Sunnudagsblaðið - 06.09.1959, Blaðsíða 4

468 N
næstur honum sat, svo small í
eins og skoti væri hleypt af.
„Róið þið!“ hvæsti hann, og það
var gráðug gleði í rómnum. „Róið
þið nú, helvítis viðrinin ykkar!
Róið þið!“
Bátsverjar beygðu sig yfir ár-
arnar og stefnið stakk sér í öld-
una fyrir snöggu árataki. Stórbát-
urinn var í næstu andrá kominn
út á svo mikið dýpi, að ekki var
til þess hugsandi, að stýrimanni
væri unnt að ná honum. Þarna
valsaði hann og barðist um á
grunnsævinu, eins og vængbrot-
inn fugl.
Löks gafst hann upp, er hann
stóð í vatni í höku. Hann var hætt
ur að kalla, en starði aðeins á stór-
bátinn, sem barst hægt og hægt
fjær. Hann var algjörlega niður-
brotinn og andlitsvöðvarnir slapp-
ir. Hlustaði dauflega á hróp skip-
stjórans, er bárust til hans yfir
sæinn.
„Nei“, heyrði hann öskrað, „þú
kemur ekki aftur út á mitt skip.
Þú vildir verða eftir á þessari
manndrápsey! Þú neitaðir að
hlýðnast mínum skipunum. Og
það veit hamingjan, að hér skalt
þú verða að hýrast, þar til holdið
er rotnað af beinum þínum“.
Og á þessari eyju dvaldi stýri-
maðurinn í næstu fjögur ár og
fjóra mánuði, sem sé frá 1704 til
1709, því þetta var skozki sjómað-
urinn Alexander Selkirk. En raun
ir hans á þessari eyju hefur skáld-
ið Daniel Defoe gert ódauðlegar
með sögu sinni, Hin einkennilegu
og undraverðu ævintýri Róbin-
sons Krúsó. Og sú saga hefur ver-
ið mest seld og lesin allra bóka
síðastliðna hálfa aðra öld.
Þessi óbyggða eyja var Juan
Fernandes, sunnantil í Kyrrahafi,
undan Chileströnd, en um það bil
hundrað mílur frá venjulegri
skipaleið. Maðurinn, sem hneppti
Selkirk einan í varðhald á eyju
SUNNUDAGSBLAÐIÐ
þessari, var skipherra nokkur,
Thomas Stradling að nafni. Var
hann nærfellt haldinn stór-
mennskubrjálaði vegna yfirráða
sinna á skipsfjöl og alþekktur að
því, að skipta tíma sínum milli
þess, að ausa yfir menn óbóta-
skömmum og tæta sundur bak-
hluta þeirra með svipu sinni.
Skipið sem Stradling réði yfir
var Sink Ports, 120 lestir að burð-
armagni, með 16 fallbyssur og
sextíu og þriggja manna sundur-
leita áhöfn. Skiptust þar á sjó-
menn, glæpamenn og kaldrifjaðir
sjóræningjar. Sink Ports var lög-
gilt víkingaskip, með áberandi ó-
lánlegan starfsferil í sjóránum.
Alexander Selkirk var þaulvan-
ur og seigduglegur sjómaður frá
útgerðar- og siglingabænum Largo
í Fife-héraði í Skotlandi. Hafði
hann ráðist stýrimaður á Sing
Ports í Lundúnahöfn.
Á sjóránsferðunum hafði hvert
ólánið hent þá eftir annað. Yf-
irmaður skipsins, Charles Pick-
ering skipstjóri, hafði látizt úr
hitabeltissótt undan strönd Suð-
ur-Ameríku. í stöðu hans hafði
verið bent á Stradling, en hann
var maður uppstökkur, með eðlis-
læga óhæfni í störfum, enda af-
leitur skipsstjórnandi. Hafði skips
höfnin gert uppreisn og gengið af
skipinu út af skömmum Stradlings
og misþyrmingum. Gengu 42 af
63 manna áhöfn á land í einu, með
föggur sínar og farkistur, en gerðu
það einungis fyrir þrábeiðni Willi-
ams Dampier, foringja á öðru
skipi leiðangursins, að snúa til
starfa sinna aftur.
Stradling hafði tekið upp elt-
ingaleik við franskt barkskip, en
misst af því sökum þess að það
var hraðskreiðara en Sing Ports.
Þá hafðj hann skipulagt og stjórn-
að árás til rána á spánskan hafn-
arbæ, verið komið að honum ó-
vörum og rekinn á flótta með
skömm.
Það var fátt, hafi það verið
nokkuð, sem Alexander Selkirk
fann gott við hlutskipti sitt um
borð í Sing Ports. Tíminn leið og
engum ránsfeng var að skipta.
Lífsskilyrði á skipinu jöðruðu við
það að vera óbærileg. Farkostur-
inn var herjaður af hvers konar
meindýrum, kakalökkum, rottum
og bjöllum. Vistarverurnar voru
krubbulegar og menn urðu að
skríða undir gilda bjálka til þess
að komast niður í hásetakomp-
urnar, er voru lýstar með sótug-
um lömpum og kertum. Kjötforð-
inn hafði verið illa saltaður, svo
að maturinn úldnaði, þegar frá
leið. Sjór hafði komizt í kexið,
svo að það var orðið kvikt af
möðkum, og drykkjarvatnið var
fúlt og daunilt.
Selkirk sjálfum fannst hann
utanveltu leiðangursins. Og í
þessu hugarástandi var hann, þeg-
ar Sink Ports sótti þá sex menn
af skipshöfninni, er skildir höfðu
verið eftir á Juan Fernandes eyj-
unni, nokkrum vikum fyrr, þegar
Stradling vatt upp akkeri í snatri
og hóf að elta skip, sem var hrað-
skreiðara en hans eigið.
Djúpt niðri í iðrum skipsins átti
nú Selkirk langar viðræður við
þessa menn, er á eynni höfðu
dvalið. Og eftir því sem lengra
fór frásögn þeirra, varð Selkirk
oftar á að bera saman útlit þess-
ara manna og skipshafnarinnar
kringum hann, sem var hlaðin ból-
um, blöðrum og kýlum. Manna,
sem holdin tálguðust af sökum ó-
nógrar fæðu, og voru sumir hverj-
ir með flakandi bakhluta af völd-
um svipunnar. Og hann gat ekki
annað en borið lýsingu þeirra á
hinni grænu og grösugu eyju
saman við þessa pesthlöðnu prís-
und, er hann sat í.
„Veðrið var dásamlegt", sagði
einn mannanna, „aldrei of heitt
né of kalt. Ætíð var hægt að ná
í nýtt kjöt eftir vild, af villigeit-