NT - 03.08.1984, Blaðsíða 7

H h '
■ Að ofan: Vigdís Finnboga-
dóttir tekur þátt í sálmasöng
í Dómkirkjunni. Á fremsta
bekk sitja handhafar forseta-
valds, Haildór Ásgrímsson,
sjávarútvegsráðherra, í for-
fölluin Steingríms Hermanns-
sonar, forsætisráðherra, Þór
Vilhjálmsson, forseti hæsta-
réttar, og Þorvaldur Garðar
Kristjánsson, forseti Samein-
aðs þings. Á næsta bekk sitja
dómarar í hæstarétti, og síðan
ráðherrar.
Til hægri: Forseti íslands
flytur ávarp sitt í Alþingishús-
inu. í sætaröðinni næst forset-
anum eru Ólafur Skúlason,
vígslubiskup, Halldóra Ing-
ólfsdóttir, ekkja Dr. Kristjáns
Eldjárn forseta, ráðherrar,
Salóme Þorkelsdóttir, for-
seti efri deildar, Davíð
Oddsson, borgarstjóri, og
dómarar í hæstarétti.
Til vinstri: Forsetinn minnist
ættjarðarinnar af svölum Al-
þingishússins.
Lengst til vinstri: Vigdís
Finnbogadóttir undirritar eið-
staf sinn. Björn Helgason,
hæstaréttarritari, fylgist með.
Enda þótt landið sé gjöfult og
gott er það svo afar auðsært, að
ganga verður varlega um það í
hverju fótmáli. Því léttar sem
stigið er til jarðar, því fegnara
og þakklátara er þetta land,
sem í senn er eign vor og
eigandi, og á engan betri að en
vin sinn, þjóð sína til að græða
sárin, þegar hinir fornu féndur
hafa farið um - eldur, ís, eða
snarpir vindar.
Við eigum orðríka tungu og
þann munað að skilja saman
blæbrigði hennar betur en
nokkur annar. íslensk þjóð er
víða kunn fyrir að hafa hald-
ið þessari tungu við. En hún er
ekkert sameiginlegt leyndar-
mál þjóðarinnar. Með ís-
lenskri tungu hafa skáld sagt
stórbrotnar sögur af mannin-
um og mannlegum sam-
skiptum með margvíslegum
fléttum um aldir, sem aðrar
þjóðir hafa allt frá upphafi
Islands byggðar vitað af. Lista-
menn og hugvitsmenn verk-
menningar hafa skapað verk
sín með hugsun á þessari
tungu. En það er með tunguna
eins og landið. Þjóðernisvit-
und landsmanna verður að
vera á varðbergi svo hún verði
ekki uppblástri að bráð við
ágengni nýrra tíma og nýrra
siða. Orðin geta eins og
gróðurinn blásið burt, fyrnst
og týnst. Og það eru gömul
sannindi að það tekur marg-
faldan tíma. að rækta upp
aftur það, sem lagt hefur verið
í auðn, án þess að menn veiti
því athygli frá andartaki til
Ræða frú Vigdísar Finnboga
islands, við
emoæuistökuna
andartaks, sem ekki sýnist svo
mikilvægt og dýrmætt fyrr en
litið er til baka og það hefur
runnið inn í liðna tíma.
Mál er manns aðal. Hið
fjálsa orð verður aldrei fullmet-
ið - og fyrir það ber að þakka.
Enginn getur allar stundir tal-
að svo öllum líki. í því felst sá
ómetanlegi auður að sérhver
íslendingur á það frelsi að fá
að vera með sínu sniði og þann
þjóðfélagsrétt að flytja skoðun
sína í heyranda hljóði þegar
honum sýnist. Þetta mikla og
dýrmæta frelsi verður aldrei
ofmetið. Biðja þarf þó hvern
mann í sambúð sinni með hinu
frjálsa orði að beita aðhaldi
svo orð verði ekki fánýt, að
sleppa ekki fram af sér beisli
heldur reyna að halda í taum-
inn við ótemju hleypidóma
eða heiftar með stóryrðum sem
glata merkingu séu þau ofnot-
uð. Því að þegar frelsið er
orðið hömlulaust, er það ekki
lengur sá eðalsteinn sem lýsir
af heldur ófrjó mold sem ekk-
ert fær vaxið í eða kviksandur
þar sem enga staðfestu er að
finna. Frelsi til orðs og æðis er
gulls ígildi. Það verður aldrei
metið til fjár og má aldrei selja
fyrir peninga. Þess munu fá
dæmi að frelsi hafi fengist aftur
keypt fyrir veraldlegan auð.
Þannig er sjálfsmynd íslend-
inga þjóðerniskennd sem eflir
til sameiginlegra dáða og aldrei
má rugla saman við né beita
sem þjóðarrembu. Þjóðernis-
kennd er alla daga verðugt
umhugsunarefni, því afkoma
sjálfstærar þjóðar á miklum
breytingartímum er henni
undirorpin. Sérhver dagur sem
vér lifum er boðberi nýrra
tíma. Smáþjóð hér norður í
höfum verður stöðugt að taka
afstöðu til allra nýjunga
heimsbyggðarinnar - svo og til
þeirra nýjunga sem hugvits-
menn þjóðarinnar færa henni
og þá jafnframt heimsbyggð-
inni. Ekkert í heiminum er
eins í dag og það var í gær.
Allir menn hljóta á líðandi
stundu að hug^sa í Ijósi þess
sem var í gær. Á hverjum degi
verður og að undirbúa morgun-
daginn og framtíðina til lengri
tíma.
Mér verður að sjálfsögðu
hugsað til æsku landsins, sem
ég ber til djúpan kærleika og
ber sérstaklega fyrir brjósti.
Metnaður allra hlýtur að vera
að leggja rækt við æskuna, sem
þarf að finna sér sömu sam-
semd og þjóðarvitund í land-
inu og fullþroska fólk telur sig
eiga. Það er eins með mann-
veruna og landið og þjóðtung-
una. Hún má aldrei smækka
né tærast upp fyrir vanrækslu.
Við gnótt nútímans, þegar al-
heimsmyndin, góð sem vond,
er komin inn á svo til hvert
íslenskt heimili, ber að gæta
þess hversu miklum tíma á að
sóa í að gleypa gagnrýnislaust
við öllu sem nýtt er. Þar er
sameiginlegt átak til aukinnar
þekkingar sterkasta vopnið.
Vitund þjóðarinnar má ekki
slævast að því marki að hún
gleymi að gera kröfur til sjálfr-
ar sín, - þær kröfur að hún eigi
að búa yfir jafn mikilli og ríkri
þekkingu og leikni til munns
og handa og aðrar þjóðir.
Þekking er lykill að þroska,
þroski og þekking lykil að
staðfestu.
Fyrir rúmri öld þegar skútu-
siglingar franskar voru í há-
marki gekk út dreifibréf frá
frönskum yfirvöldum til -allra
franskra sjómanna á íslands-
miðum. Þar voru þeir upplýstir
um verðuga umgengnisháttu við
íslenska þjóð sem á þeim tíma
átti hvorki háhýsi né myndar-
lega byggðarkjarna, enga
fjármuni yfirleitt. I þessu bréfi
var brýnt fyrir öllum að varast
þá freistni að taka ófrjálsri
hendi nokkuð úr búi íslend-
inga, kvikfénað eða fiðurfé,
því enda þótt þeir væru fáir og
lítils megnugir og svo sýndist
sem þeir gengju til verka út úr
grasivöxnum hólum sem væri
húsakostur þeirra, væru þeir
allir læsir og vel upplýsir. Þeim
væri því létt að lesa og skjal-
esta\ nöfn skipa og kvarta yfir
áreitni til yfirvalda. Slíka um-
sögn sem þessa má víða finna
í heimildum fyrri tíma um
menntun íslendinga og kunn-
áttu.
Um leið og ég bið þess og
vænti að vér Islendingar
megum ávallt finna í landinu
alla kosti mannlegs lífs, á ég
enga ósk betri þjóðinni til
handa en þá að um hana verði
fjallað um alla framtíð af slíkrb
virðingu.
Guð blessi land vort og þjóð.
Föstudagur 3. ágúst 1984
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstjórar: Magnús Ólafsson (ábm)
og Þórarinn Þórarinsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúli 15, Reykjavík. Sími:
686300. Auglýsingasími: 18300.
Kvöldsímar: 686387 og 686306.
Verð í lausasölu 25 kr.og 30 kr. um
helgar.
Áskrift 275 kr.
Setnihg og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent ht.
Vandræðaleg skrif
Þjóðviljans
■ Erfitt mun vera að finna dæmi um vandræðalegri
blaðamennsku en stjórnmálaskrif bjóðviljans eftir
að kunnugt var urn ráðstafanir ríkisstjórnarinar til
að afstýra stöðvun togaraflotans og draga úr þeim
ótta fólks í kaupstöðum og kauptúnum víða um land,
að atvinnurekstur þar væri á fallandi fæti.
Eins og vænta mátti, hefur Þjóðviljinn reynt að
gagnrýna þessar aðgerðir, eins og t.d. vaxtahækkun-
ina. Það hefur hann hins vegar gert svo óskelegglega,
að það hefur orðið þrautalending hans að birta kafla
úr forustugreinum NT, þar sem skilmerkilegar hefur
verið um þessi mál rætt en í hálfvelgjuskrifum
Þjóðviljans.
Helzt mætti draga þá ályktun af skrifum þeirra
alþýðubandalagsleiðtoganna, að þeim hefði komið
bezt, að ekkert hefði verið gert og landið haldið
áfram að sporðreisast. Þá hefði getað runnið upp sú
stóra stund, að Alþýðubandalagið kæmist í faðmlög
við Sjálfstæðisflokkinn, sem hefur að undanförnu
verið óskadraumur ýmissa leiðtoga þess.
Til þess að bæta sér þessi vonbrigði upp, reynir
Þjóðviljinn að gera sér mat úr því, að í ljós hefur
komið, að umræddar ráðstafanir byggjast á mála-
miðlun, þar sem hvor stjórnarflokkurinn um sig
hefur þurft að gera tilslakanir. Af hálfu stjórnar-
flokkanna hefur ekki neitt verið reynt til að leyna
þessu.
Hér er um ólíka fiokka að ræða, sem hafa tekið
höndum saman um skeið til að forða þjóðarbúinu frá
því hruni, sem yfirvofandi var, þegar fyrrv. stjórn
gafst upp. Þetta þýddi vitanlega ekki að flokkarnir
hyrfu frá stefnumálum sínum, þótt þeir hafi oft orðið
að sætta sig við annað en þeir hefðu helzt kosið. Það
væri rangt að vera að reyna að hylma yfir þetta. Það
hefur heldur ekki verið gert.
Þetta hefur ýtt undir þá óskhyggju Þjóðviijans, að
stjórnarsamvinnan stæði völtum fótum, vegna þess
að ágreiningur þeirra er gerður opinber. Þjóðviljinn
trúir bersýnilega á leyndina og pukrið.
Það, sem hefur verið grundvöllur stjórnarsam-
starfsins, er skilningur stjórnarflokkanna á því, að
þrátt fyrir allan ágreininginn ber þeim skylda til að
reyna að sigrast á þeim efnahagsvanda, sem ógnar
jafnt afkomu og sjálfstæði þjóðarinnar. Meðan þessi
grundvöllur raskast ekki, mun stjórnarsamvinnan
haldast.
Það er stjórnarsamstarfinu óneitanlega mikill
styrkur, að vandræðaleg viðbrögð alþýðubanda-
lagsmanna og annarra stjórnarandstæðinga eru ótví-
ræð sönnun þess, að þeir ráða ekki yfir neinum
úrræðum og þaðan er því ekki neins að vænta. Allur
málflutningur þessara aðila er neikvæður og einkenn-
ist mest af þeirri óskhyggju hjá Alþýðubandalaginu,
að brátt kunni það ástand að skapast, að foringjar
þess komist aftur í stjórnarstóla. Því er gengið eins
langt í því að sýna Sjálfstæðisflokknum blíðuhót og
hugsast getur.
Ríkisstjórnin hefur náð miklum árangri á mörgum
sviðum. En ný vandamál hafa bætzt við, eins og
samdráttur þorskaflans og óheppileg áhrif hækkunar
dollarans á gengisþróunina. Þess vegna skiptir miklu,
að það endurreisnarstarf, sem ríkisstjórnin hefur
hafið, geti haldizt. Þetta krefst málamiðlunar, þar
sem báðir verða að slaka til, en það á ekki að kosta
það að stefnumálin gleymist og reynt sé að breiða yfir
ágreining. Það er engin ástæða til að leyna því, að
hér hafa ólíkir flokkar orðið að ganga til samstarfs
vegna þjóðarhagsmuna.