strætisvagni sem hann hefur
hannað. Frumgerð vagnsins var
gerð 1976 en ekki hefur enn
verið farið út í framleiðslu.
Leembruggen flutti erindi á
ráðstefnu um rafmagnsbíla nú
um helgina, í Reykjavík. Hann
sýndi ráðstefnugestum teikning-
ar af bílnum og útskýrði
hönnunina.
„Mér leist vel á þetta og tel að
það geti vel komið til álita að
framleiða svona bíla hér á
landi,“ sagði Karl Árnason,
forstöðumaður S.V.K. en hann
var einn ráðstefnugesta.
Sveinn Björnsson, forstjóri
S.V.R. sagðist ekki vilja vera
neikvæður í garð rafmagnsbíla
en hann teldi að meira þyrfti að
koma fram áðuren lítil fyrirtæki
á íslandi hæfu tilraunafram-
leiðslu. Hann sagði að meðan
Leembruggen og félögum ekki
tækist að selja framleiðsluna á
heimamarkaði þá væri hann
vantrúaður á að þeim takist að
selja þessa vagna annars staðar.
„Við megum ekki sleppa
þessum bolta úr hendi okkar nú
þegar það er búið að kasta
honum til okkar,“ sagði Gísli
Jónsson, prófessor, en hann
stóð fyrir ráðstefnunni.
Gísli sagðist álíta að vel kæmi
til greina að framleiða bíla til
reynslu. Þá sagði hann aðeinka-
aðilar hefðu sýnt máli þessu
áhuga. Hins vegar, sagði Gísli,
gátu hvorki fjármálaráðuneytið
né iðnaðarráðuneytið komið
því við að senda menn á ráð-
stefnuna.
Tilboð Leembruggen hljóðar
upp á framleiðslu á tuttugu
■ Sveinn Björnsson forstjóri
S.V.R.
Gísli Jónsson prófessor.
NT mynd Róbert
■ Karl Árnason forstjóri
S.V.K. NT mynd Róbert
bílum til reynslu. Ef góð reynsla
yrði af vögnunum. fengi frarn-
leiðandi einkaleyfi á framleiðslu
fyrir Evrópu og Ameríku. Þó
mun tilboð hans hljóða upp á að
smíða einn bíl til reynslu fyrst
og nota í sex mánuði, áður en
samningurinn yrði bindandi.
Að sögn Gísla, er nauðsyn-
legt að byggja tuttugu bíla. þar
sem byggja þyrfti þjónustustöð
fyrir bílana, sem ekki væri hag-
kvæmt fyrir færri en tuttugu
vagna.
Karl Árnason sagði að honum
litist vel á vagninn. Hann sagði
að þetta væri einn fyrsti strætis-
vagninn sem væri hannaður sem
rafmagnsbíll, en áðurhefðu ver-
ið notaðir til prófana í Evrópu,
endurbættir dísilvagnar.
Að sögn Gísla er þessi vagn
mun léttari en samsvarandi dís-
ilstrætisvagnar, eða um átta
tonn. Þar af vega rafgeymarnir
um þrjú tonn.
Bíll sá er Leembruggen hefur
smíðað rúmar 95 farþega, og
getur ekið í þrjá til fjóra tíma á
geymunum. Síðan mun taka
svipaðan tíma að endurhlaða
þá.
Gísli sagðist hafa orðið fyrir
vonbrigðum með hversu illa
ráðstefnan var sótt.
■ Ráðstefnugestir voru ekki margir en Roy sagði: „It is not
quantity but quaiity that matters.“ nt m>nd Ámi Sxbcrg
■ Roy Leembruggen við teikningar af strætisvagninum. Reyndar er þetta endurbætt teikning og af
vagni sem getur tengst sporvagnalínum. Ef myndin prentast vel, sjást á þaki vagnsins slárnar sem þá
tengjast línunum. Einnig mun unnt að aka vagni þessum frá línunni og notar hann þá rafgeyma.
NT mynd Ámi Sæberg
: