NT - 22.11.1985, Blaðsíða 4

\\X\______Neytendasíða
Mataræði skólabarna
- er skólanesti í augsýn?
■ Hvað borða börn? Hvað
þurfa börn að borða? Fá þau
rétt næringarefni úr fæðunni?
Er of niikill sykur í fæðunni?
Er fæðan of feit? Þessar og
margar fleiri spurningar hafa
verið á döfinni í Kennslumiö-
stöðinni að undanförnu.
Laufey Steingrímsdóttir
næringarfræðingur sagði m.a.
að börn og unglingar fengju að
meðaltali nóg af næringarefn-
um úr fæðunni nema það vant-
aði helst af D-vítamíni, járni,
fólati (b-vítamíni) og B6 víta-
míni, miðað við ráðlagða dag-
skammta. Almennt virðist
kvenfólk þó neyta minna af
þessum efnum en karlar hver
sem skýringin er á því.
Búið er að mestu að útrýma
hörgulsjúkdómum hér á landi
en aðrirsjúkdómar hafa skotið
upp kollinum eins og skemmd-
ar tennur og offita.
Laufey sagði að offita væri
að aukast meðal barna t.d. í
Bandaríkjunum og Danmörku
á sama tíma og offita meðal
fullorðinna væri í rénum og
fólk væri að taka upp heilbrigð-
ara fæðuval.
Laufey lagði á það áherslu
að það væri mjög mikilvægt að
venja börn ekki á sætindi og
feitan mat á unga aldri því þau
hafa meiri tilhneigingu til að
vcrða fcit sem fullorðin ef þau
eru feit sem börn.
En hvernig stendur á nfTitu
barna? Fæðuvenjur fjölskyld-
unnar hafa að sjálfsögðu mikið
að segja t.d. ef fæða fjölskyld-
unnar er mikið fcit og sæt. Svo
er annað sem virðist liafa mikil
áhrif á börn. Laufey benti á
niðurstöðu rannsókna sem
gerðar voru í Danmörku og
segja að börn virðast frekar
hafa tilhneigingu til að fitna ef
þau eru mikið ein að dóla sér
og hafa óreglulcgan skóladag
án sérstakra máltíða. Ef börn
hafa ekki félagsskap við mál-
tíðir er þeim hættara við að
borða það sem hendi er næst
og gjarnan eitthvað sætt og
fitandi.
Laufey sagði í framhaldi af
þessu að yfirleitt hefði verið
brugðist við útivinnu kvenna á
hinum Norðurlöndunum með
því að koma á skólanesti eða
skólamáltíðum í skólunum.
Með því væri reynt að koma til
móts við breyttar þarfir og það
hefur sýnt sig að næringar-
ástand barna hefur batnað að
mun og einnig dregi úr offitu
skólabarna. Félagsskapur við
máltíðir og regla á máltíðum
virðist vera þar þungt á metun-
um og lagði Laufey áherslu á
að slíkar skólamáltíöir yrðu að
fara að verða að raunveruleika
hér á landi þar sem svo stór
hluti kvenna er nú kominn út
á vinnumarkaðinn og allt of
mörg börn eru ein að borða og
sjá um sig sjálf.
Undir þessi orð Laufeyjar
tók Aðalheiður Auðunsdóttir
námsstjóri í heimilisfræðum og
bætti hún því við að það væri
alltof algengt að börn kæmu í
skólann á morgnana án þess að
hafa borðað og oft væri eina
næring þeirra yfir skóladaginn
snúður og gosdrykkur eða ein-
hver önnur sætindi.
Hún lagði áherslu á það að
það gefur auðvitað augaleið að
börnin cru svöng með þvílíka
„næringu" og af því leiðir að
einbeitni barnanna minnkarog
þar með eftirtckt þeirra.
Aðalheiður sagöist fagna því
framlagi Mjólkursamsölunnar
í Reykjavík að útbúa og bjóða
skólunum sérstaka matar-
pakka sem innihalda samlokur
með ýrnsu áleggi. jógurt og
ávexti.
Mjólkursamsalan hefur
einnig útbúið matseðla í þessu
tilefni sem gætu komið sér vel,
en enn sem komið er tekur hið
opinbera ekki þátt í kostnaði.
Matarpakkarnir kosta um
70-80 krónur og e.t.v. þykir
mörgum það dýrt en varla er
það þó meira en krakkar eyða
að jafnaði í sælgæti og aðra
óhollustu.
Oddur Helgason sölustjóri
MS sagði það tvímælalaust
hlutverk matvælaframleiðenda
að sjá til þess að börn fengju
holla og góða fæðu og hann
sagði að með samfelldum
skóladegi yrði hægt að nýta
tíma barnanna betur og það
þekktist varla á Vesturlöndum
að börnin fengju ekki a.m.k.
eina máltíð á dag í skólanum og
yfirleitt væru slíkar máltíðir
greiddar að einhverju leyti nið-
ur af hinu opinbera.
Oddur sagðist vonast til að
þessum matarpökkum yrði vel
tekið og vonaðist til góðrar
samvinnu bæði við foreldra-
félög og skólayfirvöld í því
efni.
Fræðslustjórinn í Reykjavík
Þráinn Guðmundsson sagði að
reynt hefði verið að gera átak
í matarmálum barna fyrir 2-3
árum en hann sagðist hafa
orðið var við að unglingar
sérstaklega vildu ekki þennan
mat og færu frekar í næstu
sjoppu og keyptu sér sætindi
fyrir sama pening.
Taldi Þráinn að halda þyrfti
uppi áróðri og breyta þeim
hugsunarhætti að það sé ekki
fínt að borða hollan og góðan
mat og tók hann að lokum
undir orð hinna um að það sé
nauðsynlegt að koma á sam-
felldum skóladegi og bjóða
skólabörnum og unglingum
einhvers konar mat í skólanum
til samræmis viö vinnustaði
fullorðinna, en sem kunnugt er
geta nú margir fengið tiltölu-
lega ódýran heitan mat á
vinnustööum sínum í há-
dcginu.
Hér mcð fylgir matseðill sá
sem Mjólkursamsalan hefur
útbúið og eins og sjá má er
hann fjölbreyttur og uppfullur
af orku og vítamínum.
MatseðiII fyrir4vikur 1. vika 2. vika 3. vika 4. vika
Sainloka 1/2 m/skinkti og eggjasalati 1/2 m/rækjusalati 1/2 m/svínarúllup. 1/2 m/malakoff 1/2 m/kálfarúllup. 1/2 m/svínaskinku oggræmn. salat
Mán. l/2m/osti og osti og grænm. salati 1/2 m/osti
Eftir- réttur 1 pera Jógurt 1 epli Jógurt
Þri. Samloka 1/2 m/vciðipylsu ogcggi 1/2 m/túnfisksalati Grófbolla m/lamhaskinu og grænni.salati l/2m/svínaskinu 1/2 m/inakrílsalati Hamborgarabrauð m/spægipylsu og eggi
Eftir- réttur Jógurt 1 mandarína + vínber Kaka 2 mandarínur
Miðv. Samloka Grófbolla m/kálfarúllup. og osti 1/2 m/nautavöðva túnfisksalati 1/2 m/eggi og grænm. 1/2 m/kjúkl.pylsu oggrænm. 1/2 ni/hangikj. og osti 1/2 rækjusalati 1/2 m/skinkupylsu
Eftir- réttur Kaka Jógurt 1 pera Jógurt
Fim. Samloka 1/2 m/hangikjöti oggrænm.salati 1/2 m/eggi Grófbolla m/skinkupylsu og osti 1/2 m/rækjum 1/2 m/osti og tómat Grófbolla m/svínarúllupylsu og osti
Eftir- réttur 1 appelsína Kaka Jógurt Kaka
F’öst. Samloka Hamborgarahrauð m/áleggspylsu 1/2 m/spægipylsu og eggjasalati 1/2 m/svínarúllup. Grófholla m/malakoff og eggjasalati 1/2 m/hangikjöti 1/2 m/lambasteik rcniolaði, st. lauk
Eftir- réttur Kaka 1 banani Kaka 1 banani
Notið gömul dagblöð
Rúllið þétt upp nokkrum
dagblöðum og klæðið þau með
álpappír. Þá er hægt að nota
rúlluna til að vefja upp á hana
dúkum. Ef gefa á dúkinn er
fallegt að binda slaufu utan um
allt saman.
Frystiráð
Þegar verið er að pakka
kjöti, ávöxtum eða grænmeti
er mjög gott að hafa lítinn
heftara til þess. Brjótið upp á
pokann nokkrum sinnum og
heftið á nokkrum stöðum. Það
er líka mjög gott að hefta
merkimiðana á um leið.
Plastfilman í
ísskápinn
Stundum erþunnaplastfilm-
an að stríða okkur þannig að
hún límist öll saman þegar hún
er rifin af rúllunni.
Það er mjög gott að geyma
hana í ísskápnum þá er mikið
auðveldara að eiga við hana.
Að breiða út deig
Það er mikið auðveldara að
breiða út deig á stykki en á
borði. Jafnvel mjögmjúkt deig
festist síður við og það er
auðveldara að hreinsa til á
eftir.
Rétt verðmerking
er nauðsynleg
■ Vcrðlagsstofnun brýnir það
fyrir seljendum að óheimilt er
að veita villandi upplýsingar í
auglýsingum eða á annan hátt
og einnig að allar vcrðupplýs-
ingar þurfa að vera greinilegar
og verður að kynna þær á þann
liátt að enginn misskilningur
geti átt sér stað.
Þessu til stuðnings bendir
Verðlagsstofnun á að afsláttur á
vöru þarf að vera greinilegur og
fyrra verð þarf einnig að vera
vel merkt svo neytandinn sjái í
raun um hvaða afslátt er að
ræða. Það er ekki nóg að setja
ákveðna prósentulækkun á
vöruna ef neytandi veit ekki
hvert fyrra verð var.
Það er kílóverðið sem máli
skiptir en ekki með hvaða
prósentuafslætti varan er seld.
Svar um hæl
■ íbúi við Miðstræti spyr: Er
leyfilegt að merkja sér bílastæði
við götuna? Skólafólk úr Versl-
unarskólanum og MR taka öll
bílastæði að deginum til, þannig
að íbúar komast ekki að með
bíla sína, nema leggja þeim upp
á gangstétt. Er ekki möguleiki
að yfirvöld taki á þessu máli og
hreinlega leyfi íbúum að merkja
bílastæði. Astandið eins og það
er, er allsendis óviðkomandi.
Svar um hæl.
Guttormur Þormar hjá Um-
ferðardeild Reykjavíkurborgar
sagði að íbúum væri yfirleitt
ekki leyfilegt að merkja sér
bílastæði við götur. Þeir sem
mega merkja sér stæði eru
fatlaðir og svo hafa sendiráðin
fengið leyfi til að merkja stæði
þar eð slíkt er gert almennt
erlendis.
Guttormur Þormarsagði enn-
fremur að það væri ekki í bígerð
að leyfa slíkt a.m.k. í nánustu
framtíð.
Föstudagur 22. nóvember 1985
■ Oddur Helgason sölustjóri Mjólkursamsölunnar og Aðal-
heiður Auðunsdóttir námsstjóri í heimilisfræðum með úrval
matarpakka fyrir framan sig og þau eru bæði sammála um að
samfelldur skóladagur sé nauðsyn þar sem börnunum gefst kostur
á máltíð a.m.k. einu sinni á dag.
■ Sýnishorn af matarpökkum Mjólkursamsölunnar sem ætlaðir
eru fyrir skólanemendur sérstaklega.

- efftir Svanfríði Hagvaag
Mánudagsréttur
Sveins
2 ýsuflök
smjör
Vi tsk. salt
Vi tsk.Season All
2 msk.Kikkiman Teriyaki sósa
200 gr. sveppir, ferskir
1 peli rjómi
200 gr. kotasæla
2 hvítlauksgeirar
1 bolli hrísgrjón
150 gr. óðalsostur, rifinn.
Roðflettið ýsuflökin og setjið þau í smjörsmurt eldfast mót.
Blandið saman kryddinu og Kikkiman sósunni, jafnið þessu
yfir flökin og látið bíða í 10 mín.
Hreinsið sveppina og saxið og blandið þeim saman við
rjómann og kotasæluna. Pressið hvítlauksgeirana og blandið
þeim út í. Hellið nú sveppablöndunni yfir fiskinn í mótinu.
Setjið mótið í 175°C heitan ofn og bakið í 20 mín.
Sjóðið hrísgrjónin meðan fiskurinn er að bakast. Setjið þau
síðan í eldfasta mótið, í soðið og hrærið aðeins í þeirn. Stráið
óðalsostinum yfir allt saman og látið aftur inní ofninn, á
neðstu rim og bakið áfram í 10 mín.
Þessi réttur bragðast mjög vel með heitu smurðu snittu
brauði og hrásalati á sér diski. Gjarnan má setja eina græna
eða rauða papriku, skorna í sneiðar með hliðum mótsins áður
en þið berið réttinn fram.
Þessi réttur er úr verðlaunasamkeppni Osta- og smjörsöl-
unnar og var valinn sem einn af bestu réttunum.