NT - 05.11.1984, Blaðsíða 4

Mánudagur 5. nóvember 1984
„Húsið<( í stað
„Torfunnar“
■ Nýtt viðfangsefni í hús-
friðun er tekið upp í fjarlaga-
frumvarpi 1985 „Húsið“ á Eyr-
arbakka, seni ætíað er 700 þús-
unda króna fjárveiting á næsta
ári. I stað þess verður nú Bern-
höftstorfan látin niður falla, en
hún hafði 900 þús. kr. fjárveit-
ingu á fjáriögum í ár. „Húsið“
er í einkaeign fjölskyldunnar
sem í því býr.
í fjárlagafrumvarpi 1985 eru
alls rúmar 6,8 milljónir króna
áætlaðar til húsfriðunar, þar af
750 þús. kr. til Viðeyjarstofu og
Nesstofu, og tæpar 4 millj. til
byggða- og minjasafna.
,.„Húsið“ á Eyrarbakka - reist
1765 - er eitt af almerkustu
menningarminjum hér á landi
af þessu tagi. Það er eins og
mörg örinur hús sem talin eru
þjóðargersemar, eins og t.d.
Grundarkirkja í Eyjafirði, sem
verið er að leggja peninga úr
landssjóði til að gera við. Þó að
einstaklingar eigi húsin eru þau
sögulegar þjóðargersemar sem
Leiðrétt-
öll þjóðin verður að standa að,
að gera við“, sagði Þór Magnús-
son, formaöur húsafriðunar-
nefndar, er NT leitaði upplýs-
ingar hjá honum.
Þór sagði þarna um meira en
„Húsið“ eitt að ræða. Við enda
þess sé assistentahúsið sem er
um 100 árum yngra, einnig úti-
hús og síðan mjög merkilegur
grjótgarður í kring, þannig að
allt myndi þetta eina heild.
Húsið sagði Þór friðað í B-
flokki, þ.e. friðað á ytra borði
og vissir' hlutir hið innra séu
einnig friðaðir.
„Húsið“ hefur verið í einka-
eign alla tíð, að sögn Þórs. Þau
Pétur Sveinbjarnarson og Aðal-
heiður Guðmundsdóttir keyptu
það fyrir allnokkrum árum og
sagði hann síðan hafa verið
unnið að viðgerð þess hið innra,
þótt töluvert sé þar eftir enn.
Assistentahúsið og útihúsin séu
alveg eftir. Aðalheiður hefur að
undanförnu búið í „Húsinu"
með tveim sonum sínum.
„Það mun kosta gríðarlega
mikla peninga að gera þetta
upp. Okkur þykir mikils virði
að þarna er fólk að verki sem
hefur mikinn áhuga og hefur
tekið á sig fyrirhöfn og stórar
byrðar til að varðveita þessi
menningarverðmæti. En auðvit-
að eru takmörk fyrir því hvað
einstaklingar geta lagt af
mörkum af peningum til slíkra
hluta og því mikilvægt að lands-
sjóður skuli styðja þetta verk-
efni,“ sagði Þór.
Hann sagði Húsfriðunar-
nefnd hafa veitt eiganda hússins
nokkurn styrk í fyrra og væntan-
lega verði svo líka í ár jafnframt
því sem nefndin hafi skaffað
sérhæfðan arkitekt til að vera
eiganda innan handar um breyt-
ingar. Framlagið frá ríkissjóði
kemur svo væntanlega á næsta
ári.
Kaup og sölur á friðuðum
húsum sagði Þór algerlega
frjálsar, nema hvað sá sem
kaupir taki auðvitað á sig sömu
kvöðina - þ.e. að húsið sé
friðað.
■ Prjónað í hinu íslenska villta vestri norður á Skagaströnd í sumar. Þetta geta menn séð í Kúrekum
norðursins, sem nú er sýnd í Regnboganum. Og margt fleira skemmtilegt.
Regnboginn:
Hallbjörn í
fókus og úr
landbúnaðarblaði
sem út kom sl. föstudag
leyndist villa í samtali við
Svein Hallgrímsson, land-
búnaðarráðunaut. Þar,
sem sagt er frá gerð sauða-
osta, er rætt um tilraunirn-
ar hafi verið studdar af
Mjólkursamsölunni, en
svo er ekki. Þarna átti að
standa Osta- ogsmjörsal-
an, en það fyrirtæki lagði
þessari nýbreytni mikið og
gott lið, sem ber að þakka.
■ „Húsið“ þótti stórt þegar það var byggt fyrir nær 320 árum
enda rúmgóð fjölskylduíbúð á okkar tíma mælikvarða. Þór sagði
hins vegar á vissan hátt erfítt að búa í því- það þurfí mikla upphitun
og plássið nýtist ekki eins vel og gerist í nútíma húsum.
Kúrekar norðursins. ísland
1984. Kvikmyndataka: Einar
Bergmundur Arnbjörnsson og
Gunnlaugur Þór Pálsson. Hljóð
og klipping: Sigurður Snæberg
Jónsson. Framkomendur: Hall-
bjöm Hjartarson, Johnny King,
Siggi Helgi, Gautar, Týról,
Skagastrandarpresturinn,
Idrkjukórinn oj mótsgestir, fullir
ófullir. Stjórnandi: Friðrik Þór
Friðriksson.
Enn heldur Friðrik Þór Frið-
riksson áfram þeirri skrásetningu
á hliðarmenningu íslenskri, sem
hann hóf með Rokki í Reykja-
vík. Rokkið var merkileg sögu-
leg heimild um fyrirbæri, sem
nú virðist að mestu liðið undir
lok. Auk þess, sem það var vel
gerð og vönduð mynd á margan
hátt. Kúrekarnorðursinsverður
sjálfsagt einnig talin merkileg
söguleg heimild, en sem kvik-
mynd stendur hún langt að baki
hinni fyrri. Kannski ekki undar-
legt, þar sem aðdragandinn og
vinnslutíminn voru af skornum
skammti. Og peningarnir líka.
Kúrekar norðursins er að
mestu leyti tekin á Kántríhátíð
þeirri, sem Hallbjörn Hjartar-
son hélt norður á Skagaströnd í
sumar. Auk þess er fléttað inn í
myndina brotum úr viðtali, sem
kvikmyndagerðarmennirnir
áttu við Hallbjörn og Jóhann
King um tónlistina og fleira.
Tónlistin skipaði heiðurssess
á kúrekahátíðinni og á hana er
lögð megináhersla í myndinni.
Einnig var farið í alls konar
kúrekaleiki, eins og kálfa-
snörun, og gerðist þar margt
spaugilegt. 1 þessum atriðum
voru það aðstandendur hátíðar-
innar, sem voru í aðalhlutverk-
unum. Þá komum við að því,
sem mér finnst vanta tilfinnan-
lega í þessa mynd, en það er að
sýna okkur meira af mótsgest-
um og tilburðum þeirra til að
vera kúrekar í eina helgi. En
Friðrik hefur kannski af háttvísi
sinni ekki viljað sýna okkur
eintómar fyllibyttur, sem við
þekkjum svo vel af öðru móts-
haldi hér á landi. Nema hvað
TRYGGIR ÞÉR ÞÆGINDI FYRSTA SPÖLINN
Bíll frá Hreyfli flytur þig þægilega og á
réttum tíma á flugvöllinn.
Þú pantar fyrirfram
Við hjá Hreyfli erum tilbúnir að flytja þig á
Keflavíkurflugvöll á réttum tíma í mjúkri límosínu.
Málið er einfalt. Þú hringir í síma 68-55-22 og
greinir frá dvalarstað og brottfarartima. Við
segjum þér hvenær bíllinn kemur.
Eitt gjald fyrir hvern farþega
Við flytjum þig á notalegan og ódýran hátt á
flugvöllinn. Hverfarþegiborgarfast gjald. Jafnvel
þótt þú sért einn á ferð borgarðu aðeins
fastagjaldið.
Viö vekjum þig
Ef brottfarartími er að morgni þarttu að hafa
samband við ollur milli kl. 20:00 og 23:00 kvöldið
áður. Við getum séð um að vekja þig með góðum
fyrirvara, ef þú óskar. Þegar brottfarartimi er
síðdegis eða að kvöldi nægir að hafa samband
við okkur milli kl. 10:00 og 12:00 sama dag.
HREYRLL
Ó85522
hér voru kannski fleiri en venju-
lega búnir að setja upp nýja
grímu, kúrekahattinn. Fylliraft-
ar eru allir eins, hvort sem þeir
eru með slíka múnderingu á
hausnum eða ekki.
Öll tæknivinna við myndina
ber litlum undirbúningi og litlu
fé vitni. Kvikmyndatakan er
oftast hálf flatneskjuleg og
klaufaleg, og ófyrirgefanlegt
hve mikilí hluti myndarinnar er
út úr fókus. Það verður þó
kannski að taka það til greina,
að stór hluti er tekinn að kvöld-
lagi við lélega lýsingu. En viðtal-
ið við Hallbjörn, tekið heima
hjá honum, hefði hæglega verið
hægt að hafa í fókus. Nema þá
að Friðrik sé að benda okkur á
það, að Hallbjörn sé bara alls
ekki í fókus nema þegar liann
stendur uppi á sviði og syngur.
Hallbjörn hefur eignast stór-
an aðdáendahóp þann tíma,
sem hann hefur sungið ameríska
sveitasvöngva fyrir íslendinga.
Menn eru sjálfsagt ekki á einu
máli um ágæti tónlistar hans.
Sjálfum finnst mér hún ómerki-
leg. En Hallbjörn sjálfur er
kannski þeim mun merkilegri
maður. Það er ekki oft, sem
maður heyrir viðtal við lista-
mann, sem er jafn einlægur og
tilgerðarlaus. Og þeir eru
margir, sem segja, að hann sé
hreint og beint vitlaus. Þannig
voru að minnsta kosti viðbrögð
margra frumsýningargesta. Þeir
hlógu mikið niður fyrir sig á
laugardag. Enda kannski margir
hverjir vanari því, að slá um sig
með ýmsum fínum orðum.
Ekki má svo gleyma þætti
Jesú frænda í myndinni. Hall-
björn er maður kirkjunnar og
hefur verið í áratugi. Það var
því ekki hægt að halda kántrí-
hátíð án þess að blanda guðs-
orðinu þar inn í. Slúttað var á
messu uppi á sviði, þar sem
altarið var gert úr plastkassa frá
mjólkursamlaginu eða brauð-
gerðinni. Presturinn predikaði
og kirkjukórinn söng. Og Frið-
rik og menn hans náðu bestu
skotum myndarinnar. Fulltrúar
guðs á sviðinu og yfir þeim
málað á spýtu: Hið villta vestur
er hér.
Kúrekar norðurins er spor
aftur á bak fyrir Friðrik Þór sem
kvikmyndagerðarmann, en hún
á áreiðanlega eftir að skemmta
aðdáendum Hallbjarnar og sos-
um fleirum. Sumum finnst það
sjálfsagt nóg.
Guðlaugur Bergmundsson