Morgunblaðið - 23.08.2004, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 MÁNUDAGUR 23. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
ÁHRIF áfengisvanda einstak-
linga á vinnuframlag þeirra eru
vart mælanleg, önnur en þau að
karlmenn sem eiga við drykkju-
vandamál að stríða vinna al-
mennt lengri vinnudag en aðrir
karlmenn.
Þetta er niðurstaða íslenskrar
rannsóknar Tinnu Laufeyjar Ás-
geirsdóttur, heilsuhagfræðings
og doktorsnema í Miami-háskóla
í Flórída í Bandaríkjunum, og
Kerry Anne McGeary, frá Drex-
el-háskóla í Fíladelfíu í Banda-
ríkjunum. Í rannsókninni voru
notaðar niðurstöður könnunar
Gallup meðal 2.000 Íslendinga,
sem gerð var árið 2002.
Tinna segir mikið rætt um nei-
kvæð áhrif áfengisvanda á vinnu-
markaðinn án þess að það hafi
verið rannsakað til hlítar, og því
hafi hún og McGeary ákveðið að
kanna hvort þetta væri í raun og
veru tilfellið. Þær rannsökuðu
því hversu mikil neikvæð áhrif
áfengisvandamálið hefði á störf
fólks.
Í niðurstöðum rannsóknarinn-
ar kemur fram að það finnist
engin neikvæð áhrif á atvinnu-
þátttöku þeirra sem eiga við
áfengisvandamál að stríða, og
fjöldi unninna vinnustunda sé
ekki minni en hjá öðrum. Hjá
konum var enginn mælanlegur
munur á vinnustundafjölda,
óháð því hvort konurnar áttu
við áfengisvandamál að stríða.
Því kom nokkuð á óvart að
samkvæmt könnuninni vinna
karlar sem eiga við áfengis-
vanda að stríða fleiri stundir í
viku en aðrir karlar.
Skýringa leitað
Tinna segir að næsta skrefið
sé að rannsaka nánar hvers
vegna þetta sé. Hún segir fjöl-
margar skýringar hugsanlegar,
t.d. að það tengist kostnaði við
drykkjuna, því að áfengissjúk-
lingar séu einfaldlega lengur að
koma því í verk sem þeir þurfa
að gera, eða því að félagsleg
einangrun fái mennina til að
eyða meiri tíma í vinnunni.
Orsakatengslin eru ekki ljós,
hvort karlar sem vinna mikið
eru líklegri til að eiga við
áfengisvanda að stríða, eða
hvort karlar sem eigi við áfeng-
isvanda að stríða vinni meira af
öðrum orsökum.
Rannsakaði áhrif áfengisvanda
á framlag fólks á vinnumarkaði
Lítil áhrif á
vinnutíma
HEIMASTJÓRNARHÁTÍÐ al-
þýðunnar á Ísafirði tókst með ein-
dæmum vel að sögn Jóns Fanndal
Þórðarsonar, upphafsmanns
hátíðarinnar, en hátíðin var haldin
í tilefni 100 ára heimastjórn-
arafmælis landsmanna. „Þetta var
algjör upplifun, ég meina það. Það
var ótrúlegur fjöldi fólks og
stemmningin var alveg stórkost-
leg,“ segir Jón Fanndal og bætir
við að veðrið hafi að auki leikið við
hátíðargesti.
Hátíðin var haldin á laugardag
og var eitt af markmiðum hennar
að íbúar Ísafjarðarbæjar og ná-
grannabyggða kæmu saman til að
fagna sameiginlega áföngum í
sjálfstæðis- og réttindabaráttu al-
mennings á liðinni öld, og að minn-
ast hlutar Vestfirðinga í menning-
ar- og félagslífi landsins.
Ólafur Ragnar Grímsson, forseti
Íslands, var sérstakur heið-
ursgestur á hátíðinni og flutti hann
hátíðarræðu í tilefni dagsins, þar
sem m.a. kom fram að heima-
stjórnin hefði verið uppskeruhátíð.
Hann sagði að gott hefði verið að
eiga bakhjarl í Vestfirðingum fyrir
100 árum síðan þegar Íslendingar
fengu heimastjórn. Höfðingjar á
Ísafirði hefðu oft leikið lykilhlut-
verk í þeirri baráttu. „Það er því
vel við hæfi að fagna hundrað ára
afmæli hér á Ísafirði og tengja há-
tíðina við alþýðu manna, afkom-
endur þeirra sem veittu öflugt lið-
sinni þegar mest á reyndi, fólkið
hér vestra sem ætíð hefur sótt
kjark og baráttuvilja í nátt-
úruöflin,“ sagði Ólafur Ragnar í
hátíðarræðu sinni. Þar færði hann
að auki Sigurði Bjarnasyni, fyrr-
verandi sendiherra og ritstjóra
Morgunblaðsins, sérstakar þakkir
en hann er hinn eini eftirlifandi
þeirra sem sátu á Alþingi á lýð-
veldisárinu 1944.
Endað með flugeldasýningu
Dagskrá hátíðarinnar var fjór-
skipt og voru þátttakendur frá öll-
um þéttbýlisstöðum Ísafjarð-
arbæjar og nágrannabæjum.
Kyndilhlaup, hátíðardagskrá á Silf-
urtorgi á Ísafirði, lokasýning á
Pollinum og heimildarmyndahátíð
þar sem sýndar verða myndir sem
fjalla um mannlíf og náttúru Vest-
fjarða, voru meðal þeirra dag-
skrárliða sem gestir og gangandi
gátu tekið þátt í. Var hátíðin ætluð
öllum aldurshópum að sögn Jóns
Fanndal sem bætir því við að
kvöldið hafi endað með glæsilegri
flugeldasýningu og svo hafi verið
kveikt í brennu á miðjum Poll-
inum. Hann segist aldrei hafa
kynnst annarri eins samstöðu með-
al Vestfirðinga en allir sem komu
að hátíðinni unnu sjálfboðavinnu
og tóku ekki krónu fyrir sína
vinnu. „Það er ekki hægt að segja
neitt nema jákvætt um þetta.“
Með kyndilhlaupinu var minnst
þess framfarahugar og þeirrar
djörfungar sem einkenndi fyrri
aldamótakynslóð sem leiddi ís-
lensku þjóðina í sókn til þjóðfrelsis
og efnahagslegra framfara. Eld-
urinn þótti táknrænn fyrir þennan
baráttuanda og lýsandi fyrirmynd
nýrrar aldamótakynslóðar sem nú
vex úr grasi, segir í tilkynningu
um hátíðina.
Fjöldi gesta á heimastjórnarhátíð
alþýðunnar á Ísafirði
Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörns
Kyndilberar kveiktu eld sem er lýsandi fyrirmynd nýrrar aldamótarkynslóðar.
Mikill fjöldi fólks var saman kominn á Silfurtorgi á Ísafirði til að fylgjast með hátíðardagskránni á laugardagskvöld.
„Stemmning-
in alveg
stórkostleg“
OFFITA hefur frekar neikvæð áhrif á
atvinnuþátttöku kvenna en karla, sam-
kvæmt nýrri íslenskri rannsókn, og
getur ástæðuna fyrir þessum mun ver-
ið að finna í mismunun of feitra kvenna
bæði hjá vinnuveit-
endum og við-
skiptavinum.
Eins og sagt var
frá í Morgun-
blaðinu í gær sýnir
ný íslensk rann-
sókn á íslenskum
konum fram á að
konur sem eru í
kjörþyngd eru lík-
legri til að vera
virkar á vinnu-
markaðinum en þær sem eru of þung-
ar, en það sama gildir ekki um karl-
menn, þar sem enginn munur var á
atvinnuþátttöku eftir holdafari.
Tinna Laufey Ásgeirsdóttir, heilsu-
hagfræðingur og doktorsnemi í
Miami-háskóla í Flórída í Bandaríkj-
unum, hefur undanfarið unnið að rann-
sókn á áhrifum offitu á atvinnuþátt-
töku, og byggist rannsóknin á tölum
sem safnað var frá 2.000 Íslendingum í
könnun Gallups árið 2002. Í rannsókn-
inni leitaðist Tinna við að greina hvort
minni atvinnuþátttaka þeirra sem eru
yfir kjörþyngd tengist mismunun
vegna útlits, verri heilsu, minni hvatn-
ingu til að vinna, eða því að þeir sem
ekki vinna séu líklegri til að verða of
þungir vegna þess að þeir vinna ekki.
Tinna segir að skýr orsakatengsl
séu milli offitu og atvinnuþátttöku hjá
konum, og hefur í rannsókn sinni sýnt
fram á að þau skýrist ekki með heilsu-
fari, enda segir hún að ef þessi munur
tengdist heilsufari ætti hann að vera
sá sami eða meiri hjá karlmönnum, en
þar er hins vegar enginn munur.
Tinna segir að áður hafi margar
ástæður verið sagðar hugsanlegar fyr-
ir þessum áhrifum offitu á atvinnu-
þátttöku. Ef manneskja hafði til dæm-
is ekki mikla hvöt til að koma sér inn á
atvinnumarkaðinn gat verið að hún
hefði að sama skapi ekki mikla hvöt til
að halda sér í góðu líkamlegu formi.
Þrjár mögulegar skýringar
„Bara það að finna þessi orsaka-
tengsl, að þau liggi frá offitunni yfir í
atvinnuþátttöku, bendir til þess að það
sé þrennt sem gæti orsakað þetta. Það
gæti verið mismunun gagnvart of
þungum konum á vinnumarkaðinum,
þær séu ekki ráðnar jafnmikið. Það
sem gæti líka verið er að ef of feitt fólk
fær lægri laun þá getur verið að það
séu ekki sömu hvatar fyrir það að taka
þátt, og næsta skref hjá mér er einmitt
að skoða hvaða áhrif offita hefur á laun
fólks,“ segir Tinna.
Þriðja skýringin gæti verið að það
væri meiri framleiðni hjá þeim sem
eru ekki feitir, en Tinna segir það ekki
geta skýrst af heilsufarsástæðum þar
sem þær voru teknar út úr reikningn-
um í rannsókninni. Þá þurfi að líta til
annarra þátta, eins og viðhorfa við-
skiptavina til of feitra kvenna í þjón-
ustustörfum, og þess hvort þær sem
eru í góðu formi sýni betri framleiðni
þar sem viðskiptavinurinn kjósi heldur
að eiga samskipti við granna konu.
Allar skýringarnar sem Tinna telur
líklegar byggjast á mismunun sem
beinist að konum sem eru of feitar,
hvort sem það er vinnuveitandinn sem
mismunar þeim með því að ráða þær
síður eða greiða lægri laun, eða við-
skiptavinurinn sem mismunar vegna
þess að of feitar konur eru ekki taldar
fallegar. Það sem vekur sérstaka at-
hygli er að of feitir karlmenn virðast
ekki lenda í þessari mismunun, og seg-
ir Tinna að það megi skýra með því að
útlit kvenna hafi almennt mun meiri
áhrif en útlit karla, meira máli skipti
fyrir konur að líta vel út en karla í
samfélaginu almennt.
Niðurstöður nýrrar íslenskrar rannsóknar á áhrifum
holdafars á þátttöku fólks á vinnumarkaði
Skýr tengsl milli offitu
og atvinnuþátttöku
Tinna Laufey
Ásgeirsdóttir