NT - 01.07.1984, Page 13

Söguleg mynd úr bragga. Jón Sen smellti hér mynd af Miss Dietrich og rjómanum úr íslenskri blaðamannastétt þess
tíma. A hægri hönd leikkonunnar má sjá ívar Guðmundsson og í aftari röð, Herstein Pálsson, Ásmund Sigurjónsson, Jón
H. Guðmundsson, Svavar Hjaltested, Thorolf Smith og Jón Magnússon. Til hægri við Miss Dietrich eru þau Svava
Ragnarsdóttir og Bjarni Guðmundsson.
■ Ivar Guðmundsson blaðamaður hja Morgunblaðinu sest
hér á tali við Miss Dietrich. Eins og sönnum herramanni
sæmir hefur hann boðið leikkonunni upp á rettu. ívar var
eins og kunnugt er seinna starfsmaður Sameinuðu þjóð-
anna og síðar ræðismaður Islands í New York.
stað: „Rudolph er eini karl-
maðurinn sem hefur skilið mig
eins og ég er, og ég er yfir mig
ástfangin af honum".
f>au giftu sig árið 1925 og
enn einu sinni urðu mikil um-
skipti í lífi hennar. Skömmu
seinna eignuðust þau hjónin
fyrsta og eina barn sitt, Maríu.
Hin unga móðir sá ekki sólina
fyrir barninu og stærsta her-
bergið, í annars lítilli íbúð
þeirra hjóna, var gert að
barnaherbergi. Efnahagur
þeirra hjóna fór og batnandi
smám saman enda þýskt efna-
hagslíf að rétta úr kútnum eftir
hörmungar fyrri heimstyrjald-
arinnar. Marlene Dietrich hafði
heldur ekki alveg snúið baki
við leiklistarferli sínum þrátt
fyrir að litla barnið kæmi fram-
ar öllu.
Von Sternberg
Þau hlutverk sem Marlene
stóðu til boða í kvikmyndum
urðu sífellt viðameiri. Að vísu
hélt hún alltaf sambandi við
leikhúsið og söng öðru hvoru í
kabarettum, sem færðir voru
upp í Berlín, á þessum tíma.
Það mun einkum hafa verið
kynni hennar af leikstjóranum
von Sternberg, sem gerði það
að verkum að kvikmyndirnar
urðu stærri og stærri hluti af
starfsvettvangi hennar. Jósef
von Sternberg, eins og hann
hét fullu nafni, var frá Austur-
ríki en foreldrar hans voru af
pólsku og ungversku bergi
brotin. Von Sternberg sá sýn-
ingu í Komoedie ieikhúsinu í
Berlín þar sem Marlene bæði
söng og dansaði. Eftir sýning-
una kom hann að máli við
hana og bauð henni hlutverk í
kvikmynd sem hann var að
vinna að og sem seinna hlaut
titilinn „The Blue AngeÞ' eða
„Blái engillinn". Þessi mynd
vakti feikna athygli og varð
upphafið af eins konar goð-
sögn tengdri Marlene Dietrich.
í framhaldi af þessari mynd
var Marlene boðið að leika í
kvikmyndum Paramount kvik-
myndafyrirtækisins í Holly-
wood og sigurganga hennar
var hafin.
Söng í Reykjavík
Hér að framan hefur verið
drepið á nokkur atriði sem
mörkuðu feril Marlene Di-trich
sem leikkonu og það er óþarfi
að rekja þá sögu öllu lengra
þar sem hún hlaut slíka frægð
fyrir leik sinn og söng að fáar
konur standa henni jafnfætis á
þessari öld. Þegar heimsó-
friðurinn seinni skall á hafði
hún og fjölskylda hennar yfir-
gefið Þýskaland og sest að í
Bandaríkjunum. Að vísu
gerðu Nasistar ítrekaðar til-
raunir til að fá hana til að
flytjast aftur til Þýskalands og
buðu óhemju fjárfúlgur til að
hún kæmi og tæki þátt í upp-
byggingu listalífs í þriðja rík-
inu. Það mun einkum háfa
verið dr. Josef Goebbels sem
lagði fast að henni til að snúa
til baka en hafði ekki árangur
sem erfiði. Þess í stað gerði
hún samning við stofnun á
vegum bandaríkjahers sem sá
um ýmiss konar skemmtiefni
fyrir stríðandi hermenn. Á
vegum USO, en svo nefndist
stofnun þessi, ferðaðist Diet-
rich víða um lönd og skemmti
hermönnum. Á þessum sam-
komum varð hún í ófá skipti
að syngja hið fræga lag sitt:
„Lili Marlene" sem varð eitt af
vinsælustu dægurlögum þess
tíma. Á einni þessara ferða
sinna kom Dietrich til íslands
en það var haustið 1944. Tróð
hún þá upp í Trípolíbíó sem
stóð við hornið á Suðurgötu og
Hjarðarhaga í Reykjavík og
var eitt af helstu samkomuhús-
um hersins. Hún mun einnig
hafa sungið í samkomuhúsi
Bandaríkjahers í Hálogalandi
við Suðurlandsbraut. Við náð-
un) tali af nokkrum þeirra
íslendinga sem hittu Marlene
Dietrich þessa septemberdaga
árið 1944 þegar hún stoppaði
hér.
Feimin og hlédræg
„Já það er rétt, ég hitti
Dietrich þegar hún kom hing-
að þó svo að það hafi ekki
verið löng stund. Hún kom
mér fyrir sjónir sem einstak-
lega hlédræg kona og nánast
að vera feimin." Það er frú
Sveinbjörg Helgadóttir
prestsfrú í Hafnarfirði sem svo
segir frá en þær hittust að
Bessastöðum í boði þáverandi
forseta, Sveins Björnssonar.
„Við hjónin vorum oftast boð-
in í kaffi eftir mcssu hjá
forsetahjónunum og þennan
dag sagði forsetinn þegar við
vorum að kveðja, eitthvað á
þá leið, að við ættum að hinkra
ofurlítið lengur við því að það
væri gestur á leiðinni sem við
hefðum örugglega gaman af að
hitta. Þetta var þá engin önnur
en Marienc Dietrich og hún
kom við þriðja mann skömmu
seinna. Við sátum þarna og
það var rabbað um heima og
geima. Mér er það sérstaklega
minnisstætt hversu hlédræg
hún var og maður trúði þvi
varla að þarna væri komin
þessi glæsilega kona sem haföi
sigrað heiminn með kvik-
myndaleik sínum. Hún var
ákaflega hversdagslega klædd í
eins konar sportdrakt og að
mig minnir á flatbotna skóm
sem gerðu hana lægri en maöur
hafði ímyndað sér eftir að hafa
séð hana í kvikmyndum. Húu
var alveg ómáluð og hafði
skýluklút á höfði og eins og ég
sagði áðan þá virtist hún vera
ákaflcga hlédræg og allt að því
feimin. Aðstoðarkona hennar,
sem ég man nú reyndar ekki
hvað hét, var miklu opnari og
þar að auki mjög aðlaðandi
kona. Dietrich féll eiginlega í
skuggan af henni og virtist
kunna því vel þessa stund sem
viö áttum saman".
Heimsins frægasta
amma
Hersteinn Pálsson ritstjóri
hitti Marlene Dietrich þegar
hún kom í þetta eina sinn til
íslands og við báðum hann að
segja okkur frá þeim fundi.
„Okkur var boðið nokkrum
blaðamönnum til aö hitta hana
og ræða við hana. Hingað
komu á stríðsárunum ýntsar
hljómsveitir og skemmtikraft-
ar en ég held að hún hafi vcrið
stærsta stjarnan sem kom á
þessum árum. Nú það var
náttúrlega uppi fótur og fit hjá
hermönnunum og mikill troðn-
ingur að fá hjá henni eigin-
handaráritun. Þessi blaða-
mannafundur var nú eins og
svomargiraðrir. Þaóvarboðiö
þarna upp á drykk, ef ég man
rétt eftir, og viö spjölluðum
við leikkonuna unt ferðir henn-
ar og feril. Hún kom ákaflega
vel fyrir og þarna fékk maður
að heyra þessa yndisfögru rödd
sem svo mikið var talað um.
Ég man eftir að ég móðgaði
hana alveg ógurlega þcgar ég
spuröi hana hvernig henni
fyndist að vera orðin heimsins
frægasta amma.“
vKann vel við mig á
lslandi“
í íslensku dagblöðunum frá
þessum tíma má lesa að
leikkonunni fannst landið
minna sig á Sviss og lét þess
getið að hún vildi láta skipta
um nafn á eyjunni. „Ég er að
koma frá Grænlandi og mér
finnst að Grænland ætti að
hcita ísland og ísland bæri
nafnið Grænland með rentu.
Ég kann strax vcl við mig hér
og ég á áreiðanlega eftir að
koma hingað aftur. Ég bjóst
satt að segja við því að hér væri
ís yfir öllu og þið gctiö því
ímyndað ykkur hve hrifin ég
varð þegar ég sá hér ný-
tískuborg, alla uppljómaða."
Að vísu hefur ckki enn orðið
að því að Marlene Dietrich
kæmi hingað aftur. Bröggun-
unt hefurfækkaðoghlátrasköll
hcrmanna heyrast ekki lengur
úr Tríbólíbíó við Suðurgötu,
en „Miss Dietrich" lifir.
■ Frú Sveinbjörg Helgadótt- ir: „Sveinn forseti bað okkur um að hinkra við því hann ætti von á gesti sem við hefðum
bhhl hh
örugglega gaman al að hitta.“

MÆM ■ Hersteinn Pálsson rit- stjóri: „Maður fékk þarna tækifæri til að heyra þessa yndisfögru rödd sem svo mikið var talað um.“