Morgunblaðið - 23.08.2004, Blaðsíða 16

16 MÁNUDAGUR 23. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
Þ
eir Sigurjón Sighvats-
son og Sigurður Gísli
Pálmason fjárfestu árið
2001 í landi og húsa-
kosti Eiða á Austur-
landi. Markmiðið með kaupunum
var að byggja staðinn upp sem
menningarsetur og hefur uppsetn-
ingin og undirbúning-
urinn nú farið rólega
en örugglega af stað.
Í ár var lista-
mannaþingið haldið í
annað sinn og var að
þessu sinni var lögð
áhersla á að leiða
saman myndlistar-
menn og kvikmynda-
gerðarfólk til að rann-
saka þá þætti sem
skarast í þessum
tveimur listgreinum.
Voru sem fyrr leiddir
saman erlendir og
innlendir listamenn
sem skiptust á hug-
myndum og skegg-
ræddu möguleika
uppbyggingar menn-
ingarsetursins.
Hópurinn saman-
stóð af þeim Anri
Sala, Birni Roth, Car-
sten Holler, Christ-
opher Doyle, Elínu
Hansdóttur, Erling
Klingenberg, Fríðu
Björk Ingvarsdóttur,
Guy Madden, Hans
Ulrich Obrist, Heklu
Dögg Jónsdóttur,
Jessicu Morgan,
Katrínu Sigurðar-
dóttur, Koo Jeong-A,
Miriam Bäckström,
Ólafi Elíassyni, Pash
Buzari, Philippe Par-
reno, Richard Brown
og Tomas Mai, auk
þeirra Sigurjóns og Sigurðar Gísla.
Dvöldu þau við hugmyndavinnu og
aðra sköpun á Eiðum dagana 18. til
21. ágúst og var síðasti dagur þings-
ins almenningi opinn þar sem
fulltrúar hópsins sögðu frá afrakstri
helgarinnar og framtíðarsýn Eiða.
Hugmyndafræjum sáð
Sigurjón Sighvatsson setti hina
opnu dagskrá. Hann reifaði þær
hugmyndir sem lágu að baki stofn-
un menningarseturs á Eiðum.
Hann sagði eina mestu áskor-
unina við það að koma starfseminni
á fót hafa verið að ætla að standa
fyrir breytingum á stað sem á sér
jafn mikla menningarsögu og Eiðar
eiga.
„Staðurinn var byggður í
ákveðnum tilgangi. Okkar hlutverk
er að breyta um 10 þúsund fermetra
svæði og það er ekki hægt að gera
svo allir verði sáttir,“ sagði hann.
„Þetta verk verður þó ekki gert
með því að umbylta eða breyta
neinu heldur á fyrst og fremst að
þróa hér alþjóðleg listræn sam-
skipti.“
Sigurjón ræddi einnig þá þrjá
þætti sem í upphafi var ákveðið að
einkenna ættu starfsemi Eiða. Í
fyrsta lagi á að byggja þar grund-
völl fyrir samstarfi innlendra og er-
lendra listamanna. Í annan stað
verður einblínt á að kynna lista-
mönnunum umhverfið og leyfa
þeim að upplifa það og jafnvel nýta
sér það til listsköpun-
ar. Í þriðja lagi á að
þróa á Eiðum starf-
semi fyrir börn og
unglinga til að virkja
þau til hvers kyns list-
sköpunar. Sigurjón
sagði síðastnefnda
þáttinn hafa verið
reyndan fyrst í fyrra
og það hafa tekist
mjög vel.
Sigurjón sagði það
mikilvægt fyrir starf-
semina að hafa fastan
samastað ekki síst
vegna þess að þá öðlist
hún fastari sess í hug-
um fólks og verði
raunverulegri. Hann
sagðist jafnframt
bjartsýnn á framtíð
Eiða sem menningar-
seturs.
„Á síðasta ári náð-
um við að sá hug-
myndafræjum sem
eru nú byrjuð að
vaxa,“ sagði Sigurjón
og nefndi í því sam-
hengi að fjórir þeirra
erlendu listamanna
sem tóku þátt í fyrra
hefðu í kjölfarið starf-
að á Íslandi.
Sigurjón sagðist
bjartsýnn á að hug-
myndavinna helgar-
innar ætti eftir að skila
sér í formi listaverka
en gaf ekkert nánar
upp um hvar eða hvenær það yrði.
Þing í formi baða
Ólafur Elíasson steig næstur í
hina óformlegu pontu og gerði grein
fyrir sýn sinni á menningarsetrið á
Eiðum sem og þeim hugmyndum
sem hann hefði um listsköpun á
staðnum.
„Ég var mjög hrifinn af þeirri
hugmynd Sigurjóns að skapa eitt-
hvað á þessum stað. Þegar ferlið
hófst í fyrra gat ég strax fundið
samhljóm hjá minni sýn á listina og
þeirri sýn sem var í gangi hér,“
sagði Ólafur.
„Ég sé þetta í mun stærra sam-
hengi þar sem möguleikarnir hér
eru mjög miklir. “
Ólafur sagðist andvígur þeirri til-
hneigingu að setja listina á einhvern
stall og um leið einangra hana frá
almenningi. Hann sagðist halda að
framtak þeirra Sigurjóns og Sig-
urðar Gísla ætti eftir að gera listina
aðgengilegri öllum.
„Ég hef velt því fyrir mér hvaða
þýðingu hefur það að tala saman og
hef mikinn hug á að vinna eitthvað
úr þeirri pælingu og þá aðallega
Árlegu listamannaþin
Miðstöð
alþjóðlegs
samstarfs
listamanna
Síðastliðinn laugardag var lokadagur ár-
legs listamannaþings á Eiðum sem ætlað
er að vera stefnumótandi afl í tengslum
við menningarsetur þar. Birta Björns-
dóttir sat þingið og segir frá því helsta
sem þar fór fram.
Frá sýningunni Seyðisfjarð
Ólafur Elíasson sagði
frá hugmyndum sínum
um listsköpun á Eiðum.
Sigurjón Sighvatsson
sagðist bjartsýnn á
framtíð menningarset-
ursins á Eiðum.
Hans Ulrich Obrist og Anr
EIRÍKUR Þorláksson er fo
stöðumaður Listasafns Rey
ur, en safnið ætlar til móts
Hafnarhúsið að hýsa stærs
hluta fyrirhugaðrar sýning
verkum Dieters Roth á kom
Listahátíð.
Hann segir sýningu á ve
Roth vera geysilega mikilv
lensku listalífi, ekki síst sé
litið að þetta er í fyrsta sin
jafn yfirgripsmikil sýning
um hans verður sett upp hé
landi.
„Roth hafði mikil áhrif á
listalíf og framþróun í íslen
prentiðn og grafík með ák
hætti sem vonandi verður
koma til skila á sýningunu
sagði Eiríkur.
„Hann kynntist hér mör
listamönnum og áhrifin vo
kvæm að einhverju leyti og
þau áhrif verið að skila sér
lengri tíma. Það er því kom
til að við Íslendingar sjáum
Gæti orðið mikilv
í íslensku menni
ÞÓRUNN Sigurðardóttir e
rænn stjórnandi Listahátíð
var hún viðstödd síðasta d
listamannaþingsins á Eiðu
„Þetta er búið að vera m
áhugavert og gaman að k
hingað. Það er virkilega g
að sjá hvað Sigurjóni og S
Gísla hefur tekist vel til, a
eins færa listamenn hinga
raun ber vitni,“ sagði Þór
dagskrá lokinni.
Megináhersla verður á m
list á Listahátíðinni á næs
og mun hina yfirgripsmik
ingu á verkum Dieter Rot
þar hæst.
Þórunn segir það því ha
ið sérlega ánægjulegt að h
Björn Roth segja frá sýnin
Seyðisfjarðarskyggnur.
„Fyrir okkur sem erum
irbúa þetta gríðarstóra my
arverkefni fyrir næstu list
er þessi viðburður mjög g
legur,“ sagði Þórunn.
Hún sagði jafnframt að
Mikilvægt að sty
við erlenda listam
AFREK MAGNÚSAR SCHEVING
Offita og ofþyngd barna er vax-andi vandamál hér á landi líktog annars staðar í hinum vest-
ræna heimi. Samkvæmt rannsókn,
sem gerð var fyrir nokkru á heilsufari
barna frá árinu 1938 til 1998 hækkaði
hlutfall of þungra og of feitra barna úr
0,2% í 19% á þeim tíma. Þetta eru ekki
síst alvarlegar tölur vegna þess að eft-
ir því sem rannsóknir sýna á meiri-
hluti þeirra barna, sem eru of þung í
æsku, við ofþyngdarvanda að stríða
fram á fullorðinsár. Oft eru þessi börn
hreinlega illa á sig komin, úthalds- og
þróttlítil.
Fáir hafa lagt jafnhart að sér til að
snúa þessari þróun við og Magnús
Scheving, sem fyrir tólf árum fékk
hugmyndina að Latabæ og Íþróttaálf-
inum. Íþróttaálfurinn hefur frá upp-
hafi hvatt til hreyfingar og hollustu,
auk þess sem hann hefur lagst gegn
einelti og hrekkjum og hvatt börn til
að sýna hvert öðru virðingu og tillits-
semi. Því fer sennilega ekki fjarri að
nánast hvert einasta mannsbarn á Ís-
landi þekki Íþróttaálfinn, Sollu stirðu,
Glanna glæp og ýmsar aðrar persón-
ur, sem koma við sögu í Latabæ. Nú
eru þessar persónur farnar að láta að
sér kveða utan landsteinanna. Í liðinni
viku hófust sýningar á Latabæ í
bandarísku sjónvarpi. Samið hefur
verið um gerð 40 þátta sjónvarpsþátt-
araðar. Í þessum þáttum er sama
áhersla á hreyfingu og hollustu og
verið hefur í Latabæ hér á landi.
Auk Latabæjar er Magnús maður-
inn á bak við Orkubókina, sem börn
hér á landi fylltu út. Meðan orkuátak-
ið stóð yfir dróst sala á gosi saman, en
neysla grænmetis jókst. Hyggst hann
einnig koma Orkubókinni á framfæri
erlendis.
Magnús hefur ávallt lagt sig fram
um að reyna að hafa áhrif á börn og í
viðtali Önnu Gunnhildar Ólafsdóttur
við hann í Morgunblaðinu í gær segir
hann að á 11 árum hafi hann haldið
samanlagt 3.866 fyrirlestra.
Á dögunum voru Magnúsi veitt
Norrænu lýðheilsuverðlaunin fyrir
framlag sitt til bættrar heilsu almenn-
ings á Norðurlöndum.
Magnús er í viðtalinu í gær spurður:
Hvers vegna Latibær? „Svarið er ein-
falt,“ segir hann. „Reykingar voru
helsta dánarorsök fólks fyrir 11 árum.
Við eftirgrennslan komst ég að því að
allt stefndi í að hreyfingar- og nær-
ingarleysi yrði helsta dánarorsök
fólks innan fárra ára eins og reyndar
hefur komið á daginn. Ég ákvað því að
taka til minna ráða og byrja á því að
fræða börnin í gegnum skemmtiefni
eins og Latabæ. Fyrsta verkefnið
fólst í því að skapa heilbrigða fyrir-
mynd.“
Áhersla Magnúsar er hárrétt. Eitt
er að predika um vandann vegna of-
fitu barnanna, annað að ná til
barnanna sjálfra og hvetja þau til að
taka upp hollari lífshætti. Það hefur
Magnúsi tekist og ánægjulegt að sjá
þann ávöxt, sem þrotlaus vinna er nú
að bera.
ÚTLIT OG ATVINNA
Við viljum telja okkur trú um að viðlifum í þjóðfélagi þar sem fólk er
metið að verðleikum; þar sem verð-
leikar ráða framgangi og sá sem
stendur sig vel uppsker ávöxt erfiðis
síns. Þó vitum við að það er ekki alls
kostar rétt. Til dæmis væri fráleitt að
halda því fram að konur stæðu í raun
jafnfætis körlum, þótt reynt sé að
tryggja jafnrétti með lögum og öðr-
um aðgerðum. En það er ekki nóg
með að konur standi hallari fæti en
karlar, svo virðist sem útlit konunnar
sé einnig lykilatriði.
Samkvæmt rannsókn, sem Tinna
Laufey Ásgeirsdóttir, heilsuhag-
fræðingur og doktorsnemi í Miami-
háskóla í Flórída í Bandaríkjunum
hefur gert, hefur offita mikil áhrif á
atvinnuþátttöku kvenna. Tinna vann
rannsóknina á Íslandi og sýna niður-
stöðurnar að konur í kjörþyngd séu
líklegri til að verða þátttakendur á
vinnumarkaði en þær, sem eru of
þungar. Hjá karlmönnum virðist
þyngd hins vegar ekki skipta neinu
máli.
Tinna segir að þessi tengsl milli of-
fitu og atvinnuþátttöku hjá konum
tengist ekki heilsufari kvennanna. Ef
svo væri ætti þessi munur á atvinnu-
þátttöku að vera sá sami eða meiri
meðal karla, en þar sé hins vegar
enginn munur. Hún segir að þennan
mun megi skýra með ýmsum hætti.
Mismunun gagnvart konum á vinnu-
markaði geti til dæmis verið fólgin í
því að of þungar konur séu ekki ráðn-
ar eða þær fái lægri laun en grannar
konur, en einnig gæti verið að skýr-
inga væri að leita í viðhorfum við-
skiptavina til of feitra kvenna í þjón-
ustustörfum.
„Konur sem eru of þungar eru ann-
aðhvort oftar heimavinnandi eða at-
vinnulausar, þær fá sem sagt síður
atvinnu,“ sagði Tinna í samtali við
Morgunblaðið í gær. Hún tekur sem
dæmi meðalkonu, 1,67 m á hæð, sem
léttist um 1,5 kg og segir að áhrifin af
því á atvinnuþátttöku séu nánast
jafnmikil og væri konan með háskóla-
gráðu og bætti ofan á hana meistara-
gráðu.
Í fréttaskýringu í Morgunblaðinu í
dag kemur fram að konur eru frekar
metnar eftir útliti en karlar þegar
sótt er um vinnu. Þar er rætt við
Lindu Báru Lýðsdóttur, sem kennir
sálfræði kynjamunar í Háskóla Ís-
lands og starfar sem ráðgjafi hjá
IMG, um þetta mál. Hún segir að
staðalmyndir kynjanna skipti máli í
þessu tilviki eins og svo mörgum öðr-
um og ljóst að gerðar séu aðrar kröf-
ur til útlits kvenna en karla. Staðal-
myndin geti haft áhrif þegar kemur
að ráðningum, en persónuleiki þess,
sem ráði í starfið, skipti einnig miklu.
Orðið mannauður er iðulega notað
þegar rætt er um gangverk íslensks
efnahagslífs. Hann nýtist illa ef útlit-
ið ræður úrslitum um atvinnuhorfur.
Hér er grafalvarlegt mál á ferðinni.
Mikilvægi þess að fólk sé metið að
verðleikum þarf ekki að undirstrika.
Rannsókn Tinnu Laufeyjar Ásgeirs-
dóttur sýnir að við þurfum að rjúfa
viðjar vanans og tileinka okkur
staðla, sem ekki byggjast á útliti
heldur verðleikum, eigi raunverulegt
jafnrétti að nást á Íslandi.