NT - 06.12.1984, Síða 7

rafvæðingu landsins er stór.
Þar hefur stofnunin gegnt lykil-
hlutverki í undirbúningsvinnu
fyrir vatnsaflsvirkjanir..."
„Stjórn fjármála er í góðu
lagi og kostnaðarliðir fara eftir
áætlun..."
„Áætlunarkerfi og fjárhags-
legt eftirlit er í lagi á Orku-
stofnun, og stjórnsýsludeild er
skipuð hæfum starfsmönnum,
sem skila störfum sínum
vel..."
„Starfsandi á Vatnsorku-
deild er góður... verkáætlanir
eru í góðu lagi og eftirfylgja
öflug... öll vinna þessarar
deildar um innra skipulag og
starfshætti er til fyrirmyndar.
„Efla þarf starfsemi Orku-
búskapardeildar þannig að hún
hafi yfirlit urn sem flest svið
orkubúskapar..."
4t>ar sem íslendingar eru
meðal fremstu þjóða í flestu er
lýtur að virkjun jarðvarma,
hefur tækniþróun vegna leitar
og virkjunar jarðhita að veru-
legu leyti farið fram innan
Orkustofnunar..."
„Orkustofnun býr yfir þeirri
vísindalegu þekkingu, sem
nauðsynleg er til að annast
rekstur jarðhitasvæða, enda
leita hitaveitur aðstoðar hjá
stofnuninni, þegar rekstrar-
vandamál sem rekja má til
breytinga á jarðhitasvæðinu,
gera vart við sig..."
„Jarðhitadeild Orkustofn-
unar er faglega vel í stakk búin
til að sinna háhitarannsóknum
en telur sig ekki hafa mannafla
til að framkvæma „háhitaáætl-
un" frá 1982... Það er sam-
dóma álit þeirra, sem til þekkja
að deildin hafi á að skipa mjög
færum vísindamönnum og að
helsti styrkleiki hennar felist í
öflugu vísindastarfsliði..."
Hnífurinn brýndur
Eftir lestur þessarar já-
kvæðu skýrslu varð reiðar-
slagið þeini mun meira, er það
spurðist að áætlaður væri 30%
samdráttur á starfsliði Orku-
stofnunar og stjórnarformað-
urinn, sem nú virtist orðinn
elsku sáttur á „grasköggla-
vinnubrögð" Hagvangs. lét
boð út ganga til deildarfor-
stjóra, að gerðir skyldu listar
yfir 40 stöður sem sjá mætti af.
Nú hófust núklar umræður
milli ráðuneytisins, Hagvangs
og Orkustofnunar sem enduðu
með e.k. santkomulagi um að
tekið skyldi mið af niðurstöð-
um Hagvangs, sern þá hljóð-
uðu upp á „15-20% umfangs-
minnkun". Það felur í sér
fækkun starfsmanna um 25-30
ef miðað er við starfsmanna-
skrá frá okt. 1983. Hér var
auðvitað um nauðungarsamn-
ing að ræða af hálfu Orkustofn-
unar, líkt og þegar ærin semur
við refinn um að éta ekki
undan sér nema annað lambið.
Menn velta því að vonum
mjög fyrir sér. hvernig standi á
þeirri æpandi mótsögn sem er
á milli hinna jákvæðu niður-
staðna skýrslunnar og tillagn-
anna um miskunnarlausan
niðurskurð starfsmanna og
fullyrðinga um að hægt sé með
hagræðingu einni saman að
spara 15-20 milljónir króna á
ári á Orkustot'nun.
Menn velta því einnig fyrir
sér, hvort eitthvert samband
sé á milli yfirlýsinga ríkis-
stjórnarinnar og flokksráðs-
samþykkta Sjálfstæðisflokks-
ins um að stefnt skuli að 15-
20% sparnaði í rekstri stofn-
ana sem undir ráðuneytin
heyra og þeirra 15-20% sem
Hagvangur lagði til.
Menn velta því líka fyrir
sér. hvort Hagvangi hafi verið
borgaðar þær 1.8 núlljónir
króna sem hattn fékk fyrirsinn
snúð. til að komast að þessari
niðurstöðu. Það væri raunar
ekki ósanngjarnt verð fyrir
verkið. Ekki myndi ég standa
í slíku ókeypis.
Dýrt er drottins orðið
1,8 milljónir er greiðslan til
Hagvangs en heildarkostnað-
urinn við verkið er nrun hærri
því ótaldar eru langar stundir
sem starfsmenn Orkustofnun-
ar eyddu í næsta þarflitlar
viðræður við Hagvang, starfs-
mannafundi á stofnuninni um
málið og það vinnutap sem
óhjákvæmilega verður þegar
veist er að vinnustað og starfs-
öryggi rnanna með þeim hætti
sem raun varð á á Orkustofn-
un. Að auki hefur vafalítið
orðið einhver tilkostnaöur í
ráðuneytinu vegna málsins,
senr ekki kenrur fram í sumrn-
unni til Hagvangs. Sennilegur
tilkostnaður er 3 milljónir
króna. Það er ansi mikið fyrir
könnunina sérstaklega ef
niðurstöðurnar hafa nú verið
fyrirfram gefnar.
Ég fæ ekki séð að sá 15-20
milljón króna sparnaður sem
stefnt er að. náist rneð öðru en
samdrætti í starfseminni og
enginn innan Orkustofnunar
hefur getað útskýrt hvernig
það skuli gert. Heildarniður-
staða þessa máls verður líklega
sú. að iðnaðarráðherra stærir
sig að því að hafa náð fram
miklum sparnaði fyrir ríkið á
Orkustofnun. Hagvangur
svallar í gróðanum meðan
Orkustofnunarmenn sitja á
klakanum og rannsóknarstarf-
semi í landinu dregst enn sam-
an til tjóns í nútíð og framtíð.
Árni Hjartarson
■ Menn velta því líka fyrir sér, hvort
Hagvangi hafi verið borgaðar þær 1.8
milljónir króna sem hann fékk fyrir sinn
snúð, til að komast að þessari niður-
stöðu
hamsi. Fyrir utan þá lítilsvirð-
ingu á vinnuframlagi náms-
fólks sem felst í neitun á náms-
láni er þetta þjóðhagslega
mjög óklókt í lengdina. Hvað
skyldi íslenska ríkisstjórnin
taka til bragðs ef námsmenn
erlendis færu að flykkjast próf-
lausir til ættjarðarinnar, at-
vinnulausir, húsnæðislausir, -
og heimtufrekir (því sjaldan
launar kálfur ofbeldið, eins og
Flosi mælti nýlega). Kannski
höfðinginn Albert sjái aumur
á greyjunum og gauki að þeim
smá ölmusu, þetta yrðu aldrei
nema nokkur hundruð manns
eða svo...
Skylduaðild að SÍNE
afnumin
Til að auka hróður sinn (og
til að brjóta niður samstöðu
meðal námsmanna erlendis)
felldi menntamálaráðherra
niður skylduaðildina að SlNE,
án minnsta samráðs við sam-
tökin sjálf. Allt í þágu félaga-
frelsis sem er ráðherra hugleik-
ið málefni. Hafi það verið
félagafrelsi sem vakti fyrir ráð-
herra, er þess væntanlega ekki
langt að bíða að fleiri fái sitt
félagafrelsi, svo sem stúdentar
við HÍ og stéttarfélög yfirleitt.
Láti ríkisstjórnin ekki kné
fylgja kviði í þessu máli er ekki
hægt að skilja þetta öðruvísi
en aðför að SÍNE. - Að sjálf-
sögðu hefði menntamálaráð-
herra átt að bíða frumkvæðis
frá SÍNE félögum sjálfum, það
hefði verið ólíkt trúverðugra
og óneitanlega borið minni
keim af valdbeitingu.
Hverjir borga brúsann?
Gömul og klassísk goðsögn
segir að námsfólk sé afætur á
þjóðfélaginu. í greinargerð frá
menntamálaráðuneytinu frá
21. júní í sumar slær mennta-
málaráðherra á nokkra við-
kvæma strengi þessara vinsælu
hleypidóma í garð náms-
manna. Hún gerir að umfjöll-
unarefni sínu hin vísitölu-
tryggðu námslán sem ekki voru
skert í kjölfar afnáms vísitölu-
bindingar launa á sl. ári og
segir m.a.: „Þetta olli því að
námsmenn héldu fullum verð-
bótum síðasta ár, meðan allir
launþegar í landinu urðu að
þola skerðingu á verðbótum
vegna efnahagsráðstafana.
Þessi staðreynd m.a. hefurhaft
nokkur áhrif á viðhorf almenn-
ings, sem stendur m.a. undir
námslánakerfinu með sköttum
sínum". Þetta er athyglisvert
að hugleiða nú eftir mánaðar-
langt verkfall BSRB. Hver er
eiginlega þessi skattgreiðandi
almenningur sem heldur náms-
fólki uppi? Er menntamálaráð-
herra ekki ljóst að námsfólk er
verðandi „almenningur"? Og
væntanlega er henni fullljóst
að lánin eru verðtryggð og
munu endurgreidd að fullu. -
Ekki nóg með það, námsmenn
eru upp til hópa verðandi ríkis-
starfsmenn og sem slíkir meðal
dyggustu skattgreiðenda þjóð-
arinnar. Að hafa slíkar dylgjur
í frammi gagnvart námsfólki
þykir mér í fullri alvöru afar
kaldhæðnislegt. Ef Albert
fjármálaráðherra kom á óvart
sú samstaða og sú harka sem
félagar í BSRB sýndu í ný-
loknu verkfalli, er kannski eins
gott að hann - og aðrir - gefi
hugmyndafluginu lausan
tauminn. Því mér segir svo
hugur að ekki verði minni
harka í BSRB í framtíðinni
þegar núverandi árgangar
námsfólks verða orðnir skatt-
greiðandi starfsmenn í þjón-
ustu ríkisins.
Gautaborg
þann 12. nóvember 1984
Þorgerður Einarsdóttir
námsmaður
■ Hver er eigin-
lega þessi skatt-
greiðandi al-
menningur sem
heldur námsfólki
uppi?
Melrekkasléttu og Sveinn Ein-
arsson veiðistjóri frá Miðdal.
Allt hefur þetta fólk sitthvað að
segja sem hlustandi er eftir.
Frágangur bókarinnar sýnist
góður. Þór held ég að slæm
prentvilla á bls. 209 í frásögn
Sæmundar Stefánssonar. Þar
segir svo: „Áriö 1945 hætti ég
að mestu þessum söluferðum,
því þá voru fyrir nokkru orðin
þáttaskil í viðskitpalífinu hér á
landi með tilkomu hinnar ill-
ræmdu Innflutnings- og gjald-
eyrisnefndar."
Þarna mun ártalið eiga að
vera 1935 því að þá mun Inn-
flutnings- og gjaldeyrisncfnd
hafa orðið til. Hins vegar var
hún úr sögunni 1945 og önnur
nöfn á þeim stofnunum sem við
tóku.
Hér verður ekki rætt um
skoðanir eða framsetningu
þeirra sem við er rætt. Það eitt
að gera grein fyrir búsetu og
atvinnu setgir sitt. Þess má svo
geta að Skarphéðinn Ásgeirsson
var náfrændi Ólafs Tryggvason-
ar og mikill hjálparmaður hans
þau ár sem Ólafur hafði lækninga-
fundi á Akureyri. Sjálfur er
Skarphéðinn draumamaður og
Sem gamlir kveða
Erlingur Davíðsson skráði.
Aldnir hafa orðið.
Frásagnir og fróðleikur.
Bókaútgáfan Skjaldborg.
■ Þetta rit á sér væntanlega
fastan lensendahóp. Með þessu
bindi eru viðmælendur Erlings
orðnir 91. Það er harla sundur-
leitur hópur og því er þetta safn
orðið býsa fróðlegt um mannlíf
og þjóðlíf á Islandi á tuttugustu
öld.
Viðmælendur okkar í þessu
bindi eru Skarphéðinn Ásgeirs-
son kaupmaður á Akureyri,
Streinþór Eiríksson vélvirkja-
meistari á Egilsstöðum, Jónína
Steinþórsdóttir húsfrú á Akur-
eyri, Jóhannes Jónsson bóndi á
Tunguvöllum á Tjörnesi, Sæ-
mundur Stefánsson storkaup-
maður frá Völlum, Guðni Ingi-
mundarson frá Snartarstöðum á
á dagskrá miðilsfunda á segul-
bandi.
Erlingur Davíðsson er kunn-
ur að því að hafa skrifað margt
um dulræn efni bæði í þessum
flokki og utan hans. Þar eru
margar merkar frásagnir og
engu síður merkilegar þó að
ósannað þyki hvað var þar að
verki. Menn munu halda áfram
að glíma við þær ráðgátur, að-
hyllast mismunandi kenningar
og leita nýrra skýringa.
Enda þótt ekki sé marg í
þessari viðtalsbók sem hefur sig
yfir góða blaðamennsku má
óhætt treysta því að sá sem
hefur lesið þetta safn veit margt
um íslenska menningu á 20
öldinni. Sé blaðamennskan góð
þá hefur hún líka hlutverki að
gegna svo að síst ber að lasta
hana. Og á þessu safni skipar
13. bindið sæti með sóma.
Fimmtudagur 6. desember 1984 7
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Framkvæmdastj.: Siguröur Skagfjörð Sigurðsson
Markaðsstj.: Haukur Haraldsson
Auglýsingastj.: Steingrimur Gislason
Ritstj.: Magnús Ólafsson (ábm).
Fréttastj.: Kristinn Hallgrímsson
Innblaðsstj.: Oddur Ólafsson
Tæknistj.: Gunnar Trausti Guðbjörnsson
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík.
Sími: 686300. Auglýsingasimi: 18300
Kvöldsimar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 687695, íþróttir 686495, tæknideild
686538.
Dómgreindarleysi
■ Oft er til þess vitnað í gömlum sögnum að það þótti
merki um hreysti og karlmennsku að starfa eða ferðast
úti við í vondum veðrum án þess að nota vettlinga og
helst án höfuðfats. Þá var það talið merki um kveifar-
skap að taka með sér matarbita í róður. Yfirhafnir úr
gærum voru ekki boðlegar heiðvirtu fólki. Það var
einkennisklæðnaður flækinga og útilegumanna.
Mörg dæmi eru um að menn urðu magnþrota á
heiðum uppi þegar eitthvað bar út af með veður, á
dönskum skóm, með hattkúfa á höfði og matarlausir.
Á sjó var sjálfsagt að klæðast hlífðarfatnaði úr skinnum,
en matarskrínan var geymd í landi.
Nú á dögum lítum við á þetta háttarlag sem hverja
aðra fordild og heimsku, og ekki að ósekju. Þessi
viðhorf eru dæmi um að mörgum íslendingum hafi ekki
lærst að lifa í landi sínu, og bregðast við óblíðri náttúru
þess með viðeigandi hætti.
En þótt skjólgóð hlífðarföt þyki nú sjálfsögð þegar
þannig viðrar og ekki er talið ófínt að hafa með sér
matarbita þegar lagt er upp í slarksöm ferðalög, er eins
og margir eigi bágt með að átta sig á náttúrufari
fósturjarðrinnar og sýni sama skilningsskort og dóm-
greindarleysi og forfeður vorir í samskiptum við
breytilegar aðstæður.
Benda má á mörg dæmi þessu til sönnunar, en hér
skal aðeins bent á einn þáttinn, bílaumferðina.
Eins og sjá má á almanaki og takmarkaðri birtu er
komið fram í desembermánuð. Skammdegið er skollið
á. Haustið hefur verið góðviðrasamt og sunnanlands
hefur vart fest snjó. I fyrradag brá svo við að slydduél
gengu yfir. Birta var í lágmarki og hálka myndaðist á
vegum og götum.
Eins og sjá má af blaðafregnum hafði allt tiltækt
lögreglulið á höfuðborgarsvæðinu ekki undan að sinna
bílaárekstrum og sjúkrabílar voru ekki nógu margir til
að koma slösuðu fólki á sjúkrahús og varð að grípa til
annars konar farartækja til að sinna slíkum verkefnum.
Mikið eignatjón varð og margir liggja lemstraðir eftir
slydduveðrið og hálkuna.
Auðvitað kennum við veðurlaginu um svona uppá-
komur. En nær sanni er að kenna um hvernig brugðist
er við breyttum aðstæðum, eða réttara sagt, að það er
ekki brugðist við þeim. Alltof margir ökumenn verða
berir að fullkomnu dómgreindarleysi þegar aðstæður og
skilyrði breytast til hins verra
í takmörkuðu skyggni á glerhálum vegum í svartasta
skammdeginu er ekið eins og á heiðríkum sumardegi.
Það er ekki fyrr en í óefni er komið að ökumenn og
aðrir vegfarendur átta sig á raunverulegum aðstæðum.
Þessi sljóleiki gagnvart náttúruöflunum tekur stund-
um á sig grátbrosiegar myndir. Það er ekki ónýtt að
heyra tilkynningar til ökumanna um að stórhríð sé
skollin á og allir vegir og götur séu teppt venjulegri
umferð. Fyrir utan ökumenn er varla til svo skynlaus
skepna að hún sé ekki fær um að sjá svonalagað sjálf.
Af sama toga eru viðvaranir um ísingu á götum og aðra
tilbreytingu af völdum náttúrunnar. Það verður að telja
vafasamt að leyfa þeim aðilum að stjórna ökutæki, sem
ekki geta gert sér grein fyrir hvernig skyggni er né
akstursskilyrði yfirleitt.
Á meðan ökuþórarnir þjösnast og hugsa ekki um
annað en þenja bíla sína sem hraðast án tillits til
aðstæðna eða hver annars, snýst umræða um umferð-
ina nær eingöngu um bílabeltin. Hvort einhver hafi
bjargast úr voðanum vegna þess að hann var reyrður í
belti eða vegna þess að hann var lausgirtur og hvort
ekki eigi að fara að sekta ökumenn fyrir að vera
óbundnir. Mál er að linni og að yfirmenn umferðarmála
og ökumenn almennt fari í alvöru að gera sér grein fyrir
að beita þarf dómgreind og skilningarvitum til að koma
í veg fyrir hörmungar umferðarslysanna.